De Leunstoel wordt uitgegeven door:

Het Genootschap De Leunstoel.

Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php

 

Waar we ook erg mee geholpen zouden zijn is: een paar nieuwe sponsors.

In ruil voor € 500,- per jaar krijgen die een banner boven de inhoudsopgave.

 

*******************************

Meer over Linda Hulshof op: www.lindahulshof.nl

 

********************************

De Leunstoel is gebouwd door Peppered.

Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl

Sinds een paar jaar lees ik regelmatig de rouwadvertenties in mijn krant. Het woord 'rouwadvertentie' vind ik een beetje een vreemd woord, want wat wordt hier eigenlijk 'geadverteerd'? Het woord 'familiebericht' is ook niet helemaal ‘to the point’, want hiertoe behoren ook de geboorteaankondigingen. Tenslotte gaat het feitelijk om overlijdensberichten en begrafenis- of crematieaankondigingen of, ouderwets: doodsbrieven.

Doodbrieven zijn al heel oud en bestaan sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Ze verschijnen in de krant met dank aan de Times, die ze aan het einde van de negentiende eeuw begon te publiceren. Van een eenvoudige aankondiging veranderden ze langzaam in een compleet 'in memoriam', een korte levensgeschiedenis van de gestorvene met al zijn memorabele hoogtepunten. En zo groeide er een categorie journalisten die gespecialiseerd was in het schrijven van ‘obituaries’ of 'in memoriams'.

Rouwadvertenties zijn echter niet meer dan aankondigingen, want er staat meer in dan de geboorte- en sterfdatum. In doodsbrieven kun je vrijwel altijd iets lezen over de familieverhoudingen van de ontslapene. Van sommigen wordt de aankondiging gedaan door een vriend en niet door de familie. Is er geen familie, of adverteert de familie niet (te duur) of in een andere krant? Er is dan toch iemand die wil dat de NRC-lezer op de hoogte gebracht wordt van het verscheiden van zijn of haar vriend(in). Waarom?

Een ander opmerkelijk fenomeen is, dat de 'warme' en de 'koude' kant van de aflijvige apart aankondigen. Van de dood van Johanna Maria (Truus) Koopman-de Groot wordt eerst kond gedaan door de familie Koopman (echtgenoot, kinderen en eventueel kleinkinderen, schoonouders en schoonbroers en -zusters, de hond van Truus) en in een tweede berichtgeving door de familie de Groot (ouders, broers en zusters, zwagers en schoonzusters, neven en nichten, achterneven en achternichten, indien van toepassing natuurlijk, van Truus). Wat steekt hier achter? Is er sprake van verwijdering tussen Truus en haar eigen familie; is het een uitvloeisel van een oud gebruik, dat in menig allochtone familie nog schijnt te bestaan, dat een vrouw als het ware introuwt in de familie van haar man en die als haar familie beschouwt? Een traditie is het vast niet, want er zijn ook families die broederlijk een advertentie delen. Misschien komt het alleen voor in bepaalde delen van Nederland. Daar moet ik nog eens op letten.

In sommige berichten zijn alle adverterende deelnemers duidelijk familie, want ze delen, direct of indirect een familienaam. Allemaal, behalve één. Er staat een iemand tussen met een totaal afwijkende naam. De huishoudster? De yogalerares? De geestelijk leidsvrouw? Of misschien een geadopteerd kind? Familieverhoudingen, maar hoe het precies zit wordt ons helaas niet onthuld.

Van de ontvallene wordt praktisch altijd vermeld met wie hij of zij gehuwd was of door wie hij of zij beweduwd was. Daar staan, opmerkelijk genoeg, vaak ook alle eerdere engagementen bij: Carola de Brouw, weduwe van Koos Konijn, voormalig weduwe van Josefus van Driel, eerder gehuwd met Ignaas de Hond, etc. etc. Verreweg de meeste mensen zijn braaf één keer getrouwd (geweest), maar sommige dames (het zijn altijd dames) hebben wel drie of vier mannen naar het graf gedragen (is dat niet verdacht?) of zijn een keer of vijf getrouwd geweest. Er is veel leed in de provincie.

Van de ondertekenaars van een familiebericht wordt doorgaans de woonplaats vermeld. Hieruit valt af te lezen dat sommige families zich over de hele wereld verspreid hebben (Seatle en Madison, USA; Kisangani, Congo;Taiping, Malakka; Kilkennys, Ierland), terwijl de leden van andere families nog geen twintig kilometer van elkaar vandaan zijn blijven wonen (Pijnacker, Berkel en Rodenrijs, Oude Leede, Bleiswijk, Bergschenhoek, Terbregge). Een interessant fenomeen, maar wat moeten we daarvan denken? Allemaal zo'n beetje wonen aan de rand van het groene hart heeft misschien iets te maken met het beroep van de nabestaanden (intensieve veehouderij?). Dat geldt misschien ook wel voor zo'n familie die over de hele wereld verspreid is. Dat zijn vast baggeraars.

