De Leunstoel - internetmagazine voor rustige mensen


		archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept		delen printen terug


	Een historische sensatie	Thomas van der Steen
	Het knalgele boek vlamde op tussen alle andere. Op de rug stond in kloeke zwarte letters, De Politieke Moord. Nieuwsgierig trok ik het uit de kast. Op de kaft een tekening van een dode man met op de plek van zijn hart een rode stip, het leek wel uit een stripboek. Dit speelde in de herfstvakantie van 1969 en toen las ik De Kameleon en boeken uit de Bob Evers-serie. Dit was duidelijk een grote-mensen-boek. Mijn vader knikte en zei: ‘Het hoofdstuk over John F. Kennedy, je weet niet wat je leest.’ Het jaar ervoor was diens broer Robert en kort daarvoor Martin Luther King vermoord. De wereld schokte, ook kinderen op de lagere school kregen dat mee. Die eerdere moord in 1963 op JFK zinderde zes jaar na dato nog altijd door. Ik ging lezen en werd verbijsterd en verrast. Verbijsterd door het onwaarschijnlijke verhaal van de moord in Dallas en verrast door het gemak waarmee ik een boek voor volwassen las. En begreep. Nadat ook moordenaar Oswald het zwijgen was opgelegd, bladerde ik naar de inhoudsopgave. Van Alexander II, Boris III en Napoleon III had ik nooit gehoord maar van Franz Ferdinand wel. Na mijn eerste historische sensatie in een loopgraaf in Diksmuide die zomer - na een bocht in een loopgraaf zou ik zeker en vast op een bloedende soldaat stuiten - had ik pa gevraagd over hoe en wat van de Eerste Wereldoorlog. Naar aanleiding van de moord op Franz Ferdinand was de Groote Oorlog begonnen. Begerig begon ik te lezen en snel bleek deze moord mogelijk door arrogantie en gepruts van de beveiliging rond Franz Ferdinand. De toevalligheden op die dag zouden nu als complot worden uitgelegd. Even kort over die dag, 28 juni 1914. Drie aanslagplegers stelden zich op in de straten van Sarajevo om Franz Ferdinand, de troonopvolger van Franz Joseph van Oostenrijk-Hongarije, te vermoorden. De eerste durfde zijn bom niet te gooien, de tweede wel maar de bom ontplofte achter de auto van het vorstelijk paar dat ongedeerd bleef. Gavrilo Princip, de derde aanslagpleger, zag het plan voor zijn ogen mislukken en besloot ontgoocheld een broodje te gaan eten. Maar zie, met broodje in de hand liep hij de zaak uit en kon zijn ogen niet geloven. Recht voor zijn neus stond de open auto van het tweetal. De chauffeur was verkeerd gereden en de auto moest weer terug. Die had geen achteruit - blijkbaar geen vanzelfsprekendheid in 1914 - en moest geduwd worden. Princip aarzelde geen moment, sprong op de treeplank en schoot twee keer. De ene kogel raakte Sophie in de buik, de andere trof de hals van Franz Ferdinand. Vrijwel onmiddellijk stierf het echtpaar. Als je bedenkt dat Gavrilo voor de eerste keer in zijn leven schoot, is het resultaat onwerkelijk. Die twee schoten echoden na tot 11 november 1918 toen eindelijk een wapenstilstand werd getekend. De Eerste Wereldoorlog vermorzelde een hele generatie mannen en bepaalde het extreem gewelddadige verloop van de twintigste eeuw. Op weg naar Wenen luister ik de podcast van Maarten van Rossem. En omdat toeval niet bestaat vertelt hij juist in deze over zijn bezoek aan de Donaustad. Vooral over de rijke collectie schilderijen in het Kunsthistorisch Museum. Lyrisch is hij over de Toren van Babel van Brueghel en de Vermeers die daar hangen. Tussen neus en lippen vertelt hij dat er ook een militair museum is dat alleen voor geïnteresseerden in WOI de moeite waard is. Na die ene vakantie in de Westhoek van ‘69 en het lezen over de moord in Sarajevo heb ik mij vol overgave gestort op La Grande Guerre. Van Ieper, Arras, Verdun, Péronne aan de Somme, Craonne aan de Chemin des Dames tot de wagon in Compiègne, overal ben ik geweest. Dus morgen ga ik zeker naar het Heeresgeschichtliches Museum. Het gebouw is een kazerne uit de tijd toen Oostenrijk-Hongarije nog een wereldmacht was. Dus kolossaal, gebouwd in baksteen en versierd met kantelen op de daken. Een trap die je tegenwoordig nog alleen in films ziet leidt naar de bovenste verdiepingen. Brede gangen komen uit in zalen van balzaalformaat. Die zijn gevuld met schilderijen van prinsen, generaals, hertogen en veldmaarschalken, de ene nog zwaarder behangen met medailles dan de ander. In vitrines ligt of hangt het gebruikelijke wapentuig. Ik dwaal door de ruimtes vol ongeduld; de bordjes naar de Sarajevo-Saal lonken al. Na de Maria-Theresien-Saal laat ik Radetzky links liggen en daal af naar het tijdperk naar mijn hart. Als ik die afdeling bereik, zie ik meteen het pronkstuk van dit museum: de Gräf und Stift. De auto waar Franz Ferdinand en zijn Sophie in werden vermoord. Uit mijn ooghoek zie ik het bebloede uniform dat de ongelukkige die dag aanhad en achter glas de Browning 1910 die de twee kogels spuwde. De aanblik van de auto werpt mij meer dan honderd jaar terug in de tijd. Om de historische sensatie volledig te maken moet ik eigenlijk over het koord stappen en, gelijk Gavrilo, op de treeplank springen. Als ik schielijk over mijn schouder kijk, glimlacht de suppoost van dienst mij vriendelijk toe. Als je durft mannetje, waag het niet, zie ik hem denken. --------- De illustraties zijn verzorgd door de auteur.

