archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > Brief uit ... delen printen terug
Sint en Piet in Bolivia Hans Meijer

1102BS Piet in Bolivia
Vroeger in mijn geboortedorp Kockengen vierden de gereformeerden, leden van de zwartekousenkerk, uiteraard geen Sinterklaas. Deze bisschop was immers een volgeling van de antichrist in Rome. Het is opmerkelijk dat momenteel Zwarte Piet in sommige kringen de klos is en dat het vroeger in andere kringen juist Sinterklaas was.

Hier in Bolivia ligt alles anders. Bijzonder weinig zwarte slaven overleefden de zilvermijnen, zodat het zien van een zwarte man of vrouw hier geluk brengt. De term 'negrita' is zelfs een koosnaam voor een meisje. Dat laatste schatte ik in de jaren zeventig totaal verkeerd in, waarop een van mijn leerlingen mij van deze nieuwe betekenis van de term zwartje op de hoogte bracht. Een aardige bijkomstigheid van de aanwezigheid van Afro-Bolivianen is hun invloed op muziek en dans. In de Tundiqui en Saya zijn Afrikaanse ritmes in hun oorspronkelijke vorm te horen. Deze dansen hebben zich in de loop der tijd over de Andes verspreid. Het was boeiend om te zien hoe in een dorpje als Sipe Sipe in de vallei van Cochabamba lagereschoolkinderen, die zich slordig zwart geschminkt hadden, de Tundiqui dansten aangevuurd door een eveneens zwart gemaakte leraar. En dan is er de Caporales, een van de Saya afgeleide dans, die is uitgegroeid tot een van de populairste dansen tijdens het carnaval in Bolivia.

Er zijn meer situaties waarin de kleur zwart een opvallende rol speelt. De eerste keer dat ik in Peru een zwarte Christus zag bracht dat me even van mijn stuk. Later kwam ik er achter dat deze Christus lang niet de enige is, om over de vele zwarte Madonna’s maar te zwijgen. Dus als de vraag is of een zwarte Sinterklaas en witte Pieten een optie is dan is het antwoord ongetwijfeld ja. Kleur is hier niet meer dan een detail en zeker niet de kern van de zaak. Dat is vaker het geval.

Mijn zoon Eric groeide in Zoetermeer op tussen de Nederlanders, Latijns-Amerikanen, Spanjaarden, Antillianen en Surinamers. Op de lagere school leerde een van zijn leraren hem en zijn klasgenootjes de pepernotensamba en in Peru speelde hij op de Nederlandse ambassade voor Zwarte Piet. Over zijn tijd als Zwarte Piet vertelde Eric mij hoe blij de kinderen hem aankeken want hij had immers pepernoten en snoep bij zich. Zwarte Pieten waren voor de kinderen helden die de Sint hielpen bij het uitdelen van de cadeaus. Deze ervaringen kwamen hem goed van pas toen hij voor zijn bedrijf Millicom/Tigo in Tanzania terecht kwam. Een Afrikaanse collega vroeg hem een keer waarom Eric niet zwart was. Hij was toch een van hen.

Ook in Bolivia vieren wij Sinterklaas waarbij de rol van de goedheilig man met verve vervuld wordt door een van mijn vrienden. Hij is niet alleen zakenman maar ook dominee en liet zich tegenover mij ontvallen dat het maar goed was dat de leden van zijn kerk hier niets van afwisten. De rollen van de Zwarte Pieten worden gewoonlijk vervuld door Nederlandse schonen die hier tijdelijk verblijven. Ik vertelde Sinterklaas dat hij zich geen zorgen hoefde te maken want in mijn ogen is het Sinterklaasfeest een unieke vorm van theater. Theater waar iedereen aan mag deelnemen en waar je al je creativiteit in kwijt kunt. Het is toch geweldig, zei ik tegen hem, dat wij allemaal al jong leren gedichten te schrijven bij onze al dan niet zelfgemaakte cadeautjes. Gerustgesteld keek Sinterklaas mij aan.

Het vroegste positieve geluid over de kleur zwart is afkomstig van de koningin van Sheba, de bruid van koning Salomo, die over zichzelf opmerkte: ‘Ik ben zwart en mooi' (Nigra sum, et formosa; Shekhorah ani venavah). Een geluid dat in de jaren zestig opgepikt werd door de ‘Black is beautiful’ beweging. En dankzij Bolivia weten we nu dat het zien van een Zwarte Piet geluk brengt. Mijn conclusie: Sint en Zwarte Piet zijn zo gek nog niet!
 