Over beroepen gesproken, de doorsnee ontzielde man heeft op dat gebied geen spectaculair leven geleid. Maar er zijn uitzonderingen. Wat te denken van een oud-consulent voor riet, griend en biezen? Die had ik graag gekend. Of iemand die te boek gesteld wil worden als 'monumentalist' (?) of als 'vrijgevestigd intellectueel'? Daarvan ben ik blij dat ik ze nooit gekend heb. De aanstellers!

Doodsberichten worden niet alleen geplaatst door de treurende nabestaanden, maar ook door de werkgevers van de ontslapene. Van de teksten van werkgevers schieten de tranen je in de ogen: 'we hebben de heer X leren kennen als.....' betekent ongetwijfeld dat ze geen idee hebben wie de heer X was. Daarna volgt een rijtje clichés, dat overigens ook gebruikt wordt door werkgevers die de dode wel persoonlijk gekend hebben en waaruit we moeten afleiden dat alle Nederlandse werknemers een innemende persoonlijkheid hebben, een grote betrokkenheid tonen, blijk geven van scherpe inzichten, inspirerend zijn voor hun collega's en veel inzet aan de dag leggen. Ik heb wel andere collega's gekend. Hier geldt kennelijk het principe 'over de doden niets dan goeds', een uitgangspunt waar ik geen enkel begrip voor op kan brengen.

In rouwadvertenties wordt nogal eens opgemerkt dat iemand 'veel te vroeg' is heen gegaan. Alsof je ook 'precies op tijd' of 'veel te laat' kunt heengaan, toestanden waarvan nooit melding wordt gemaakt. Iemand gaat natuurlijk wanneer het zijn tijd is en voor de een is dat op zijn dertigste en voor de ander wanneer hij acht-en-negentig is. Voor beiden kan dat te vroeg, op tijd of te laat zijn, maar wie bepaalt dat? Het tijdstip van ons verscheiden hebben wij niet voor het uitkiezen. En daarom ook de bekende gemeenplaats: 'wij wisten dat het moment zou komen, maar toch nog onverwacht is.....'.

Het momento mori is altijd onverwacht.

Rouwadvertenties, doodsberichten, familieberichten, ze bevatten een schat aan informatie. Wat daarmee onthuld wordt is lang niet altijd duidelijk. Daarom blijf ik ze lezen.

 

*********************

Hij was de zoon van Rutger Hauer. Antonie Kamerling. Dat zeiden ze toen. Ik heb het over zijn filmdebuut, De Kleine Blonde Dood. Antonie had dezelfde flair. Dezelfde tragische schoonheid. Rutger in Turks Fruit was mooier. Zeker. Die hele film was veel mooier. Ook de schrijver – waarop de film gebaseerd is – was veel mooier.

De vergelijking gaat mank aan alle kanten. Natuurlijk. De reden waarom ik zo graag wilde dat De Kleine Blonde Dood de Turks Fruit van zijn tijd moest zijn, is omdat de film met Rutger en Monique van voor mijn tijd was. Die is van 1969 en ik zat toen hooguit in de pijpleiding, want ik werd een jaar later geboren.

Ik ben dus opgegroeid in de jaren negentig. We lazen Jack Kerouac, on the road. Maar ook Wolkers. Cremer. Sartre. Inderdaad, alles wat wij lazen, was van ver vóór onze tijd. En dan wil je iets voor jezelf. Iets unieks. Iets van je eigen leeftijd. Niet die hippies, waarvan je vader zegt: oh ja, terwijl hij weer rode oortjes krijgt.

Iedere generatie heeft het recht op zijn eigen icoon. Maar de jaren negentig bracht niks, eigenlijk. Ja. Natuurlijk, Joost Zwagermans Gimmick, die nu eindelijk verfilmd wordt. Dat was echt het enige dat mee kan met Cremer, Wolkers en Kerouac. Maar voor de rest was er helemaal niks.

Ook de muziek was waardeloos. Als Boney M. voorbij komt op de radio, denk ik weer: Jezus, wat een armoedige tijd. Disco is echt het ergste wat ooit op muziekgebied is voortgekomen. De Bee Gees. John Travolta. Muziek waar je impotent van wordt.

Ook de films waren leeg. Het waren allemaal slappe voortborduursels op de jaren zestig. De seks was altijd smerig, altijd levenloos. En het verhaal was meestal flinterdun. Tot De Kleine Blonde Dood. Totdat Antonie Kamerling het beeld in kwam wandelen, met zijn mooie hoofd, zijn suïcidale ogen, zijn schrille stem.

De recensenten brachten de vergelijking met Rutger Hauer, toen hij in Turks Fruit de borsten van Monique van de Ven met witte wijn besprenkelde, terwijl Toots Tielemans z’n mondharmonica beroerde. Als je niks gewend bent, ben je al blij dat ze een soapster vergelijken met de grootste acteur die Nederland ooit voortbracht.

En toch. Ik weet hoe ik me voelde. Met Antonie had onze generatie eindelijk een eigen man, een eigen ridder, een voorbeeld. Onze generatie deed mee. De generatie nix. De patat-generatie. Of welke naam er ook verzonnen is voor de jongeren in de jaren tachtig en negentig. Eindelijk hadden we ook ons voorbeeld.