meer Thomas van der Steen - meer "De wereldliteratuur roept" -

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Een historische sensatie	Thomas van der Steen
Het knalgele boek vlamde op tussen alle andere. Op de rug stond in kloeke zwarte letters, De Politieke Moord. Nieuwsgierig trok ik het uit de kast. Op de kaft een tekening van een dode man met op de plek van zijn hart een rode stip, het leek wel uit een stripboek. Dit speelde in de herfstvakantie van 1969 en toen las ik De Kameleon en boeken uit de Bob Evers-serie. Dit was duidelijk een grote-mensen-boek. Mijn vader knikte en zei: ‘Het hoofdstuk over John F. Kennedy, je weet niet wat je leest.’ Het jaar ervoor was diens broer Robert en kort daarvoor Martin Luther King vermoord. De wereld schokte, ook kinderen op de lagere school kregen dat mee. Die eerdere moord in 1963 op JFK zinderde zes jaar na dato nog altijd door. Ik ging lezen en werd verbijsterd en verrast. Verbijsterd door het onwaarschijnlijke verhaal van de moord in Dallas en verrast door het gemak waarmee ik een boek voor volwassen las. En begreep. Nadat ook moordenaar Oswald het zwijgen was opgelegd, bladerde ik naar de inhoudsopgave. Van Alexander II, Boris III en Napoleon III had ik nooit gehoord maar van Franz Ferdinand wel. Na mijn eerste historische sensatie in een loopgraaf in Diksmuide die zomer - na een bocht in een loopgraaf zou ik zeker en vast op een bloedende soldaat stuiten - had ik pa gevraagd over hoe en wat van de Eerste Wereldoorlog. Naar aanleiding van de moord op Franz Ferdinand was de Groote Oorlog begonnen. Begerig begon ik te lezen en snel bleek deze moord mogelijk door arrogantie en gepruts van de beveiliging rond Franz Ferdinand. De toevalligheden op die dag zouden nu als complot worden uitgelegd. Even kort over die dag, 28 juni 1914. Drie aanslagplegers stelden zich op in de straten van Sarajevo om Franz Ferdinand, de troonopvolger van Franz Joseph van Oostenrijk-Hongarije, te vermoorden. De eerste durfde zijn bom niet te gooien, de tweede wel maar de bom ontplofte achter de auto van het vorstelijk paar dat ongedeerd bleef. Gavrilo Princip, de derde aanslagpleger, zag het plan voor zijn ogen mislukken en besloot ontgoocheld een broodje te gaan eten. Maar zie, met broodje in de hand liep hij de zaak uit en kon zijn ogen niet geloven. Recht voor zijn neus stond de open auto van het tweetal. De chauffeur was verkeerd gereden en de auto moest weer terug. Die had geen achteruit - blijkbaar geen vanzelfsprekendheid in 1914 - en moest geduwd worden. Princip aarzelde geen moment, sprong op de treeplank en schoot twee keer. De ene kogel raakte Sophie