archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 22
3 oktober 2024
Nummer 3 verschijnt op
17 oktober 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Het steentje in de schoen van Jesse Paul Bordewijk

1220BS JesseJesse Klaver is dit najaar het nieuwe frisse gezicht in de politiek. Dankzij hem kwam GroenLinks in de laatste peiling van Maurice de Hond op 14 zetels, veel meer dan de vier zetels die GroenLinks nu in de Tweede Kamer bezet, maar ook meer dan de partij ooit bij verkiezingen gekregen heeft.

GroenLinks is daarmee nu de tweede partij op links, na de SP, maar vóór de PvdA, die met negen virtuele zetels gereduceerd is tot een single digit party en zo langzamerhand blij mag zijn dat er in Nederland niet zoals in Duitsland een kiesdrempel van vijf procent geldt. Maar wellicht zal Diederik Samsom in zijn volgende zondagsbrief de leden troosten dat de PvdA wel de grootste single digit party is.

Klaver heeft als kern van zijn boodschap de strijd tegen het economisme, dat alles in financiële termen vertaalt. Hij speelt daarmee in op een brede trend in de westerse publieke opinie die zich afkeert van het grote geld. Het gaat daarbij om elkaar gedeeltelijk overlappende begrippen als rendementsdenken, neoliberalisme en new public management.

Die trend zag je in Nederland bij de laatste Maagdenhuisbezetting, maar ook in de succesvolle serie toneelstukken De Verleiders. Het werk van Thomas Piketty over de toenemende ongelijkheid is daarbij eveneens een belangrijke inspiratiebron. Het was een van de factoren waardoor in Schotland Labour werd weggevaagd door de SNP en binnen Labour Jeremy Corbyn op het schild werd gehesen. In Amerika wordt de positie van Hillary Clinton ineens bedreigd door de veel linksere (en oudere) Bernie Sanders.

Veel verzet tegen de Europese integratie is ook het gevolg van het feit dat de Europese Unie als voertuig van het neoliberalisme is gaan functioneren, al zie je dat niet bij Klaver, Piketty en de SNP, maar juist weer wel bij radicaal rechts wanneer het de positie van de autochtone lager betaalden wil beschermen.

GroenLinks heeft zijn nieuwe electorale aantrekkingskracht te danken aan een belangrijke koerswijziging. Klaver zet zich vooral af tegen de VVD, de PvdA, het CDA en D66, die in zijn visie één pot nat zijn door de manier waarop zij zich door het economisme laten leiden. De SP noemt hij daarbij niet. Dat was een paar jaar geleden heel anders.

Toen verweet GroenLinks de PvdA dat zij niet kon kiezen tussen het ouderwetse doctrinair socialisme van de SP en de flitsende ‘hervormingspolitiek’ van GroenLinks en D66. Nu heeft de PvdA in de opvatting van Jesse kennelijk voor D66 gekozen, maar is het weer niet goed. Bij de verkiezingen van 2012 vond GroenLinks de PvdA te links, nu te rechts.

In 2012 was Jolande Sap lijsttrekker van GroenLinks. Zij dacht toen dat GroenLinks op weg was naar de macht. GroenLinks maakte deel uit van de Kunduz-coalitie waarin het samenwerkte met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Die coalitie was genoemd naar het akkoord dat die partijen sloten over een missie naar het Afghaanse Kunduz om daar politieagenten op te leiden, maar met zodanig onpraktische beperkingen dat het duidelijk was dat hier niet een probleem in Afghanistan maar een binnenlands politiek probleem werd opgelost. GroenLinks bewees daarmee zijn regierungsfähigkeit, daar ging het om.

Later kwam dezelfde coalitie ‘in no time’ een groot bezuinigingspakket overeen, waarbij de PvdA bewust van de besprekingen werd uitgesloten. De onderhandelingen bij de Kabinetsformatie 2010 hadden geleerd dat de PvdA alleen maar een rem was bij hervormingen als inperking van de werkloosheidsuitkeringen, invoering van een vlaktaks of intrekking van de steun aan gezinnen met één kostwinner. In reactie daarop ‘framede’ de PvdA het gesloten akkoord als het Kunduz-akkoord.

Helaas voor Jolande Sap bracht het Kunduz akkoord GroenLinks niet de toegang tot de macht, maar leidde het tot een uniek electoraal verlies. De aanhang van GroenLinks herkende zich niet in het neoliberale beleid van de partijleiding. Daardoor was er na de verkiezingen van 2012 ook geen meerderheid meer voor de Kunduz-coalitie, die anders een kabinet gevormd zou hebben dat ongeveer hetzelfde beleid zou hebben gevoerd als de huidige regering.

