Slagregen en windvlagen, iets anders leek het deze herfst niet te kunnen worden. Het hardst van alles in de tuin groeide het mos op mijn terras en als je zo onverstandig was iets in de tuin te gaan doen, liep je met dat weer ook een goede kans dat je met een bemoste kop in de huiskamer terugkeerde. Maar dan opeens is er zo'n klassieke herfstmorgen met een lichte mist, daglicht dat moeite heeft om de schemer te verdringen en spinnen die druk bezig zijn een web te spannen van de ene struik naar de andere. Het is weer om in het schuurtje te gaan zitten met de deur open en met een in kruipolie gedrenkte doek het tuingereedschap schoon te poetsen. Maar misschien is het nog beter om niks te doen en een beetje te staren naar afvallend blad of een sigaar te roken en zien hoe de rook zich mengt met de nevel in de lucht.

 

Toen het zo regende zat ik te bladeren in The new complete book of Self Sufficiency van John Seymour. The classic guide for realists and dreamers is de ondertitel. Het staat vol met heldere aanwijzingen en bijpassende tekeningen hoe je je aan de ratrace kunt onttrekken en in harmonie met de natuur kan leven. Pluk paddestoelen, poot aardappelen, bouw je eigen windmolen, draai een kip de nek om en doe hem in de braadpan. Als je het boek doorbladert denk je 'waarom niet?', maar als de begeleidende tekst echt leest, besef je dat je voortdurend ergens mee bezig moet zijn om jezelf en je gezinsleden in leven te houden. En wanneer mag je een keer gewoon genieten van de natuur, zonder dat de nuttigheidsfactor een rol speelt?

Eerst dacht dat ik me vergist had. Toen ik het hele boek had doorgekeken, was ik de siertuin niet tegengekomen. Over het hoofd gezien? De inhoudsopgave vertelde anders. De mens die in zijn eigen bestaan voorziet, heeft geen siertuin. Het enige hoofdstuk dat enigszins met geneugten, plezier en verstrooiing  te maken heeft, gaat over het brouwen van bier en het maken van wijn. En daarbij ligt ook weer het accent op het maken en niet op het drinken. Plezier betekent voor dat soort lui actief iets doen dat nut opbrengt.

 

Het werd tijd om uit het schuurtje te komen en de afgevallen vruchten van de kornoelje bij elkaar te vegen. Wij mogen dan klagen over het weer en vooral de veelvuldige nattigheid van de laatste weken, voor de tuin is het een goed jaar geweest. De kornoelje heeft nog nooit zo vol gezeten met de rode framboosachtige vruchten en hetzelfde geldt voor de sierappel, waarvan de takken bijna doorhangen met geelkleurende vruchten.

Jammer genoeg lijken de vruchten van de kornoelje alleen maar uiterlijk op frambozen. Ze smaken in het geheel niet en bestaan voornamelijk uit een gele papachtige substantie met een meelachtige smaak. De vogels hebben er ook totaal geen interesse voor. Nu pikken die allerlei zaken die een normaal mens niet in de mond wil nemen, maar als ze iets vermijden, dan kun je er zelf ook maar beter van afblijven. Ik veeg de vruchten bij elkaar, deponeer ze op de composthoop en ga daarna met een oud plamuurmes het mos op het terras te lijf. De tuinier moet niet stil willen zitten, de natuur zit ook nooit stil.

 

Maar op zo'n herfstdag kun je er veel beter van tussen gaan. Een boswandeling maken of gewoon door een villawijk fietsen met brede boomomzoomde lanen, terwijl de eikels onder je banden wegspatten. Ik loop en schop tegen kastanjes, pak er een op en wrijf hem glanzend op mijn broek en bedenk dat ik mijn zakken er mee kan volproppen om thuis trots de buit te tonen die dan enkele dagen later in de vuilnisbak zal verdwijnen. Wanneer heb ik voor het laatst een herfststukje gemaakt? Ik raap een paar kastanjebladeren op en probeer van de stelen een bril te vervaardigen. Het lukt aardig, maar zal ik hem opzetten en hoe zal de man met de hond die me tegemoet komt, erop reageren? Ik kan maar beter naar huis gaan en met de grashark de bladeren van het gazon verwijderen. Op niksen zit eigenlijk niemand te wachten, maar zo'n licht nevelige herfstdag die moet je niet laten schieten.