archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Zijn er echt zoveel complotontkenners? Paul Bordewijk

2008BS ComplotdenkerVolgens recent wetenschappelijk onderzoek (zie Stuk Rood Vlees van 11 januari) zou twintig procent van de Nederlandse bevolking uit complotdenkers bestaan. De overgrote meerderheid van de bevolking zou dus complotontkenner zijn. Als ik zie wat er allemaal gecomplotteerd wordt, lijkt dat laatste mij verontrustend weinig.

Complotten

Dezelfde week waarin dit onderzoek werd gepubliceerd kwam er naar buiten dat ExxonMobil al in de jaren zeventig goed inzicht had in de klimaatgevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen, maar het bedrijf deed naar buiten toe alsof dat allemaal niet vaststond, en de temperatuur op Aarde net zo goed zou kunnen gaan dalen. Zoiets noem je toch een complot.
Je kunt in de recente geschiedenis veel meer complotten aanwijzen. Neem het Tonkin incident uit 1984 waarbij op basis van valse meldingen over een aanval op Amerikaanse oorlogsschepen, het Amerikaanse congres instemde met participatie in de oorlog in Vietnam. Zo rechtvaardigde de Amerikaanse regering in 2003 ook de inval in Irak met de aanwezigheid van kernwapens die nooit gevonden werden. Het is dan ook niet te verwonderen dat veel mensen in de reeks onwaarschijnlijk gebeurtenissen rond de moord op Kennedy, waarbij diens vermoedelijk moordenaar J.H. Oswald twee dagen later op zijn beurt werd doodgeschoten, een complot zien. Over de feitelijke gang van zaken is nog steeds discussie.

Ook in Nederland

Maar ook in Nederland kunnen we er wat van. Na de val van Srebrenica in 1995 maakte luitenant Ron Rutten foto’s van lijken in een huis waar de Serviërs Bosnische mannen gevangen hadden gehouden. De militaire leiding stond erop dat het fotorolletje werd ontwikkeld door de professionals van de Militaire Inlichtingen Dienst, dan kon er niets misgaan. Laat dat nu juist wel gebeuren. Foutje, bedankt. Je moest wel een heel radicale complotontkenner zijn wilde je geloven dat hier geen opzet in het spel was. We hebben ook nooit gehoord dat degene die de fout maakte ontslagen is.
Dat staat niet op zichzelf. Het komt zo vaak voor dat ministers onjuiste informatie verstrekken dat je het als een aspect van onze politieke cultuur kan zien. Dat was heel markant bij alles wat zich ten tijde van de kabinetsformatie afspeelde rond Pieter Omtzigt. Rutte ontkende dat daarover gesproken was, maar daarmee haalde de ene leugen de andere uit. Om het goed te maken moest Rutte beloven dat hij aan een andere bestuurscultuur ging werken, maar dat bleek ook al een leugen, zoals een beetje complotdenker al kon zien aankomen.

Geen complot

Dat wil niet zeggen dat iedereen die ergens een complot ontwaart ook gelijk heeft. Die eerste man op de maan is er gewoon geland, en 9/11 was geen inside job. Het coronavirus is niet met opzet over de wereld verbreid. Maar de coronacrisis heeft wel allerlei complotten opgeleverd, zoals dat waarmee Sywert van Lienden en zijn kornuiten de overheid een poot hebben uitgedraaid.
Het ging bij die complotten niet altijd om geld, het kan ook gaan om het verbergen van de eigen onkunde. Het RIVM was in februari 2020 nog van mening dat Nederland weinig kon gebeuren, daarmee vooral de eigen deskundigheid overschattend. Maar in de NRC van 22 maart 2020 vertelde Jacco Wallinga van het RIVM al dat hij begin januari 2020 informatie uit Zuidoost Azië kreeg die bij hem alle alarmbellen deed afgaan. Het is een raadsel waarom hier niemand ingedoken is.