Dat was Antonie.

Nu is hij dood. Daarmee is mijn jeugd echt voorbij.

 

*************************

Seniorisering

Ouder worden: met het klimmen der jaren worden mensen tijdens hun leven in biologische zin steeds ouder. Ze kunnen ook steeds meer ervaring opdoen en wijzer worden. Misschien worden mensen wel langzamer ervaren en wijzer naarmate ze langer leven. Mensen kunnen ook steeds kindser worden. De levensverwachting van westerse mensen is nog nooit zo hoog geweest, tegelijkertijd lijken westerse maatschappijen bezig te infantiliseren. De pubertijd met zijn onbezonnen gedrag duurt steeds langer, de arbeidsloopbaan begint steeds later. Steeds meer volwassen kiesgerechtigde burgers gedragen zich op de openbare weg als gewelddadige adolescenten en in het parlement als rancuneuze kleuters.

Ordinarisering

Andere overdrachten van Oud naar Jong: cultuur, sport en spel, in de loop der tijd uit de wereld van de volwassenen verdwenen en uiteindelijk in de kinderkamer en op het schoolplein beland. Een levensloopvariant op het proces van het Gesunkenes Kulturgut. Vechten, bloeddorstig oorlogvoeren; eerst voorbehouden aan volwassen hoge adellijke heren, geleidelijk aan gedomesticeerd, gestileerd in ridderlijke toernooien, in voetbal en auto races van steeds jonger en ordinairder volk (zwaardvechten is nu vooral te zien op kleuterschool en kinderpartij – in het Archeon wordt het zeer professioneel uitgevoerd, prachtig!). Scabreuze liederen van troubadours die jonkvrouwen toezingen verhuizen naar volkse kroegen en later naar de zangles van de lagere school (zonder dat de juf nog weet wie tante en wat een koekje met een gat ooit was, of door welke poort de koning rijdt, van z’n voort voort voort!).

 

Oud en Jong: The Child is the Father of the Man (William Wordsworth, ‘The Rainbow’ uit Poems on Childhood)

Wat een mooie uitspraak! Kijk om je heen in de volwassen wereld en besef hoezeer al die grote mensen bepaald zijn door hun eigen kinderlijke bestaan. Besef hoe hun kindzijn nog steeds de baas kan spelen. En kijk niet raar op als ze soms terugvallen in die kindertijd (en dat niet alleen als ze dement en wel hun laatste levensfase doorbrengen). Speelgoed voor kinderen is van alle tijden (kijk naar de stenen beestjes die de steentijdmensen al voor hun kinderen hakten); zou het spelen van volwassenen met kinderspeelgoed ook van alle tijden zijn?

Kijk goed hoe het moet

We kennen allemaal de vader die (al veel te vroeg) een elektrische trein voor zijn zoontje koopt (kocht eigenlijk, want speelgoedtreinen zijn steeds minder te koop) en er avondenlang zelf mee speelt (speelde). En de moeder die vooral zelf bezig is met de poppen die ooit voor haar dochtertje bedoeld waren (‘karakterpoppen’). (We kennen natuurlijk ook de kinderen die hun ouders tussen de games door moeten uitleggen hoe Word werkt.) En dan zijn er de ouders die op het strand uren beslag leggen op emmertjes en schepjes van hun kroost om daarmee hun waterstaatsdromen met dijken, forten en havens te verwezenlijken. Of de vaders die hun zoontjes de hele middag ‘voordoen’ hoe ze hun pas verworven zeilbootjes over de plas moeten loodsen.

In een zondags pak

Het strand; nu het domein van schaars geklede bandeloze jeugd, ooit beheerst door volwassenen in hun zondagse kostuum? We hebben de bewijzen! Kijk naar kaart 1 Egmond aan Zee, Strandgezicht – Forten bouwen.  (http://www.peterschroderatb.nl/data/storage/attachments/a7d5e52d55ddf90ed8e036310903b416.jpg ) Het is 1921 en A. van Ravenswaay stuurt uit Egmond deze kaart zonder commentaar naar de Jongejuffrouw G. van den Berg in Amsterdam en het is mooi te zien: 4 volwassen mannen in keurig kostuum (incl. das), in het gezelschap van dames in lange rokken, bouwen aan de vloedlijn forse forten. Enkele kinderen (waaronder één in volledig matrozenpak) zijn toeschouwer.

In sfeervolle jurken

Of neem kaart 2 Royan: Concours de Forts en sable, à Pontaillac in 1906 verstuurd door een onbekende aan Mathilde van Gheel in Bruxelles. Royan aan de Franse Atlantische kust, allemaal vakantiegangers op het strand voor het stijlvolle Casino in de weer met een wedstrijd forten bouwen. Wat mooi, wat een sfeer! Drommen goedgeklede dames en heren kijken vanonder hun parasols naar fraai geklede (opgestroopte broekspijpen) gravende heren. Die zijn zand aan het scheppen naar Forten bekroond met dames in prachtige lange jurken: wie zou gaan winnen? Ook hier is de schaarse (goed geklede) jeugd alleen aanwezig als belangstellende.(http://www.peterschroderatb.nl/data/storage/attachments/149079b845463f6d98435f16b0166c35.jpg)