**************************
De tekening is van Lucia Jonkhoff


© 2013 Hans Meijer meer Hans Meijer - meer "Brief uit ..." -
Beschouwingen > Brief uit ...
Sint en Piet in Bolivia Hans Meijer
1102BS Piet in Bolivia
Vroeger in mijn geboortedorp Kockengen vierden de gereformeerden, leden van de zwartekousenkerk, uiteraard geen Sinterklaas. Deze bisschop was immers een volgeling van de antichrist in Rome. Het is opmerkelijk dat momenteel Zwarte Piet in sommige kringen de klos is en dat het vroeger in andere kringen juist Sinterklaas was.

Hier in Bolivia ligt alles anders. Bijzonder weinig zwarte slaven overleefden de zilvermijnen, zodat het zien van een zwarte man of vrouw hier geluk brengt. De term 'negrita' is zelfs een koosnaam voor een meisje. Dat laatste schatte ik in de jaren zeventig totaal verkeerd in, waarop een van mijn leerlingen mij van deze nieuwe betekenis van de term zwartje op de hoogte bracht. Een aardige bijkomstigheid van de aanwezigheid van Afro-Bolivianen is hun invloed op muziek en dans. In de Tundiqui en Saya zijn Afrikaanse ritmes in hun oorspronkelijke vorm te horen. Deze dansen hebben zich in de loop der tijd over de Andes verspreid. Het was boeiend om te zien hoe in een dorpje als Sipe Sipe in de vallei van Cochabamba lagereschoolkinderen, die zich slordig zwart geschminkt hadden, de Tundiqui dansten aangevuurd door een eveneens zwart gemaakte leraar. En dan is er de Caporales, een van de Saya afgeleide dans, die is uitgegroeid tot een van de populairste dansen tijdens het carnaval in Bolivia.

Er zijn meer situaties waarin de kleur zwart een opvallende rol speelt. De eerste keer dat ik in Peru een zwarte Christus zag bracht dat me even van mijn stuk. Later kwam ik er achter dat deze Christus lang niet de enige is, om over de vele zwarte Madonna’s maar te zwijgen. Dus als de vraag is of een zwarte Sinterklaas en witte Pieten een optie is dan is het antwoord ongetwijfeld ja. Kleur is hier niet meer dan een detail en zeker niet de kern van de zaak. Dat is vaker het geval.

Mijn zoon Eric groeide in Zoetermeer op tussen de Nederlanders, Latijns-Amerikanen, Spanjaarden, Antillianen en Surinamers. Op de lagere school leerde een van zijn leraren hem en zijn klasgenootjes de pepernotensamba en in Peru speelde hij op de Nederlandse ambassade voor Zwarte Piet. Over zijn tijd als Zwarte Piet vertelde Eric mij hoe blij de kinderen hem aankeken want hij had immers pepernoten en snoep bij zich. Zwarte Pieten waren voor de kinderen helden die de Sint hielpen bij het uitdelen van de cadeaus. Deze ervaringen kwamen hem goed van pas toen hij voor zijn bedrijf Millicom/Tigo in Tanzania terecht kwam. Een Afrikaanse collega vroeg hem een keer waarom Eric niet zwart was. Hij was toch een van hen.

Ook in Bolivia vieren wij Sinterklaas waarbij de rol van de goedheilig man met verve vervuld wordt door een van mijn vrienden. Hij is niet alleen zakenman maar ook dominee en liet zich tegenover mij ontvallen dat het maar goed was dat de leden van zijn kerk hier niets van afwisten. De rollen van de Zwarte Pieten worden gewoonlijk vervuld door Nederlandse schonen die hier tijdelijk verblijven. Ik vertelde Sinterklaas dat hij zich geen zorgen hoefde te maken want in mijn ogen is het Sinterklaasfeest een unieke vorm van theater. Theater waar iedereen aan mag deelnemen en waar je al je creativiteit in kwijt kunt. Het is toch geweldig, zei ik tegen hem, dat wij allemaal al jong leren gedichten te schrijven bij onze al dan niet zelfgemaakte cadeautjes. Gerustgesteld keek Sinterklaas mij aan.

Het vroegste positieve geluid over de kleur zwart is afkomstig van de koningin van Sheba, de bruid van koning Salomo, die over zichzelf opmerkte: ‘Ik ben zwart en mooi' (Nigra sum, et formosa; Shekhorah ani venavah). Een geluid dat in de jaren zestig opgepikt werd door de ‘Black is beautiful’ beweging. En dankzij Bolivia weten we nu dat het zien van een Zwarte Piet geluk brengt. Mijn conclusie: Sint en Zwarte Piet zijn zo gek nog niet!
 
**************************
De tekening is van Lucia Jonkhoff
© 2013 Hans Meijer
powered by CJ2