De PvdA was dan in de oppositie terecht gekomen. Die had wekelijks Mona Keyzer naar de Kamer geroepen vanwege de chaos bij het PGB. En hoe had Frans Timmermans defensieminister Pechtold niet de oren gewassen vanwege zijn draai inzake de JSF? De PvdA zou dan nu op 60 zetels gestaan hebben.

Voor GroenLinks bleven er in 2012 vier kamerzetels over en Jolande Sap trad af. Tussenpaus Bram van Ojik veegde de scherven bij elkaar een bracht op diplomatieke wijze GroenLinks terug op een linkse koers. Daarmee steeg men ook weer in de peilingen, ook omdat veel PvdA-kiezers op zoek waren naar een alternatief nu zij hun ideeën onvoldoende herkenden in het tweede kabinet Rutte.

Met de nieuwe profilering van GroenLinks is Jesse Klaver voorlopig zeer succesvol. Maar er zit nog wel een steentje in zijn schoen. Dat is de vraag in hoeverre hij zich openlijk van het verleden kan distantiëren. Hij looft zijn voorgangers Paul Rosenmöller en Femke Halsema en begrijpelijkerwijs niet Jolande Sap. Maar als hij daarnaar gevraagd wordt, doet hij alsof dat laatste een vergissing is. Hij zit dan klem tussen twee morele verplichtingen van de politicus: integriteit, dus trouw aan het eigen standpunt, en loyaliteit, dus trouw aan de partij. Het is de vraag of hij die spagaat volhoudt.

Daarbij komt dat GroenLinks niet in alle opzichten gebroken heeft met het economisme. GroenLinks was vóór het sociale leenstelsel, waarbij studenten gezien worden als investeerders in hun eigen BV, die moeten inschatten met welke studie zij voldoende rendement zullen behalen. Het volgen van je eigen belangstelling kan daarbij financieel riskant zijn. Het is een typisch voorbeeld van rendementsdenken, maar Jesse Klaver verdedigt dit nog steeds.

Voorlopig heeft Jesse Klaver de schaduw van Jolande Sap van zich afgeschud. Maar die kan elk moment weer zichtbaar worden.

---------------------------------------
De tekening is van Elène Klaren
---------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!


© 2015 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Het steentje in de schoen van Jesse Paul Bordewijk
1220BS JesseJesse Klaver is dit najaar het nieuwe frisse gezicht in de politiek. Dankzij hem kwam GroenLinks in de laatste peiling van Maurice de Hond op 14 zetels, veel meer dan de vier zetels die GroenLinks nu in de Tweede Kamer bezet, maar ook meer dan de partij ooit bij verkiezingen gekregen heeft.

GroenLinks is daarmee nu de tweede partij op links, na de SP, maar vóór de PvdA, die met negen virtuele zetels gereduceerd is tot een single digit party en zo langzamerhand blij mag zijn dat er in Nederland niet zoals in Duitsland een kiesdrempel van vijf procent geldt. Maar wellicht zal Diederik Samsom in zijn volgende zondagsbrief de leden troosten dat de PvdA wel de grootste single digit party is.

Klaver heeft als kern van zijn boodschap de strijd tegen het economisme, dat alles in financiële termen vertaalt. Hij speelt daarmee in op een brede trend in de westerse publieke opinie die zich afkeert van het grote geld. Het gaat daarbij om elkaar gedeeltelijk overlappende begrippen als rendementsdenken, neoliberalisme en new public management.

Die trend zag je in Nederland bij de laatste Maagdenhuisbezetting, maar ook in de succesvolle serie toneelstukken De Verleiders. Het werk van Thomas Piketty over de toenemende ongelijkheid is daarbij eveneens een belangrijke inspiratiebron. Het was een van de factoren waardoor in Schotland Labour werd weggevaagd door de SNP en binnen Labour Jeremy Corbyn op het schild werd gehesen. In Amerika wordt de positie van Hillary Clinton ineens bedreigd door de veel linksere (en oudere) Bernie Sanders.

Veel verzet tegen de Europese integratie is ook het gevolg van het feit dat de Europese Unie als voertuig van het neoliberalisme is gaan functioneren, al zie je dat niet bij Klaver, Piketty en de SNP, maar juist weer wel bij radicaal rechts wanneer het de positie van de autochtone lager betaalden wil beschermen.