Met opgeheven vinger

In de Jardin du Luxembourg in Parijs is een grote vijver waarin sinds mensenheugenis speelgoed zeilbootjes varen die daar gehuurd kunnen worden. Op kaart 3 staat: Bassins du Luxembourg – La Foule s’intéressant aux jeux des Enfants (http://www.peterschroderatb.nl/data/storage/attachments/8cc65708d8ddf9d93998aa9ecf0e1ade.jpg ). In 1925 werden hiermee ‘respectueux’ de ‘souvenirs van Radifé’ verstuurd naar de heer en mevrouw Harbulot in Brussel. Kinderen, maar weer vooral een drom vaders en moeders met hoeden, die er bovenop zitten; zeilen vraagt om ouderlijke instructie en supervisie. Een heer aan de rechterkant toont zowaar de vermaledijde opgeheven vinger!

En nu andersom

Tot slot een interessante variatie op kaart 4. Weer Royan, nu louter kinderen, klaar voor Une Course Improvisé

(http://www.peterschroderatb.nl/data/storage/attachments/693821801124462251078dfbfc8cd491.jpg ). Het is nog voor WO 1 en een hunkerende Marie schrijft aan een bewonderenswaardige meneer Paulet in Périgeux dat ze hem graag hier bij haar op het prachtige strand zou zien. Nu alleen maar kinderen (wel weer even keurig als sfeervol gekleed) waarvan 7 koppels (kleine Amazones gezeten op paardspelende jongens) klaar voor een wedstrijd paardrijden. De scheidsrechter heft de startschep en zes toeschouwers kijken toe. Hier spelen de kinderen de rol van volwassenen. Het kan raar lopen: heel vroeger mochten alleen adellijke ridders in Europa paardrijden, het eenvoudige volk deed het na in koppels van (volwassen) mannen, waarvan de een (ridder) op de schouders van de ander (het paard) zat. Kijk naar de schilderijen van Brueghel waarop de boeren zo hun volkse steekspelen speelden. Gesunkenes Kulturgut dat verder zonk naar het schoolplein en dan hier naar kinderen op het strand.

 

Tot nu toe konden de prentbriefkaarten in De Leunstoel niet goed worden bekeken. Vanaf nu kunt u doorklikken naar mijn eigen website in opbouw, (http://www.peterschroderatb.nl/) daar wordt langzaam maar zeker een beeldbank opgebouwd waarin de beelden uit deze rubriek veel beter te zien zijn.

Voor de kaarten bij deze aflevering kunt u doorklikken naar:

Als ingenieur afgestudeerd

met grote onderscheiding

is hij volleerd in alles wat

tot de electro-technische

wetenschappen wordt

gecategoriseerd.

En als ontspanning gaat

hij uit in Brusselse dancings

waar hij graag de rol van

Richard Gere ensceneert.

Maar ook hij heeft zijn ups

and downs uiteraard, dan

gaat hij internetten bij een

dating-club, digitale kusjes

uitwisselend, dat is z'n

technocratische aard.

Dus rijdt hij nu met zijn

BMW in volle vaart naar

de volgende rendez-vous.

Hopend op een

leven met twee.

Want daar draait het

toch om....après tout!

 

*************************

 

***********************************

Meer Leunstoel- illustraties van Lools Art op:

http://www.flickr.com/photos/33899366@N08/sets/72157623294871691/detail/

Niet alleen vanwege de mooie alliteratie hadden we dit jaar voor Wales gekozen. Groot-Brittannië bevalt ons goed. De mensen zijn aardig en geestig, je kunt ze goed verstaan, er is veel schoons en buitenissigs te zien en de kans op een alles verzengende hittegolf is er te verwaarlozen. Het Lake District en Schotland hadden we gehad, dus was er een andere uithoek aan de beurt: Wales, en wel speciaal een deel van het Pembroke coastpath.

Wales ligt niet echt naast de deur, maar je kunt wel rechtstreeks vliegen naar Cardiff. Van daar gingen we met de trein naar Havonford-west, een rit van ruim drie uur, alwaar wij werden opgehaald door Hughie, die ons in zijn taxi naar The Golden Lion bracht in Newport, een pub zoals die hoort te zijn, met een restaurant en een paar kamers. Het eten was er voortreffelijk. Het aardige van het Pembroke coastpath is dat er vanuit verschillende plaatsen busjes rijden naar allerlei strandjes waar je het kustpad op kunt pikken. Een klein probleem is dat die busjes maar driemaal per dag rijden en je je soms uit de naad moet lopen om op tijd bij de opstapplaats te zijn, of onwezenlijk vroeg moet ontbijten om de eerste bus te halen.