Complotten rond kernenergie

Ook rond de energievoorziening wordt veel gecomplotteerd. Bij de vorming van de klimaattafels werden onder leiding van VVD’er Ed Nijpels de voorstanders van kernenergie er op slinkse wijze buiten gehouden. Milieuorganisaties verspreiden desinformatie over kernenergie en ontkennen domweg dat er bij de opwekking van kernenergie geen CO2 vrijkomt. Er komt hooguit een beetje CO2 vrij bij de bouw, maar dat geldt ook voor zonnepanelen en windturbines. Ze negeren het geringe ruimtegebruik van kernreactoren en de nadelige effecten van windturbines voor de gezondheid van mens en dier.

Soms wordt verondersteld dat de milieubeweging wordt gesponsord door de fossiele industrie, en dat daarom Greenpeace tegenwoordig fossiele energie als een kleiner kwaad presenteert dan kernenergie, maar dat lijkt me een onwaarschijnlijke complottheorie. Zoiets komt altijd uit. De verklaring lijkt mij eerder een sterke mate van groepsdenken, waarbij men pleidooien voor kernenergie niet toelaat tot het eigen bewustzijn omdat dat zeer negatieve sociale effecten zou hebben.

Waarom zo weinig?

Het is vreemd dat bij al deze (vermoedelijke) complotten slechts 20% van de Nederlanders in complotten zou geloven. Dan zou Nederland wel een heel naïef landje zijn. De verwarring ontstaat omdat de onderzoekers naar drie hele specifieke complottheorieën gevraagd hebben: dat alle beslissingen in de wereld genomen zouden worden door een kleine geheime groep mensen, dat wetenschappers bewijsmateriaal manipuleren om de mensen te misleiden, en dat het coronavirus met opzet in roulatie is gebracht. Daarmee heeft men allerlei veel plausibeler complotten buiten het onderzoek gehouden. 

----------

Het plaatje is van Linda Hulshof.
Meer informatie: lindahulshof71@gmail.com



© 2023 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Zijn er echt zoveel complotontkenners? Paul Bordewijk
2008BS ComplotdenkerVolgens recent wetenschappelijk onderzoek (zie Stuk Rood Vlees van 11 januari) zou twintig procent van de Nederlandse bevolking uit complotdenkers bestaan. De overgrote meerderheid van de bevolking zou dus complotontkenner zijn. Als ik zie wat er allemaal gecomplotteerd wordt, lijkt dat laatste mij verontrustend weinig.

Complotten

Dezelfde week waarin dit onderzoek werd gepubliceerd kwam er naar buiten dat ExxonMobil al in de jaren zeventig goed inzicht had in de klimaatgevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen, maar het bedrijf deed naar buiten toe alsof dat allemaal niet vaststond, en de temperatuur op Aarde net zo goed zou kunnen gaan dalen. Zoiets noem je toch een complot.
Je kunt in de recente geschiedenis veel meer complotten aanwijzen. Neem het Tonkin incident uit 1984 waarbij op basis van valse meldingen over een aanval op Amerikaanse oorlogsschepen, het Amerikaanse congres instemde met participatie in de oorlog in Vietnam. Zo rechtvaardigde de Amerikaanse regering in 2003 ook de inval in Irak met de aanwezigheid van kernwapens die nooit gevonden werden. Het is dan ook niet te verwonderen dat veel mensen in de reeks onwaarschijnlijk gebeurtenissen rond de moord op Kennedy, waarbij diens vermoedelijk moordenaar J.H. Oswald twee dagen later op zijn beurt werd doodgeschoten, een complot zien. Over de feitelijke gang van zaken is nog steeds discussie.

