Ik wist bovendien al dat Van Driel een boeiende auteur is. Hij heeft enige bekendheid verworven door zijn biografie van de woordenboekenman Van Dale. Ik was vooral onder de indruk van zijn bundel ‘Duitse Passages’, waaraan ik ooit enige aandacht besteedde in De Leunstoel. ‘Als je echt iets van Duitsland wil  weten dan moet je ‘Duitse passages’ van Lo van Driel aanschaffen’, beweerde ik destijds. ‘Einde Verhaal’ bevestigt deze bewering.

De rode draad van ‘Einde Verhaal’ is moord en zelfmoord. Chronologisch gerangschikt geeft hij ‘een geschiedenis van Duitsland in 36 aanslagen en zelfmoorden’. Deze reeks – van de zelfmoord van Karl Wilhelm Jerusalem, die model stond voor Goethes ‘Junge Werther’ in 1772 tot de zelfmoord van de Stasi-informant Karlheinz Schädlich in 2007 vormt een boeiende cultuurgeschiedenis van Duitsland.

Als inspiratiebronnen noemt Van Driel onder andere Jeroen Brouwers’ ‘De laatste deur’ en ook Sebastian Haffner die de Duitse eenwording als een geslaagde zelfmoord van Pruisen interpreteert. Ikzelf moest denken aan het prachtboek van Jan Blokker en Zonen ‘Nederland in twaalf moorden’. Dat geeft misschien een verschil in bloederigheid tussen de Nederlandse en Duitse geschiedenis weer. De Blokkers verzamelden twaalf moorden over een periode van tweeduizend jaar: van ‘het meisje van Yde’ tot Theo van Gogh. Van Driel had aan tweehonderd jaar genoeg om zesendertig (zelf-)moorden te verzamelen en dan slaat hij de Tweede Wereldoorlog nog over.     

Hoewel: niet alle aanslagen die Van Driel beschrijft lukken. Keizer Wilhelm I blijkt meerdere malen een aanslag overleefd te hebben. Onhandigheid van de daders, weersomstandigheden en de kwaliteit van het moordwapen spelen een rol. Van Driel meldt dat de anarchist Max Hödel er niet in slaagde om de keizer op een paar meter afstand met zijn Lefaucheux-revolver te raken. Zo’n revolver gebruikte Paul Verlaine ook toen hij Arthur Rimbaud beschoot. Ook Rimbaud overleefde de aanslag, dus waarschijnlijk was dit type revolver niet zo doeltreffend. Vincent van Gogh wist er overigens wel zijn leven mee te beëindigen. Hij heeft daarmee echter niet het boek van de Blokkers gehaald want die besteedden geen aandacht aan zelfmoordenaars, met uitzondering van Van Speijk.

Heb ik na dit verslag van al deze ellendige lotgevallen nu een beter beeld gekregen van de Duitse identiteit? Ook hier laat ik de Blokkers aan het woord: ‘Er bestaat niet zoiets als een duurzame volksaard. Vergankelijkheid is het vanzelfsprekende sleutelwoord.’

----------

De tekening is van Petra Busstra.

Meer informatie: www.petrabusstra.com