Onze eerste wandeldag werden we geacht in Newport de bus te nemen en naar het noorden te rijden, naar Moylegrove (of Trewyddel op zijn Wales) om van daar langs het kustpad terug te lopen naar Newport. Die bus wisten we net op tijd te halen. Op het kustpad beland bleek dat mijn wandelvriendin hoogtevrees had en moord en brand schreeuwde op de gedeeltes waar aan de zeekant geen beschermende beschoeiing was aangebracht. Alleen op handen en voeten durfde zij die gedeeltes te overbruggen. Ik vertelde haar dat het zou wennen. Op het kustpad in Cornwall had ik ook gelopen met iemand met hoogtevrees en die was er na een dag overheen. Het kustpad van Cornwall vond ik overigens zwaarder; langere en steilere klimpartijen en veel langere trappen met veel te hoge treden.

Het Pembroke kustpad werd om andere redenen een zware klus. Op weg naar Wales had ik mij verstapt bij het bestijgen van de trein. Zittend en liggend had ik er geen last van. De narigheid begon pas na urenlang lopen. Aan het einde van de eerste dag begon mijn linkerknie flink op te spelen en dat werd elke dag erger. De tweede wandeldag, naar Fishguard (Abergwaun - vraag me niet hoe je het uitspreekt - op zijn Wales) liep ik na een paar uur binnensmonds te vloeken. Toen het de derde wandeldag naar Trefin ook nog onafgebroken regende, hebben we bij het prachtige Lighthouse Strumble Head veel eerder dan de bedoeling was de bus genomen. Geheel doorweekt, uitgeput en zinderend van de pijn bereikten we ons Guesthouse. De vrouw des huizes was er een van het ouderwetse type die in de wintermaanden gruwelijke quilts maakte (ze lagen op onze bedden) en in de zomer, tussen het kokkerellen voor de gasten door, groente en fruit wekte. Omdat mijn wandelvriendin ook pijn had, in haar rug, besloten we een dag rust te nemen.

Dat bekwam ons goed, maar daarna moesten we weer op pad, naar St Davids, waar we ook twee nachten bleven. Die wandeling hebben we flink ingekort en vanwege de regen ook grotendeels over een landweg, parallel aan het kustpad, afgelegd. Het kustpad was levensgevaarlijk geworden.

Gelukkig had ik een stok meegenomen. Nordic walking stokken, die mijn wandelvriendin in Schotland had aangeschaft, vond ik te zwaar om te dragen en daarom had ik een lichte opvouwbare wandelstok aangeschaft. Die stok heeft me op dat gladde pad met zijn onmogelijke treden en steile hellinkjes voor veel narigheid behoed. Maar naar St Davids hebben we grotendeels op het asfalt gelopen en ook al snel de bus genomen.

Het was de bedoeling de volgende dag nog een wandeling te maken, maar daar hebben we vanaf gezien. Het vriendelijke echtpaar van het pension, dat somberde over het feit dat ze geen opvolger konden vinden, raadde ons aan een boottochtje te gaan maken. Dat hebben we gedaan. Daarvoor moest je met de bus naar St Justinians waar je een boot kon nemen en om Ramsey Island heen varen. 'Boot' bleek niet helemaal het juiste woord. Een groot rubber luchtkussen was het, met een paar bankjes, dat als een gek planeerde op het water. Het was een type reddingboot, dat door twee stoere zeebonken bij voorkeur zo schuin op het water werd gelegd dat slagzij maken onvermijdelijk leek. Niettemin was het een fantastisch tochtje. Het leukst waren de zeeleeuwen die op de strandjes in de zon lagen te dutten met hun bijna onzichtbare, witte, kroost. Zeeleeuwen 'in het wild'! Na die tocht liepen we terug naar St Davids om te lunchen en daarna de kathedraal te bezoeken; zelden zo'n mooie kerk gezien.

's Avonds uitgebreid gevierd dat we de volgende dag weer naar huis gingen.

De twijfelachtige ervaring van wandelen in Wales lag niet aan Wales. Het is er mooi, het kustpad is aantrekkelijk, de dorpjes de moeite waard en de bewoners zijn buitengewoon vriendelijk. Maar het weer moet wel een beetje mee zitten. En voor een wandeling over het kustpad moet je topfit zijn. Klauteren met een ontstoken knie maakt het tot een helletocht.

 

**********************************

Bent u ontevreden over de properheid van uw woonplaats? Misschien kunt u inspiratie putten uit het voorbeeld van andere gemeenten. Neem Venlo; daar is men gestart met het programma Venlo Schoon, waarbinnen diverse projecten worden opgezet en uitgevoerd. Het oogmerk is minder: hondenpoep, zwerfafval, graffiti, aanplak en ….. wildplassen. Vooral die laatste bezigheid wordt door de bewoners en de bezoekers van de binnenstad als een probleem ervaren.

Om deze onfrisse gewoonte te bestrijden worden stevige boetes uitgedeeld. In het kader van de Wet bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte (Stb.44) uit 2008 kan de gemeente voor wildplassen een bestuurlijke boete opleggen van 90 Euro, en dat doet ze dan ook met enige regelmaat. Maar daar blijft het niet bij. De gemeente doet er ook alles aan om te zorgen dat de nood bij bezoekers van de binnenstad niet te hoog stijgt. Zo worden ieder weekend urinoirs geplaatst op een zestal locaties en wordt bij evenementen een toiletwagen ingezet.

