 Ik ben geboren in Markelo in Overijssel en hoewel ik er nooit bewust heb rondgelopen is me dat wel altijd bijgebleven. Mijn ouders woonden op de volkshogeschool Diependaal vanaf 1943 om te zorgen dat de school het einde van de oorlog zo goed mogelijk zou halen. Dat is uiteindelijk wel gelukt. Een jaar of tien geleden ben ik er nog eens geweest. Het is natuurlijk geen volkshogeschool meer – die zijn allemaal verdwenen – maar het gebouw werd wel op dezelfde manier gebruikt en was nog goed herkenbaar van de enige foto die ik ervan had. Mijn ouders wezen dan altijd naar een raam rechtsboven in de voorgevel, want dat was van de kamer waar ik geboren ben. En ja, dat raam was er ook nog steeds.
Woensdag 27 maart stonden er in de Volkskrant twee bladzijden over een maquette die door het Rijksmuseum gekocht was en zich nu bevindt in het Rijkscollectiecentrum. Het blijkt een maquette te zijn van het asielzoekerscentrum Klompjan in Markelo. Dat was van 1991 tot 2012 een van de eerste grote asielzoekerscentra in Nederland waar eerst 200 en later 350 asielzoekers verbleven in 94 caravans.
Maquette
De maquette is gemaakt door Karen Gegiazarian. Hij was met zijn gezin uit Abchazië naar Nederland gevlucht, waar ze het eerste anderhalf jaar in Klompjan verbleven. Om het wachten draaglijk te maken begon hij aan de maquette te werken die helemaal klaar was toen hij het AZC mocht verlaten. De maquette mocht daar eerst blijven maar na de sluiting van Klompjan in 2012 leidde de miniatuurversie van Klompjan een zwervend bestaan. Hieraan kwam een eind toen erfgoedonderzoeker Milena Mulders zag dat het als cultureel erfgoed bewaard moest worden. Uiteindelijk  heeft dat geleid tot de aankoop van de maquette door het Rijksmuseum waar migratie een belangrijk onderwerp is. Een onderwerp dat met deze maquette concreet gemaakt kan worden. De foto’s bij het stuk maken duidelijk dat het een indrukwekkend werkstuk is met, bijvoorbeeld, verlichting in alle caravans en een heel precieze uitwerking van de natuurlijke omgeving. Het zet Markelo voor altijd op de kaart van de migratiegeschiedenis van Nederland.
Opmerkingen
Nog twee opmerkingen: Het is gekocht als erfgoed, maar heel veel mensen zien het Rijksmuseum misschien vooral als een museum voor kunst. Nergens in het artikel wordt het kunst genoemd en de in elk geval lang gangbare opvatting dat kunst gemaakt moet zijn door iemand met een opleiding als kunstenaar is hier ook niet van toepassing. Uit het verhaal wordt in elk geval duidelijk dat de maker zichzelf niet als kunstenaar ziet.
Tweede opmerking: Het lijkt of De Volkskrant een mooi verhaal boven water brengt, maar dat blijkt bij enig zoeken op internet anders te liggen. Op 11 februari stond er al in de Twentsche Courant Tubantia een artikel met de kop: ‘Rijksmuseum Amsterdam koopt maquette AZC Klompjan in Markelo: ‘Dit is Nederlands erfgoed’. En op Wikipedia is te vinden dat Mina Eternad in 2022 een audiodocumentaire 'Maquette zonder verblijfsvergunning' maakte over de biografie van een door een bewoner van het AZC gemaakte maquette van het kamp.
Maar het is een prachtig verhaal dat voor mij Markelo weer even heel dicht bij bracht.
----------
De plaatjes zijn geleverd door de auteur.
|
