archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Luister! delen printen terug
Emigratie en seizoensarbeid * Henk Klaren

1609VG ImmigratieIk was achttien en woonde op een héél klein studentenkamertje in de Utrechtse Rivierenwijk. Op een dag bracht de post een grote dikke envelop met een volledig pakket papieren en formulieren ten behoeve van emigratie naar Australië. Ik had helemaal niets aangevraagd en ik neem niet aan dat zo’n mailing geheel ongevraagd tot stand komt. Ik heb nog steeds geen flauw idee wie verantwoordelijk is geweest voor deze gebeurtenis. Eén of ander ouder persoon die weinig vertrouwen had in mijn toekomst in dit koude kikkerland? Ik kan me niet herinneren of ik het mijn ouders ooit heb gevraagd. Ik zal er wel nooit achter komen. Ik heb alles linea recta in de vuilnisbak gedonderd. Ik wilde helemaal niet naar Australië. Ik wilde zelfs helemaal niet emigreren.

Emigratie is van alle tijden. De Batavieren kwamen immers bij Lobith ons land binnen. Lobith bestond weliswaar nog niet en wie de 'ons' in dit geval waren is niet bekend, maar ze kwamen van elders en waren dus migranten. En migratie kent veel vormen. De praktijk van emigratie laat zich lang niet altijd vangen in officiële kanalen of geformuleerd beleid. Mensen vertrekken omdat het hier niet meer uit te houden is, of omdat het elders beter is. Of omdat ze denken dat het elders beter is.

In mijn vaders familie werd de mogelijkheid opengehouden, dat de Klarens van Hannekemaaiers*) afstammen. Dat zou dan hebben gespeeld ergens in de 16e eeuw, want volgens de stamboom waren ze al in 16-zoveel boer/verveners en natuurlijk ‘coornoot van het karspel’. Dat was in Giethoorn. Ze waren dus medeverantwoordelijk voor het ontstaan van de Beulakker- en Belterwiede. Toen het veen in die streek zo’n beetje op was emigreerden ze naar de omgeving van Heerenveen (ter plekke heet die plaats ’t Vean). Aldaar behoorden zij tot de immigranten die de ‘destructieve Gieterse methode’ van vervening introduceerden. Daarna zijn ze eeuwenlang honkvast gebleven tot mijn vader na de HBS de Bolswarder zuivelschool doorliep. Werkgelegenheid op dat niveau was schaars in Friesland en zo verhuisde hij via Noord-Brabant naar Gelderland. Mijn ouders waren nog jaren lid van de Fryske Krite in Zutphen. Die club had zelfs een kaatsafdeling! Integratie? Hm.

Tijdelijke arbeiders uit andere landen (‘gastarbeiders’) en seizoenarbeiders (zoals de hannekemaaiers) wilden/willen dat meestal helemaal niet zijn. Ze móesten wel om te overleven en als ze de kans kregen bleven ze liever in het beloofde land. Zie mijn voorouders, zie de afstammelingen van Turkse en Marokkaanse ‘gastarbeiders’ in zo’n beetje álle Europese landen.

Seizoensarbeid was ook in de Verenigde Staten wijd verbreid. Lees bijvoorbeeld The Grapes of Wrath van John Steinbeck. Dat boek speelt in de crisistijd. De ellende druipt er vanaf. Seizoensarbeid in Amerika was natuurlijk niet beperkt tot de crisistijd. Het bestaat nog steeds. Vaak gaat het om Mexicanen. In de jaren veertig/vijftig van de vorige eeuw heetten ze braceros. Na afloop van hun contract werden ze teruggebracht naar Mexico. Dat was althans de bedoeling. Ik neem aan dat er wel een stuk of tig in het beloofde land achterbleven. Maar in januari 1948 zaten enkele tientallen braceros, mannen en vrouwen, in een vliegtuig dat crashte. Er waren geen overlevenden.

Woody Guthrie las er over in de New York Times. Guthrie is de man die een gitaar had waarop hij ‘this machine kills fascists’ had gekalkt. Hij is misschien wel de belangrijkste grondlegger van de Amerikaanse folk. Hij werd – kennelijk – getroffen door het feit dat in het bericht van de Times wel de namen van de bemanning, maar niet die van de passagiers werden vermeld. Ze werden in het artikel aangeduid als deportees. Woody Guthrie maakte zich – denk ik – vooral druk over het feit dat de krant de braceros kennelijk niet belangrijk genoeg vond om ze met naam en toenaam te vermelden. Die namen waren wel bekend. Een lokale krant heeft ze ook gepubliceerd.

Hij maakte er een lied over. De namen in de tekst van het lied: 'Goodbye to my Juan, goodbye Rosalita, adios mis amigos, Jesus y Maria', zijn overigens fictief. De tekst van Deportee (Plane Crash at Los Gatos) is van Woody zelf. Hij bracht het aanvankelijk als een soort chant, met minimale begeleiding. Pas tien jaar later werd de huidige melodie toegevoegd door Martin Hoffman, een onderwijzer. De uitvoering daarvan door – wie anders dan – Pete Seeger maakte het lied iconisch. Zowat íedereen heeft het opgenomen. Ik heb sowieso albums waar het op staat van The Highwaymen, The Dubliners en The Byrds.

De eerste regels van de tekst:

The crops are all in and the peaches are rotting,
The oranges are packed in their creosote dumps


maken het allemaal wel erg cynisch. De geoogste groenten en fruit werden kennelijk doorgedraaid om de prijzen op een voor de producent acceptabel niveau te houden.

Highwayman - Deportee

*) Zie het stuk van Dik Kruithof over migratie in het noorden in deze Leunstoel.