Ook in Nederland

Maar ook in Nederland kunnen we er wat van. Na de val van Srebrenica in 1995 maakte luitenant Ron Rutten foto’s van lijken in een huis waar de Serviërs Bosnische mannen gevangen hadden gehouden. De militaire leiding stond erop dat het fotorolletje werd ontwikkeld door de professionals van de Militaire Inlichtingen Dienst, dan kon er niets misgaan. Laat dat nu juist wel gebeuren. Foutje, bedankt. Je moest wel een heel radicale complotontkenner zijn wilde je geloven dat hier geen opzet in het spel was. We hebben ook nooit gehoord dat degene die de fout maakte ontslagen is.
Dat staat niet op zichzelf. Het komt zo vaak voor dat ministers onjuiste informatie verstrekken dat je het als een aspect van onze politieke cultuur kan zien. Dat was heel markant bij alles wat zich ten tijde van de kabinetsformatie afspeelde rond Pieter Omtzigt. Rutte ontkende dat daarover gesproken was, maar daarmee haalde de ene leugen de andere uit. Om het goed te maken moest Rutte beloven dat hij aan een andere bestuurscultuur ging werken, maar dat bleek ook al een leugen, zoals een beetje complotdenker al kon zien aankomen.

Geen complot

Dat wil niet zeggen dat iedereen die ergens een complot ontwaart ook gelijk heeft. Die eerste man op de maan is er gewoon geland, en 9/11 was geen inside job. Het coronavirus is niet met opzet over de wereld verbreid. Maar de coronacrisis heeft wel allerlei complotten opgeleverd, zoals dat waarmee Sywert van Lienden en zijn kornuiten de overheid een poot hebben uitgedraaid.
Het ging bij die complotten niet altijd om geld, het kan ook gaan om het verbergen van de eigen onkunde. Het RIVM was in februari 2020 nog van mening dat Nederland weinig kon gebeuren, daarmee vooral de eigen deskundigheid overschattend. Maar in de NRC van 22 maart 2020 vertelde Jacco Wallinga van het RIVM al dat hij begin januari 2020 informatie uit Zuidoost Azië kreeg die bij hem alle alarmbellen deed afgaan. Het is een raadsel waarom hier niemand ingedoken is.

Complotten rond kernenergie

Ook rond de energievoorziening wordt veel gecomplotteerd. Bij de vorming van de klimaattafels werden onder leiding van VVD’er Ed Nijpels de voorstanders van kernenergie er op slinkse wijze buiten gehouden. Milieuorganisaties verspreiden desinformatie over kernenergie en ontkennen domweg dat er bij de opwekking van kernenergie geen CO2 vrijkomt. Er komt hooguit een beetje CO2 vrij bij de bouw, maar dat geldt ook voor zonnepanelen en windturbines. Ze negeren het geringe ruimtegebruik van kernreactoren en de nadelige effecten van windturbines voor de gezondheid van mens en dier.

Soms wordt verondersteld dat de milieubeweging wordt gesponsord door de fossiele industrie, en dat daarom Greenpeace tegenwoordig fossiele energie als een kleiner kwaad presenteert dan kernenergie, maar dat lijkt me een onwaarschijnlijke complottheorie. Zoiets komt altijd uit. De verklaring lijkt mij eerder een sterke mate van groepsdenken, waarbij men pleidooien voor kernenergie niet toelaat tot het eigen bewustzijn omdat dat zeer negatieve sociale effecten zou hebben.

Waarom zo weinig?

Het is vreemd dat bij al deze (vermoedelijke) complotten slechts 20% van de Nederlanders in complotten zou geloven. Dan zou Nederland wel een heel naïef landje zijn. De verwarring ontstaat omdat de onderzoekers naar drie hele specifieke complottheorieën gevraagd hebben: dat alle beslissingen in de wereld genomen zouden worden door een kleine geheime groep mensen, dat wetenschappers bewijsmateriaal manipuleren om de mensen te misleiden, en dat het coronavirus met opzet in roulatie is gebracht. Daarmee heeft men allerlei veel plausibeler complotten buiten het onderzoek gehouden. 

----------

Het plaatje is van Linda Hulshof.
Meer informatie: lindahulshof71@gmail.com

© 2023 Paul Bordewijk
powered by CJ2