Recent werd een documentaire uitgezonden bij NPO2 over de in 2011 overleden Cesária Évora. Niet alleen iemand met een goddelijke stem, maar een opmerkelijke vrouw, icoon van de Kaapverdische Eilanden, die een aantal fantastische albums heeft nagelaten.

Haar muziek is goddelijk mooi. Als Nederlander versta je er geen woord van, maar de emotie komt over. Ze raakt de ziel van Kaapverdië en de bewoners. Ik begreep dat er daarvan niet veel meer in Kaapverdië wonen, maar verspreid zijn geraakt. Deels komt dat omdat nog in de twintigste eeuw Kaapverdianen door de Portugezen als slaven werden benut op cacaoplantages. Daarover zingt Cesária Évora een aangrijpend lied: Sodade van Armando Zeferino Soares.

Cesária Évora werd geboren op 27 augustus 1941 in Mindolo, op het eiland Ilha de São Vicente, Kaapverdië (een land dat zelf Cabo Verde genoemd wil worden). Ze had een afschuwelijke jeugd, groeide vooral op in een katholiek weeshuis met ongetwijfeld goedwillende nonnen, maar ze liep voortdurend weg en werd dan weer teruggebracht. Totdat ze als elfjarige het weeshuis definitief ontvluchtte. Vanaf 16 jaar trad ze op, ze trouwde nooit, kreeg drie kinderen van wie er een al overleed toen die een jaar oud was. Haar vriend heette Pinoc, die ook functioneerde als haar butler, maar mijn indruk is dat die in haar latere jaren uit beeld verdween.

Toen ze een jaar of dertig was sloot ze zichzelf op in huis en kwam er elf jaar niet meer uit. Al die tijd trad ze dus ook niet op. Ze kwam dat weer te boven, ging weer zingen en optreden, maar bleef onopgemerkt. In 1985 kwam ze voor het eerst buiten haar land, toen ze naar Portugal reisde om twee liedjes op te nemen voor een grammofoonplaat van zangeressen uit Kaapverdië. Ze ontmoette iemand die haar manager zou worden, José de Silva, en die geld stak in het maken van een eerste eigen album. Die verkochten wel, maar haar bekendheid buiten Kaapverdië groeide maar geleidelijk.

Cesária Évora was al 50 toen ze eindelijk succesvol werd en maakte een stuk of vijftien albums voordat ze in 2011 overleed na hartklachten en weer een jarenlange periode met depressies en stemmingswisselingen, en uiteindelijk twee beroertes. Met geld kon ze niet omgaan. Opgegroeid in armoede vond ze immers dat ze met het door haar verdiende geld anderen kon en moest helpen. Ze gaf dus bijna alles weg, deels ook wel aan mensen die haar hadden geholpen toen ze zelf in armoede leefde. Alsof dat allemaal niet genoeg was, was ze klein van stuk en naar eigen zeggen (maar dat klopte ook wel) foeilelijk.

De officiële video van Sodade: Cesária Evora - Sodade (Offical Video)