GroenLinks heeft zijn nieuwe electorale aantrekkingskracht te danken aan een belangrijke koerswijziging. Klaver zet zich vooral af tegen de VVD, de PvdA, het CDA en D66, die in zijn visie één pot nat zijn door de manier waarop zij zich door het economisme laten leiden. De SP noemt hij daarbij niet. Dat was een paar jaar geleden heel anders.

Toen verweet GroenLinks de PvdA dat zij niet kon kiezen tussen het ouderwetse doctrinair socialisme van de SP en de flitsende ‘hervormingspolitiek’ van GroenLinks en D66. Nu heeft de PvdA in de opvatting van Jesse kennelijk voor D66 gekozen, maar is het weer niet goed. Bij de verkiezingen van 2012 vond GroenLinks de PvdA te links, nu te rechts.

In 2012 was Jolande Sap lijsttrekker van GroenLinks. Zij dacht toen dat GroenLinks op weg was naar de macht. GroenLinks maakte deel uit van de Kunduz-coalitie waarin het samenwerkte met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Die coalitie was genoemd naar het akkoord dat die partijen sloten over een missie naar het Afghaanse Kunduz om daar politieagenten op te leiden, maar met zodanig onpraktische beperkingen dat het duidelijk was dat hier niet een probleem in Afghanistan maar een binnenlands politiek probleem werd opgelost. GroenLinks bewees daarmee zijn regierungsfähigkeit, daar ging het om.

Later kwam dezelfde coalitie ‘in no time’ een groot bezuinigingspakket overeen, waarbij de PvdA bewust van de besprekingen werd uitgesloten. De onderhandelingen bij de Kabinetsformatie 2010 hadden geleerd dat de PvdA alleen maar een rem was bij hervormingen als inperking van de werkloosheidsuitkeringen, invoering van een vlaktaks of intrekking van de steun aan gezinnen met één kostwinner. In reactie daarop ‘framede’ de PvdA het gesloten akkoord als het Kunduz-akkoord.

Helaas voor Jolande Sap bracht het Kunduz akkoord GroenLinks niet de toegang tot de macht, maar leidde het tot een uniek electoraal verlies. De aanhang van GroenLinks herkende zich niet in het neoliberale beleid van de partijleiding. Daardoor was er na de verkiezingen van 2012 ook geen meerderheid meer voor de Kunduz-coalitie, die anders een kabinet gevormd zou hebben dat ongeveer hetzelfde beleid zou hebben gevoerd als de huidige regering.

De PvdA was dan in de oppositie terecht gekomen. Die had wekelijks Mona Keyzer naar de Kamer geroepen vanwege de chaos bij het PGB. En hoe had Frans Timmermans defensieminister Pechtold niet de oren gewassen vanwege zijn draai inzake de JSF? De PvdA zou dan nu op 60 zetels gestaan hebben.

Voor GroenLinks bleven er in 2012 vier kamerzetels over en Jolande Sap trad af. Tussenpaus Bram van Ojik veegde de scherven bij elkaar een bracht op diplomatieke wijze GroenLinks terug op een linkse koers. Daarmee steeg men ook weer in de peilingen, ook omdat veel PvdA-kiezers op zoek waren naar een alternatief nu zij hun ideeën onvoldoende herkenden in het tweede kabinet Rutte.

Met de nieuwe profilering van GroenLinks is Jesse Klaver voorlopig zeer succesvol. Maar er zit nog wel een steentje in zijn schoen. Dat is de vraag in hoeverre hij zich openlijk van het verleden kan distantiëren. Hij looft zijn voorgangers Paul Rosenmöller en Femke Halsema en begrijpelijkerwijs niet Jolande Sap. Maar als hij daarnaar gevraagd wordt, doet hij alsof dat laatste een vergissing is. Hij zit dan klem tussen twee morele verplichtingen van de politicus: integriteit, dus trouw aan het eigen standpunt, en loyaliteit, dus trouw aan de partij. Het is de vraag of hij die spagaat volhoudt.

Daarbij komt dat GroenLinks niet in alle opzichten gebroken heeft met het economisme. GroenLinks was vóór het sociale leenstelsel, waarbij studenten gezien worden als investeerders in hun eigen BV, die moeten inschatten met welke studie zij voldoende rendement zullen behalen. Het volgen van je eigen belangstelling kan daarbij financieel riskant zijn. Het is een typisch voorbeeld van rendementsdenken, maar Jesse Klaver verdedigt dit nog steeds.

Voorlopig heeft Jesse Klaver de schaduw van Jolande Sap van zich afgeschud. Maar die kan elk moment weer zichtbaar worden.

---------------------------------------
De tekening is van Elène Klaren
---------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
© 2015 Paul Bordewijk
powered by CJ2