----------
Het plaatje is van Petra Busstra


© 2019 Henk Klaren meer Henk Klaren - meer "Luister!" -
Vermaak en Genot > Luister!
Emigratie en seizoensarbeid * Henk Klaren
1609VG ImmigratieIk was achttien en woonde op een héél klein studentenkamertje in de Utrechtse Rivierenwijk. Op een dag bracht de post een grote dikke envelop met een volledig pakket papieren en formulieren ten behoeve van emigratie naar Australië. Ik had helemaal niets aangevraagd en ik neem niet aan dat zo’n mailing geheel ongevraagd tot stand komt. Ik heb nog steeds geen flauw idee wie verantwoordelijk is geweest voor deze gebeurtenis. Eén of ander ouder persoon die weinig vertrouwen had in mijn toekomst in dit koude kikkerland? Ik kan me niet herinneren of ik het mijn ouders ooit heb gevraagd. Ik zal er wel nooit achter komen. Ik heb alles linea recta in de vuilnisbak gedonderd. Ik wilde helemaal niet naar Australië. Ik wilde zelfs helemaal niet emigreren.

Emigratie is van alle tijden. De Batavieren kwamen immers bij Lobith ons land binnen. Lobith bestond weliswaar nog niet en wie de 'ons' in dit geval waren is niet bekend, maar ze kwamen van elders en waren dus migranten. En migratie kent veel vormen. De praktijk van emigratie laat zich lang niet altijd vangen in officiële kanalen of geformuleerd beleid. Mensen vertrekken omdat het hier niet meer uit te houden is, of omdat het elders beter is. Of omdat ze denken dat het elders beter is.

In mijn vaders familie werd de mogelijkheid opengehouden, dat de Klarens van Hannekemaaiers*) afstammen. Dat zou dan hebben gespeeld ergens in de 16e eeuw, want volgens de stamboom waren ze al in 16-zoveel boer/verveners en natuurlijk ‘coornoot van het karspel’. Dat was in Giethoorn. Ze waren dus medeverantwoordelijk voor het ontstaan van de Beulakker- en Belterwiede. Toen het veen in die streek zo’n beetje op was emigreerden ze naar de omgeving van Heerenveen (ter plekke heet die plaats ’t Vean). Aldaar behoorden zij tot de immigranten die de ‘destructieve Gieterse methode’ van vervening introduceerden. Daarna zijn ze eeuwenlang honkvast gebleven tot mijn vader na de HBS de Bolswarder zuivelschool doorliep. Werkgelegenheid op dat niveau was schaars in Friesland en zo verhuisde hij via Noord-Brabant naar Gelderland. Mijn ouders waren nog jaren lid van de Fryske Krite in Zutphen. Die club had zelfs een kaatsafdeling! Integratie? Hm.

Tijdelijke arbeiders uit andere landen (‘gastarbeiders’) en seizoenarbeiders (zoals de hannekemaaiers) wilden/willen dat meestal helemaal niet zijn. Ze móesten wel om te overleven en als ze de kans kregen bleven ze liever in het beloofde land. Zie mijn voorouders, zie de afstammelingen van Turkse en Marokkaanse ‘gastarbeiders’ in zo’n beetje álle Europese landen.

Seizoensarbeid was ook in de Verenigde Staten wijd verbreid. Lees bijvoorbeeld The Grapes of Wrath van John Steinbeck. Dat boek speelt in de crisistijd. De ellende druipt er vanaf. Seizoensarbeid in Amerika was natuurlijk niet beperkt tot de crisistijd. Het bestaat nog steeds. Vaak gaat het om Mexicanen. In de jaren veertig/vijftig van de vorige eeuw heetten ze braceros. Na afloop van hun contract werden ze teruggebracht naar Mexico. Dat was althans de bedoeling. Ik neem aan dat er wel een stuk of tig in het beloofde land achterbleven. Maar in januari 1948 zaten enkele tientallen braceros, mannen en vrouwen, in een vliegtuig dat crashte. Er waren geen overlevenden.

Woody Guthrie las er over in de New York Times. Guthrie is de man die een gitaar had waarop hij ‘this machine kills fascists’ had gekalkt. Hij is misschien wel de belangrijkste grondlegger van de Amerikaanse folk. Hij werd – kennelijk – getroffen door het feit dat in het bericht van de Times wel de namen van de bemanning, maar niet die van de passagiers werden vermeld. Ze werden in het artikel aangeduid als deportees. Woody Guthrie maakte zich – denk ik – vooral druk over het feit dat de krant de braceros kennelijk niet belangrijk genoeg vond om ze met naam en toenaam te vermelden. Die namen waren wel bekend. Een lokale krant heeft ze ook gepubliceerd.

Hij maakte er een lied over. De namen in de tekst van het lied: 'Goodbye to my Juan, goodbye Rosalita, adios mis amigos, Jesus y Maria', zijn overigens fictief. De tekst van Deportee (Plane Crash at Los Gatos) is van Woody zelf. Hij bracht het aanvankelijk als een soort chant, met minimale begeleiding. Pas tien jaar later werd de huidige melodie toegevoegd door Martin Hoffman, een onderwijzer. De uitvoering daarvan door – wie anders dan – Pete Seeger maakte het lied iconisch. Zowat íedereen heeft het opgenomen. Ik heb sowieso albums waar het op staat van The Highwaymen, The Dubliners en The Byrds.

De eerste regels van de tekst:

The crops are all in and the peaches are rotting,
The oranges are packed in their creosote dumps


maken het allemaal wel erg cynisch. De geoogste groenten en fruit werden kennelijk doorgedraaid om de prijzen op een voor de producent acceptabel niveau te houden.

Highwayman - Deportee

*) Zie het stuk van Dik Kruithof over migratie in het noorden in deze Leunstoel.

----------
Het plaatje is van Petra Busstra
© 2019 Henk Klaren
powered by CJ2