Omstreeks 1470 bouwde Hayo Unken in Leer een ‘Burg’ zoals ze dat toen in Oost-Friesland ook wel noemden. Eerder schreef ik over het Steinhaus in Bunde en ook over de Schierstins in Veenwouden.  Beiden zijn vergelijkbaar met de Unkenburg in Leer in die zin dat ze als verdedigingstoren gebouwd zijn. 

De naam Harderwykenburg kreeg de Burg toen Armgard, een van de twee dochters van de vierde Hayo Unken, in 1588 trouwde met Dietrich Harderwyk die daarmee eigenaar van de Burg werd. De vroegste vermelding van die naam is uit 1599 en waarschijnlijk was er toen al een woonhuis als aanbouw aan toegevoegd. Na nogal wat erfenissen en verkopen kwam de Burg in 1799 in het bezit van een Duitse adellijke familie die het nog altijd in bezit heeft. De Burg is dus nooit in publiek bezit geweest en is ook nooit toegankelijk geweest voor bezoekers. Binnen de gemeente Leer wordt er dan ook weinig aandacht aan besteed in toeristenfolders. Dit temeer omdat het onderhoud te wensen overliet: tot vier jaar geleden was het een grijsgekalkt gebouw.

Enige jaren geleden ontdekte ik de Harderwykenburg en ben er eens langs gelopen. Er was weinig van te zien, het hek was dicht en er stonden veel bomen omheen die goed in het blad zaten. In april van dit jaar kwam ik er weer langs en de Burg had een prachtige gedaanteverwisseling ondergaan. De hele buitenkant was ontdaan van de kalklaag en de lichtrode bakstenen muren kwamen je tegemoet. De vrouw des huizes was in de tuin bezig en maakte het hek open toen ik probeerde om foto’s te maken. Dat was natuurlijk een geweldige gelegenheid om veel betere foto’s te krijgen, alleen was het weer niet zo stralend.

Het is een toren die met drie verdiepingen en een zolder ruim 16 meter hoog is. Het grondvlak is 11 bij 8 meter en de muren zijn tot 3 meter dik en uit kloostermoppen opgetrokken. De onderste bouwlaag bestaat uit een gewelf waarin een bron aanwezig was. Tussen de eerste bouwlaag en de volgende verdiepingen zat geen verbinding, zodat de verdedigers niet uitgerookt konden worden. Er waren dus aparte ingangen voor de verdiepingen. Rond 1600 werd de Burg verbonden met een ernaast gebouwd woonhuis.

Eind oktober ben ik er weer langs gelopen – de Burg ligt vlakbij het einde van de grote winkelstraat van Leer in een mooie buurt uit het eind van de 19e eeuw. Deze keer trof ik het driedubbel: het was even stralend weer, er waren minder bladeren aan de bomen en het hek stond open. Ik ben dus maar de tuin ingelopen, in gedachten de medewerking die ik de vorige keer had gehad en heb er mooie, vrolijke foto’s gemaakt van de Harderwykenburg.

De geschiedenis van de Burg staat op de website van Ebidat. De geschiedenis van de Families Unken en Harderwyk wordt beschreven in de bijdrage van Redmer Alma aan het boek Macht, bezit en ruimte, opstellen over de noordelijke Nederlanden in de middeleeuwen. Ik vond in de verhalen over de Burg geen enkel verband met het Nederlandse stadje Harderwijk.

-- EBIDAT - Burgendatenbank des Europäischen Burgeninstitutes -- (ms-visucom.de)

----------

De foto's zijn geleverd door de auteur.