Je kunt veel zeggen van de ‘Oude Bolsjewieken’, maar over het algemeen staan ze niet bekend als lachebekjes. Er is echter één uitzondering, de Poolse Jood Karl Radek beschikte, ondanks het feit dat hij tot de kring van Lenin en consorten behoorde, over een goed ontwikkeld gevoel voor humor.

Ik kwam Radek weer tegen toen ik ‘Alleen tegen de wereld’ opsloeg. De biografie die Igor Cornelissen over Joop Zwart schreef. Vanwege het thema van deze Leunstoel, absurdisme, moest ik aan Zwart denken. Had hij niet de term ‘Absurdistan’ gemunt?  Ik had zijn ‘Nieuwsbrief uit Absurdistan’ nooit onder ogen gehad, maar er wel van gehoord.

Joop Zwart (1912 – 1991) kwam uit een radicaal socialistisch nest en had zich aangesloten bij de Communistische Jeugdbeweging. Hij was zelfs als zeventienjarige jongen uitverkoren om in de Sovjet Unie een jeugdschool te bezoeken, waar hij Radek tegenkwam. Hij had zelfs zijn achttiende verjaardag in Radeks datsja gevierd. Radek gaf Joop daar de opdracht om een proefschrift te schrijven over ‘de ontwikkeling van het socialisme van realiteit tot fictie’. (Een pastiche op Friedrich Engels’ boek ‘de ontwikkeling van het socialisme van utopie tot wetenschap’.)

Hij geloofde duidelijk niet meer in de bolsjewistische dromen van het arbeidersparadijs. Cornelissen vertelt dat Radek een kameraad die ‘God zij dank’ zei, had vermaand. Tegenwoordig moest men ‘Stalin zij dank’ zeggen. Toen de kameraad vroeg wat men dan zou moeten zeggen nadat Stalin gestorven was, antwoordde Radek: ‘Dan zegt men ‘God zij dank’’. Geen wonder dat het niet goed met hem afliep.

Cornelissen schrijft ook dat het Radek was die Joop Zwart opdroeg om een nieuwsbrief onder de naam ‘Nieuwsbrief uit Absurdistan’ te schrijven. Joop is die belofte een halve eeuw later nagekomen. Hij was toen allang geen communist meer en werd berucht als adviseur van de ‘zwarte weduwe’ Rost van Tonningen. Maar dat is, hoewel ook nogal absurd, een ander verhaal.