archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 12
Jaargang 21
21 maart 2024
Nummer 13 verschijnt op
4 april 2024
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Revolutie in Nederland Katharina Kouwenhoven

1905BS Revolutie
Tot voor kort had ik nog nooit van de Bataafse Republiek gehoord. Op de lagere school ging de Vaderlandse Geschiedenis niet verder dan de Vrede van Munster en op de middelbare school begonnen we bij 1813, toen Willem, Prins van Oranje, als soeverein vorst van de Verenigde Nederlanden werd ingehuldigd. De hele 18e eeuw leek in een mist gehuld, terwijl dat toch zo'n turbulente tijd was.

Maar nu heb ik er een boek over gelezen (Grijzenhout, van Sas & Velema: Het Bataafse Experiment, Politiek en Cultuur rond 1800). Een verbazingwekkende tijd. Eerst iets wat op een revolutie leek door de Patriotten, om stadhouder Willem V kwijt te raken, zonder hem te onthoofden en om burgers meer macht te geven die nog niks in de melk te brokkelen hadden. Het stadhouderlijk gezag werd hersteld met hulp van de Pruisen. Daarna werd de stadhouder door Franse troepen alsnog verdreven. Daarmee voltooiden de Fransen de revolutie van de Patriotten. In 1796 werd de Staten-Generaal afgeschaft en vervangen door een Nationale Vergadering, die door alle mannen met een vaste woonplaats en een eigen inkomen kon worden gekozen, mits zij verklaarden geen aanhanger te zijn van de stadhouder. In dit gezelschap werd eindeloos gedelibereerd over een nieuwe staatsvorm, een federatie zoals de Republiek der Zeven Provinciƫn was geweest of een eenheidsstaat.

Er moest een, door de Fransen gesteunde, staatsgreep aan te pas komen om de knoop door te hakken: Nederland werd een eenheidsstaat. Een grondwet kwam er ook en dat had net zoveel voeten in de aarde, maar die voldeed niet en werd snel gewijzigd. Wel werd de scheiding van Kerk en Staat doorgevoerd, het begin van de emancipatie van de Katholieken. 

Het is ook het begin van democratie en van een moderne staat, met verworvenheden waar wij nu nog van profiteren. Maar het was snel afgelopen. In 1806 werd er door Napoleon, die ook al orde op zaken had gesteld in Frankrijk, een eind aan gemaakt. Hij veranderde de republiek in een koninkrijk met zijn broer Lodewijk als vorst, die van het stadhuis van Amsterdam zijn paleis maakte. Aan hem hebben we trouwens ook wel een en ander te danken, zoals het bevolkingsregister, het metrieke stelsel, het Franse wetboek. Een nieuw uniform belastingstelsel en een nieuw onderwijssysteem waren al door regeringsleider Schimmelpenninck ingevoerd.

Lodewijk werd al snel door zijn broer teruggefloten en Nederland werd bij Frankrijk ingelijfd
Het was uit met de pret, maar niet verloren gegaan. Wij profiteren er nog steeds van.

----------
De tekening is gemaakt door de auteur.


© 2021 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Revolutie in Nederland Katharina Kouwenhoven
1905BS Revolutie
Tot voor kort had ik nog nooit van de Bataafse Republiek gehoord. Op de lagere school ging de Vaderlandse Geschiedenis niet verder dan de Vrede van Munster en op de middelbare school begonnen we bij 1813, toen Willem, Prins van Oranje, als soeverein vorst van de Verenigde Nederlanden werd ingehuldigd. De hele 18e eeuw leek in een mist gehuld, terwijl dat toch zo'n turbulente tijd was.

Maar nu heb ik er een boek over gelezen (Grijzenhout, van Sas & Velema: Het Bataafse Experiment, Politiek en Cultuur rond 1800). Een verbazingwekkende tijd. Eerst iets wat op een revolutie leek door de Patriotten, om stadhouder Willem V kwijt te raken, zonder hem te onthoofden en om burgers meer macht te geven die nog niks in de melk te brokkelen hadden. Het stadhouderlijk gezag werd hersteld met hulp van de Pruisen. Daarna werd de stadhouder door Franse troepen alsnog verdreven. Daarmee voltooiden de Fransen de revolutie van de Patriotten. In 1796 werd de Staten-Generaal afgeschaft en vervangen door een Nationale Vergadering, die door alle mannen met een vaste woonplaats en een eigen inkomen kon worden gekozen, mits zij verklaarden geen aanhanger te zijn van de stadhouder. In dit gezelschap werd eindeloos gedelibereerd over een nieuwe staatsvorm, een federatie zoals de Republiek der Zeven Provinciƫn was geweest of een eenheidsstaat.

Er moest een, door de Fransen gesteunde, staatsgreep aan te pas komen om de knoop door te hakken: Nederland werd een eenheidsstaat. Een grondwet kwam er ook en dat had net zoveel voeten in de aarde, maar die voldeed niet en werd snel gewijzigd. Wel werd de scheiding van Kerk en Staat doorgevoerd, het begin van de emancipatie van de Katholieken. 

Het is ook het begin van democratie en van een moderne staat, met verworvenheden waar wij nu nog van profiteren. Maar het was snel afgelopen. In 1806 werd er door Napoleon, die ook al orde op zaken had gesteld in Frankrijk, een eind aan gemaakt. Hij veranderde de republiek in een koninkrijk met zijn broer Lodewijk als vorst, die van het stadhuis van Amsterdam zijn paleis maakte. Aan hem hebben we trouwens ook wel een en ander te danken, zoals het bevolkingsregister, het metrieke stelsel, het Franse wetboek. Een nieuw uniform belastingstelsel en een nieuw onderwijssysteem waren al door regeringsleider Schimmelpenninck ingevoerd.

Lodewijk werd al snel door zijn broer teruggefloten en Nederland werd bij Frankrijk ingelijfd
Het was uit met de pret, maar niet verloren gegaan. Wij profiteren er nog steeds van.

----------
De tekening is gemaakt door de auteur.
© 2021 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2