in de buik, de andere trof de hals van Franz Ferdinand. Vrijwel onmiddellijk stierf het echtpaar. Als je bedenkt dat Gavrilo voor de eerste keer in zijn leven schoot, is het resultaat onwerkelijk. Die twee schoten echoden na tot 11 november 1918 toen eindelijk een wapenstilstand werd getekend. De Eerste Wereldoorlog vermorzelde een hele generatie mannen en bepaalde het extreem gewelddadige verloop van de twintigste eeuw. Op weg naar Wenen luister ik de podcast van Maarten van Rossem. En omdat toeval niet bestaat vertelt hij juist in deze over zijn bezoek aan de Donaustad. Vooral over de rijke collectie schilderijen in het Kunsthistorisch Museum. Lyrisch is hij over de Toren van Babel van Brueghel en de Vermeers die daar hangen. Tussen neus en lippen vertelt hij dat er ook een militair museum is dat alleen voor geïnteresseerden in WOI de moeite waard is. Na die ene vakantie in de Westhoek van ‘69 en het lezen over de moord in Sarajevo heb ik mij vol overgave gestort op La Grande Guerre. Van Ieper, Arras, Verdun, Péronne aan de Somme, Craonne aan de Chemin des Dames tot de wagon in Compiègne, overal ben ik geweest. Dus morgen ga ik zeker naar het Heeresgeschichtliches Museum. Het gebouw is een kazerne uit de tijd toen Oostenrijk-Hongarije nog een wereldmacht was. Dus kolossaal, gebouwd in baksteen en versierd met kantelen op de daken. Een trap die je tegenwoordig nog alleen in films ziet leidt naar de bovenste verdiepingen. Brede gangen komen uit in zalen van balzaalformaat. Die zijn gevuld met schilderijen van prinsen, generaals, hertogen en veldmaarschalken, de ene nog zwaarder behangen met medailles dan de ander. In vitrines ligt of hangt het gebruikelijke wapentuig. Ik dwaal door de ruimtes vol ongeduld; de bordjes naar de Sarajevo-Saal lonken al. Na de Maria-Theresien-Saal laat ik Radetzky links liggen en daal af naar het tijdperk naar mijn hart. Als ik die afdeling bereik, zie ik meteen het pronkstuk van dit museum: de Gräf und Stift. De auto waar Franz Ferdinand en zijn Sophie in werden vermoord. Uit mijn ooghoek zie ik het bebloede uniform dat de ongelukkige die dag aanhad en achter glas de Browning 1910 die de twee kogels spuwde. De aanblik van de auto werpt mij meer dan honderd jaar terug in de tijd. Om de historische sensatie volledig te maken moet ik eigenlijk over het koord stappen en, gelijk Gavrilo, op de treeplank springen. Als ik schielijk over mijn schouder kijk, glimlacht de suppoost van dienst mij vriendelijk toe. Als je durft mannetje, waag het niet, zie ik hem denken. --------- De illustraties zijn verzorgd door de auteur.
© 2023 Thomas van der Steen

	powered by CJ2