De National Portrait Gallery is een museum in Londen met portretten van de belangrijkste personen uit de Britse geschiedenis. Het museum ligt naast de National Gallery, werd gesticht in 1856 en heeft meer dan 9000 portretten (schilderijen, etsen, tekeningen, miniaturen, beelden en foto's) van al wie naam heeft en had in Groot Brittannië. 

Een Icoon van het museum is het zogenaamde Chandos-portrait van William Shakespeare. Niet alleen was dit het allereerste portret dat het museum in 1856 verwierf, maar het is ook naar alle waarschijnlijkheid het enige overgebleven portret van Shakespeare dat tijdens zijn leven werd gemaakt.  En dat is nu te zien in Leeuwarden want de Gallery wordt gedeeltelijk gerenoveerd en 88 werken uit het museum zijn nu te zien in het Fries Museum, onder de titel Icons en met een kleine aanvulling uit de eigen collectie.

Het gaat om een keuze uit portretten en zelfportretten waarin ook hedendaags werk in is opgenomen. Het mooiste voorbeeld van de recente kunst is de prachtige foto van Malala Yousafzai, het Afghaanse meisje dat in 2012 door een talibanstrijder werd neergeschoten, revalideerde in Engeland en in 2014 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg voor haar inzet voor onderwijs aan jonge meisjes. De Iraanse kunstenares Shirin Neshat voorzag de foto van een gedicht waarin Malala wordt geprezen en vergeleken met een legendarische heldin uit haar geboortestreek. 

Bekende schildersnamen lopen van Peter Paul Rubens, Anthony van Dyck, John Constable en Lucian Freud tot Andy Warhol en Marlene Dumas. Rembrandt is er wel, maar met een heel eenvoudig getekend portret uit de eigen collectie, hij heeft waarschijnlijk nooit een Engelsman geschilderd. 

De tentoonstelling is prachtig opgezet en ingericht. De portretten zijn bij elkaar gebracht onder de thema’s macht, roem, identiteit, zelfportret, vernieuwing en liefde & verlies. Ieder thema is gekoppeld aan een eigen kleur. Alles over identiteit hangt dus op een zacht oranje achtergrond en dat bij elkaar hangen werkt ontzettend goed. De problemen die de Engelsen heel lang gehad hebben met verschillende identiteiten van mensen komen heel duidelijk naar voren als bijvoorbeeld voorvecht(st)ers van het feminisme of homosexualiteit bij elkaar hangen. 

Naast de beroemde Shakespeare is er ook een spectaculair portret van Koningin Elizabeth I uit 1575. Oogverblindende kleding en juwelen symboliseren haar rijkdom en gezag. In dezelfde zaal Macht ook een mooi portret van Anna Wintour, de voormalige hoofdredacteur van het modeblad Vogue, in 2009 geschilderd door Alex Katz en een prachtig contrast met de honderden jaren oudere machthebbers eromheen. Overigens zijn er ook mooie foto’s van bijvoorbeeld Thatcher en er staat een beeld van een man in een werkpak met een rugzakje op: het is Tim Berners-Lee, die met een soldeerbout uit een oude televisie zijn eerste computer maakte en later aan de wieg stond van het wereldwijde internet. 

Twee portretten vragen extra aandacht: de huidige Engelse koningin kijkt de bezoekers vriendelijk aan en ze kijkt ze na. Het is een hologram, opgebouwd uit 10.000 foto’s door Levine en Munday. Mooi is anders, maar wel apart. 

Op de afdeling Vernieuwing hangt een portret van Dame Zaha Hadid, de Iraaks-Britse architecte. De eenvoudige schets van haar gezicht verandert steeds van kleur, door de Britse conceptuele kunstenaar Craig-Martin met behulp van computersoftware zo opgezet. Een prachtig voorbeeld van hoe de keuze van de kleur je kijk op een gezicht kan beïnvloeden.

Opmerkelijk is ook een groot schilderij van de schrijvende gezusters Brontë op jonge leeftijd, waarschijnlijk gemaakt door hun jongere broer Branwel, die misschien nog zichtbaar is in een pilaar op de achtergrond. Jarenlang heeft het opgevouwen op een kast gelegen. Het museum heeft besloten om de vouwen en andere beschadigingen niet te repareren. Een prachtig ingerichte tentoonstelling met mooie schilderijen die niet eerder in Nederland te zien waren.

Hoogtepunt van de eigen bijdrage van het Fries Museum is het portret in zes werken dat Natasja Kensmil maakte van Albertine Agnes, prinses van Oranje en de vrouw van de Friese stadhouder Willem Frederik, ter aanvulling op het portret van de vorst uit de zestiger jaren van de zeventiende eeuw. Kensmil verbeeldt de pracht en praal, betaald door slavernij en uitbuiting. Het is een nieuw werk van de winnares van de Staatsprijs voor de kunsten in 2021. De Volkskrant schreef op 16 september een verhaal over haar als winnares van de prijs, maar wist kennelijk niet dat zo’n mooi en recent werk van haar op deze tentoonstelling te zien is.

-------
De plaatjes zijn aangeleverd door de schrijver