Een nieuwe ontwikkeling in dat verband is de installatie van twee Uriliften. Dat zijn urinoirs die in de grond kunnen verzinken als ze niet direct nodig zijn. Met een druk op de knop worden ze naar boven gehaald bij evenementen, in de avonduren of in het weekend. Ze vervangen de plaskruisen, wat een verbetering van het straatbeeld oplevert. De eerste twee uriliften zijn geplaatst in de St.Jorisstraat en op de Picardie. Ze zijn aangesloten op het riool en de waterleiding en kunnen daarom onbeperkt gebruikt worden zonder stankoverlast. Verder zijn de uriliften verlicht en verwarmd.

De uriliften worden geleverd door Urilift BV, een opmerkelijke firma die er prat op gaat dat zij door ‘een integrale aanpak van buitenhygiëne bijdraagt aan meer veiligheid, een hogere publiekswaardering, het tegengaan van zwerfafval, het voorkomen van stankoverlast en het terugdringen van vandalisme’. Het is duidelijk dat de gemeente zelfs het schrijven van de begeleidende nota aan Urilift kan overlaten.

Een puntje van aandacht is nog wel de veiligheid. Want de Uriliften kunnen tevoorschijn worden getoverd met een druk op de knop, maar men kan ze ook op dezelfde manier laten verdwijnen. Eén druk op de knop is voldoende! Volgens de documentatie mag dat alleen maar gebeuren door ‘iemand in de directe omgeving’. Dat klinkt wel erg simpel. Je zou toch mogen verwachten dat er een protocol is waarin het oprijzen en neerdalen van de Uriliften wordt geregeld. Dat is temeer dringend omdat ons ter ore is gekomen dat in de binnenstad van Venlo een verontrustend verhaal de ronde doet. Oom Hannes, een stamgast van Café Royaal, was een nacht en een dag zoek en later niet in staat te vertellen waar hij was geweest. Stel je toch eens voor wat de man misschien heeft doorgemaakt!

Zelfs als dit niet meer dan een Broodje-Aap-verhaal is toont het toch aan dat je heel voorzichtig moet zijn. Voor je het weet begint het vertrouwen van de potentiële wildplasser zo ver te dalen dat hij weer terugvalt in zijn (meestal zijn het mannen) oude gewoonten. En dan laten ze op het gemeentehuis die Uriliften op en neer gaan voor Jan met de Korte Achternaam.

 

********************

**********************************

Zie voor meer illustraties van Lucia Jonkhoff: http://www.flickr.com/photos/33899366@N08/sets/72157611816939343/detail/

Als ik denk aan m'n vader

die zo heeft geleden in

donkere oorden waar

het licht zich nauwelijks

liet zien en als ik denk hoe

ik voor hem heb gebeden

dat is niet te verwoorden

zelfs niet in 'n gedicht van

een regel of zeventien.

Toch is het goedgekomen

met hem als we op zijn

leven terugzien want al

zijn zonnige dromen zijn

uitgekomen, even nadien.

En ik kan zelfs een boek

over hem schrijven want

hij heeft geleefd voor tien!

 

********************

 

*************************

Abonneert u op de Nieuwsbrief.

Ga naar: www.deleunstoel.nl/nieuwsbrief.php

 

************************************

Pepijn Lampe is product & grafisch ontwerper.

Informatie op: www.pepdesign.be

Al enige tijd worstel ik me door allerlei boeken op zoek naar een definitie van de Nederlandse identiteit. Die identiteit schijnt namelijk in gevaar te zijn, maar niemand komt tegenwoordig met ook maar een poging om tot een definitie te komen. Dat was vroeger wel anders. Huizinga, Romein, Beerta – oh pardon: Meertens – en vele anderen hebben er boeken over vol geschreven. Toch vind ik ook bij die eminente geleerden geen antwoord op deze prangende vraag. Romein, bijvoorbeeld, destilleert uit talrijke observaties van buitenlanders de hypothese dat dat wat Nederlanders door de eeuwen heen het meest karakteriseert niet zozeer de nuchterheid, maar de drankzucht is. Hij verwerpt die hypothese overigens zelf resoluut. ‘Toch weten wij allen, dat van deze hele schijnbaar zo typisch nationale eigenschap tegenwoordig geen spoor meer te bekennen valt. De opkomst van de arbeidersbeweging heeft in een twintig jaar een einde gemaakt aan wat een ondeugd van twintig eeuwen scheen, die de welwillendste beoordelaars uit het vochtige klimaat verklaarden, maar wat in werkelijkheid hoogstwaarschijnlijk een gevolg van miserabele arbeidsomstandigheden is geweest.’1)

Momenteel weten we wel beter. Nederland slempt weer als vanouds. De periode die Romein beschrijft was een aberratie onder invloed van ‘de Blauwe Knoop’ en andere moraalridders uit de Linkse Kerk. Dat hele drankontmoedigingsbeleid kan dus als linkse hobby worden wegbezuinigd! Kort en goed: een echte Nederlander slempt. Maar daar kunnen we het niet bij laten. Er moet meer zijn.

