Al vijftien jaar geleden verscheen een boek over Gevierde Friezen in Amerika. Friesland en Amerika hebben samen een vrij lange geschiedenis, bijna even lang als de geschiedenis van De Verenigde Staten van Amerika, hier kortweg Amerika genoemd. Friesland was namelijk in februari 1782 de eerste ‘staat’ van de Verenigde Nederlanden die de onafhankelijkheid van de –toen- dertien Britse koloniën erkende, ongeveer een jaar voordat de Britten dat deden.

‘Steeds weer kwam een aanzienlijk gedeelte van de Friezen in de 19e eeuw om uiteenlopende redenen in beweging voor vertrek naar Amerika’. Dat is de eerste zin uit het hoofdstuk over de Friese landverhuizing naar Amerika in de 19e eeuw, een bijdrage geschreven door Annemieke Galema. Duidelijk wordt dat Friezen die er al waren hun achtergrond probeerden te bewaren, in sommige plaatsen waren er drietalige gemeenschappen met Engels, Nederlands en Fries als spreektalen. Er staat een foto bij van de Fryske Krite Nocht en Wille in Chicago uit 1928. (In mijn jeugd ben ik nog met mijn moeder naar de Fryske Krite in Alkmaar geweest). It Frysk Boun om Utens, de vereniging van Fryske Krites, bestond in september 2023 honderd jaar en werd Koninklijk. Maar de teruggang is duidelijk: van 35 naar 12 krites en van 6000 naar 1200 leden.

Over ruim vijftig ooit bekende Friezen in Amerika is een verhaal geschreven voor dit boek. Maar in oktober 2018 noemde ik in De Leunstoel ook nog een Leeuwarder die het echt wel had gemaakt in Amerika. Het is dus uiteraard een selectie uit de overvloed. Voor mij de allerbekendste Friese nakomeling is Jane Fonda, een van de nazaten van de ambachtsman Jilles Douwes Fonda, die in 1651 uit Amsterdam naar Amerika emigreerde en afkomstig was uit Eagum bij Grou. Er waren meer Friezen die al vroeg naar Amerika vertrokken: zo gingen vier kinderen van Jan Douw, omstreeks 1590 in Leeuwarden geboren, in het begin van de zestiende eeuw naar  het gebied rond de rivier de Hudson en Volckert Jansen Douw had veel invloed op het ontstaan van de staat New York en de hoofdstad Albany.

Waarom nu dit verhaal? In de Leeuwarder Courant van 17 februari 2024 gingen de eerste vijf bladzijden over het vertrek van Alwin naar Amerika. U zult zeggen? Wie is Alwin dan wel? Paginagrote foto’s geven het antwoord: Alwin is de ‘Messi van de dekhengsten’ en verhuist naar een Amerikaanse sterrenstal. Het Friese paard is erg geliefd in Amerika en dat heeft grote gevolgen voor de fokkers en andere belanghebbenden van het Frysk Paardenstamboek. Canada, de Verenigde Staten en de laatste jaren zelfs Mexico kopen Friese raspaarden: ‘elke maand gaan er ruim vijftig paarden de plas over’ zegt de woordvoerder van het bedrijf Horses2Fly in Jistrum dat bijna alle Friese paarden over de oceaan vervoert. Ze doen de quarantaine en gezondheidscontroles en papieren die nodig zijn voor emigratie. Alwin gaat nu, maar is zeker niet de laatste.

Op www.denieuweheuvel.com./hengst-alwin/ kunt u hem zien.

----------

Dik Kruithof en Henk Klaren hebben de illustraties verzameld. De paarden staan voorop het boek Het Friese Paard uit de jaren negentig.