Het lot was mij fortuinlijk gezind. In een antiquariaat vond ik Voortrekkers van Oud Nederland. 2) In dit omvangrijke boekwerk heeft F. Dekker, Oud Kolonel der Genie, een groot aantal ‘case studies’ verzameld van Nederlandse volksplantingen buiten de grenzen. Hieruit valt buitengewoon goed op te maken wat nu eigenlijk die ‘Nederlandse Geest’ is. Bijzonder verhelderend vond ik het hoofdstuk over Nederlanders in Denemarken ten tijde van koning Christiaan II (1481 – 1559). In deze tijden waarin Deense varianten worden uitgeprobeerd kan dat geen verbazing wekken.

Het hoofdstuk over Denemarken is zo rijk dat ik keuzes moet maken. Zelfs de interessante wederwaardigheden van Sighrit - een Amsterdamse weduwe die een kroeg uitbaatte in het Noorse Bergen en het zou schoppen tot een soort minister van Financiën - en haar oogverblindende dochter Duveken, die de maîtresse van Christiaan II werd, sla ik met bloedend hart over. Interessanter voor mijn studie over de Nederlandse Geest zijn de geschiedenis van de tuinbouwkolonie op het eiland Amager en de avonturen van het merkwaardige heerschap Nicolaes Cornelisz Schapekaes de Witte uit Alkmaar.

Christiaan II had namelijk in 1516 184 tuinders uit Waterland geïmporteerd om zorg te dragen voor de groente- en fruitproductie. Hij huisvestte ze op Amager in de buurt van Kopenhagen in het dorp ‘Hollanderby’, of Hollandersdorp. Deze kolonie genoot belastingvoordelen en mocht zichzelf besturen naar Nederlands recht. Heel lang bleef dit een ‘reincultuur’: het Nederlands bleef de voertaal en ze trouwden alleen onder elkaar. Vooral dit laatste leidde uiteindelijk tot een zo hoge mate van inteelt, dat men in arren moede ook naar Denen begon te lonken en langzaam, maar zeker opging in de Deense samenleving. Tot 1811 werd er echter in het Nederlands gepreekt. Bijna driehonderd jaar na de stichting van de kolonie!

Hoewel de Waterlandse tuinders langzaam maar zeker de Deense taal overnamen, volhardden ze in de Nederlandse gewoonten. Met name het katknuppelen en het ganstrekken bleven folkloristische hoogtepunten. Wat leert dit ons over de Nederlandse Geest? Bekwame tuinbouwers, dat voorzeker! Maar daarnaast blijken wij ook lieden te zijn die slechts zeer langzaam inburgeren. Dit is overigens nog steeds zo. Een bevriende Bleiswijkse tuinder vertelde me dat naar Canada geëmigreerde tuinders nog steeds niet geneigd zijn Engels of Frans te leren. De hele Canadese 'tuinbouwketen' is in Nederlandse handen, dus waarom zou je? Ze eten die tomaten en paprika's nog net niet zelf op.
Het kwellen van onschuldige dieren is wat in onbruik geraakt, maar hoort toch voorzeker ook tot ons volkseigen. ‘Animal Cops’ zijn daarmee in flagrante tegenspraak. Het wordt hoog tijd dat het katknuppelen weer als nationale sport in ere wordt hersteld!

En nu de casus Schapekaes. Deze is wel heel merkwaardig en typisch Nederlands. Nicolaes Cornelisz Schapekaes de Witte had naam gemaakt als waterstaatsingenieur. Hij had een begin gemaakt met de drooglegging der Pontijnse moerassen in Italië. Een werk dat kort voor het schrijven van het boek waaraan ik deze kennis ontleen door de bekende staatsman Benito Mussolini ‘op krachtige wijze is ten einde gebracht’. Met trots memoreert Oud Kolonel Dekker dat ene Dr. Hoogerwerff dit pionierswerk van Schapekaes in aanwezigheid van de Duce had gememoreerd ‘met blijkbare instemming van dezen’.

Schapekaes nu, had een prachtig plan bedacht om eens en voor altijd een einde te maken aan de plaag van de Barbarijse zeerovers. Hij stelde koning Christiaan voor om met acht schepen naar Algiers te varen ten einde ‘met een crachtig vuijrwerck’ zowel de Algerijnse vloot als Algiers zelf te vernietigen en met de grond gelijk te maken. Vreemd genoeg ging de koning niet op Schapekaes’ voorstellen in. Zijn ideeën blijken echter wel met succes te zijn gebruikt bij de belegering van La Rochelle in 1628. Dat hier Hugenoten, geestverwanten van de Nederlandse Calvinisten, werden platgebombardeerd meldt Dekker overigens niet.

Wat leert dit alles ons over de Nederlandse Geest? Enerzijds zijn we geniale tuinders en waterstaatsingenieurs, anderzijds zijn we drankzuchtige, eenkennige en tot inteelt geneigde dierenbeulen. Ook onze afkeer van de inwoners van de Maghreb lijkt tot ons volkseigen te behoren. Zij het dat er zelfs toen al Nederlandse multiculti-piraten waren - een soort Abdul Jabber van der Vens avant la lettre -  die carrière maakten als admiraal van de Barbarijse zeerovers. Maar de avonturen van Suleyman Reis ‘De Veenboer’, die in 1617 admiraal van de Algerijnse kapersvloot werd, en zijn rechterhand Murad Reis, geboren Jan Janszoon van Haarlem, vallen buiten het bestek van deze korte, doch - naar ik hoop - overtuigende, studie. 

 

1) Jan Romein (1946), ‘Oorsprong, voortgang en toekomst van de Nederlandse geest’, in: In Opdracht van de Tijd, Amsterdam, Querido, p. 152.

2) F. Dekker (1938), Voortrekkers van Oud Nederland. Uit Nederland’s geschiedenis buiten de grenzen, Boucher, Den Haag.

 

*************************************

Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag

Ik doe dat wel eens: oude CD’s beluisteren. Waarom ook niet. Ik heb er honderden en de meeste daarvan bevatten mooie muziek. Daarom heb ik ze.

Zo zat dat altijd in elkaar. Je kocht platen, later CD’s, om de mogelijkheid te hebben je favoriete muziek te beluisteren. Of je nam stiekem bandjes op, of je maakte een kopietje van een geleende CD, of je loadde een liedje down (downloadde een liedje?). Dat kon je dan op een schijfje zetten of niet, maar altijd was er iets tastbaars, al was het maar een klein stukje ruimte op je harde schijf.

Het hoeft allemaal niet meer. Ik weet niet precies of Spotify al bestond toen ik http://www.deleunstoel.nl/artikel.php?artikel_id=2300 schreef, maar nu heb ik het geïnstalleerd. Je kunt tientallen miljoenen muziekjes beluisteren terwijl je zelf fysiek helemaal niets hebt. Het zal allemaal wel op een server staan, maar het is leuker om te denken dat het in de cloud zweeft. En toch gebruik ik het niet zoveel. Ik weet nog niet precies hoe dat komt. Het zal wel gaan om het probleem van de selectie. Dat is makkelijker binnen een voorraad van honderden CD’s die je op zijn minst een beetje kent, dan binnen een populatie van zo ongeveer alles.

Dus pak ik nog vaak oude CD’s. Laatst zat Tears of Stone van The Chieftains weer eens in de CD-speler. Het is een album met allerlei gastvocalisten, in dit geval dames. Er staan vooral, maar niet uitsluitend, Ierse volksliedjes op. Dat soort projecten doen de Chieftains wel vaker. En niet de minsten doen mee: Jagger, Morrison, noem maar op. Country-toppers op The Nashville Sessions. De drijvende kracht achter die projecten is Paddy Moloney. Leider, arrangeur, componist en bespeler van de tin whistle en de uilleann pipes én een begaafd organisator. Al die talenten leiden tot albums die goed te beluisteren zijn en bovendien interessant. Ze zijn eigenlijk veel leuker dan de muziek die de Chieftains maken zonder inbreng van buiten. Dan hoor je wel erg veel jigs an reels.

Op Tears of Stone dus allemaal dames. Bonnie Raitt blijkt ook te kunnen klinken als een Ierse folkzangeres. Van Sinead O’Connor is dat niet verrassend en bij Loreena McKennitt zelfs logisch. Zelfs de inbreng van Joni Mitchell op dit album is mooi, normaal heb ik het niet zo op haar. Ze zingt een eigen liedje uit 1994: The Magdalene Laundries, waaruit al blijkt dat de RK kerk naar popmuziek moet luisteren: ‘Bridget got that belly by her parish priest’.

Andere versie: http://www.youtube.com/watch?v=kU1Zymqlhko

Het best beviel mij The Lowlands of Holland, een traditional gezongen door Natalie Merchant, het is een oud Brits volkslied. Ik kende het tot voor enkele weken alleen in deze versie. Dankzij Youtube (waar déze versie niet op staat) en Spotify (waar je voor zover ik weet niet naar toe kunt linken) heb ik ontdekt dat er tientallen versies bestaan. Ook hele mooie, onder meer van voormalig Dubliner Ronnie Drew, de man met de diepste stem ter wereld. Ziehier, de versie met de Dubliners: http://www.youtube.com/watch?v=CELUZxwgp70

Het is een zielig lied over een jongeman die gedwongen door de press-gangs tegen ‘ons’ moest vechten. Oorspronkelijk ging het waarschijnlijk om de Engelse Zeeoorlogen van de 17^e eeuw. In latere oorlogen heeft het lied nieuwe levens gekend en is de tekst daarop aangepast. De vegetatie die in sommige versies wordt beschreven lijkt soms Nederlands, maar soms ook West-Indisch of Australisch. O ja, de jongeman, die op zijn trouwdag gedwongen wordt gerekruteerd komt natuurlijk niet terug.

Natalie Merchant zingt het prachtig. Zoals ze ook doet op het enige album dat ik van haar heb: The House Carpenters Daughter, een folkalbum met traditionals en covers (meestal schrijft ze haar eigen materiaal). Het is een beetje donker allemaal, maar wel mooi: http://www.youtube.com/watch?v=6y3dbVACG6M

 

*****************************************************

De Leunstoel wordt uitgegeven door Het Genootschap De Leunstoel.