Ik herinner me nog goed hoe heerlijk het voelde toen ik, eind veertig, een keer in een oude jas, met mijn bril op en zonder make-up, alleen naar de bioscoop ging. Niemand keek naar me. Tot die dag was ik altijd een ‘stuk’ geweest, werd ik altijd overal door mannen aangesproken, voelde ik me in mijn eentje nergens veilig. Nu hoorde ik er als ‘onzichtbare’ ineens gewoon bij. Wat een verademing, ik kon eindelijk gaan en staan waar ik wilde zonder te worden lastig gevallen.

Die dag was helaas ook in ander opzicht een keerpunt. Ik besefte dat ik soms nog wel ‘gezien’ wilde worden, een mooie vrouw wilde blijven. Voortaan moest ik moeite doen om nog mee te tellen.

Tijdens de kerstvakantie heb ik drie boeken voor oudere vrouwen gelezen, allemaal bedoeld als hart onder de riem, om niet droevig te worden over het voortschrijdende verval. Als ik er een lijn in probeer te ontdekken kom ik tot de verrassende conclusie dat ouder worden toch niet zo leuk is.

Je kunt je nooit meer permitteren om zo maar een broek met een trui aan te trekken, je haar in een staartje te doen, en hup op pad te gaan naar nieuwe avonturen. Nee, je moet je bewust zijn van wat voor effect je bereikt. Zie je er te ouwelijk uit, te tuttig, te damesachtig, dan doe je het fout. Zie je er te meisjesachtig uit, te vrolijk of te jeugdig, heb je een te korte rok aan, of een legging, of (foei!) een zomerjurkje zonder mouwen, zodat je (hang)armen zichtbaar zijn, dan is het ook mis.

De dames-hulpboeken staan vol lijstjes: wat is verboden en wat kun je beter wel doen, welke kleren kunnen wel of niet, welke sieraden (ja, daar had ik nog nooit aan gedacht, daar kan ook iets fout gaan), smeer je te veel of te weinig make-up op, te rode lippen, te veel (foute) oogschaduw. Je wordt er doodmoe en droevig van wat je allemaal moet denken en doen om er als oudere vrouw correct bij te lopen.

Emma Brunts boek Slecht nieuws voor iedereen spreekt mij nog het meest aan. Ze vertelt gewoon over zichzelf en haar al dan niet mislukte pogingen om nog mee te tellen. Er staan ook geen verbodslijstjes in. Soms moest ik een beetje lachen, maar soms werd ik er ook heel verdrietig van. De eenzaamheid druipt van iedere bladzijde. Maar de verhalen over de dood van haar moeder en over haar ooglid-operatie zijn fascinerend en ondanks hun droefheid bijzonder grappig.

Een kwestie van lef van Joyce Roodnat heet een stijlgids te zijn en is inderdaad veel meer op uiterlijk gericht en daardoor oppervlakkiger: gebruik geen anti-rimpel crèmes, maar wel vochtinbrengende. Minder persoonlijk en misschien daardoor ook minder verdrietig, al word je ook van dit boek niet vrolijk.

Heel treurig werd ik bijvoorbeeld van het verhaal over de met de jaren steeds dikker wordende vrouwen. Daar valt wel iets aan te doen, namelijk nooit meer snoepen. Onder het kopje ‘Niet doen’ volgt een lijstje van lekkere hapjes die je nooit (echt nooit) meer zou moeten eten, zoals pizza, frites, stukje kaas, stukje chocola. Zo wordt het ouder worden wel heel erg zuur. En natuurlijk staat het vol schoonheidstips, zoals het inmiddels al veelbesproken idee dat je je teennagels altijd zou moeten lakken. Dat is volgens mij juist erg ongezond. De nagels moeten af en toe bloot, in de frisse lucht, anders krijg je rare witte uitslag.

Ten slotte las ik ook How Not To Look Old van de Amerikaanse Charla Krupp. Dat gaat alleen maar over uiterlijk, over de vreugde van het optische bedrog. Een boek vol leuke plaatjes en lastige lijstjes. Ze pakt het hard en streng aan. ‘Forget aging gracefully, aging sucks.’ ‘We’re going to fight aging – and we’re going to look great doing it.’ Met een nieuw pakje, de juiste roklengte en de juiste bril kom je al een heel eind.

Zelf heb ik juist altijd gedacht dat ik later, als ik oud ben (nu dus zo’n beetje), een leuk en ontspannen leventje van ongekende vrijheid zou beginnen, weer eens lekker een stukje taart eten of een cigaretje roken. Op mijn zestigste verjaardag zei ik: ‘Nu hoeft niets meer, maar alles kan nog.’
Maar ieder voordeel heeft zijn nadeel en dat geldt zeker voor vrouwen. Je bent niet meer vruchtbaar en daarmee ben je uitgeschakeld als lustobject – zeggen ze. Maar je kunt rustig spelen dat dit allemaal niet waar is. ‘Van achteren lyceum, van voren museum’ is een flauwe grap, negatief bedoeld, maar voor mij een geuzenspreuk. Zo wil ik juist wél zijn.

Soms loopt een man mij fluitend voorbij en zegt dan: ‘Sorry, mevrouw.’ Wat hij bedoelt is dat hij bij de lyceumkant nog oh la la-achtige plannen had, maar zich bij het zien van mijn gezicht heeft bedacht. Ik vind dat buitengewoon komisch en ik zal er zo lang mogelijk als lyceum & museum proberen uit te zien. Lekker in een kort rokje of shortje lopen als het warm is, of in een strakke spijkerbroek als ik er zin in heb.

Emma Brunt: Slecht nieuws voor iedereen – Over het ongerief van ouder worden. Meulenhoff.

Joyce Roodnat: Een kwestie van lef – Stijlboek voor vrouwen tussen de 40 en de 60+ . Pandora.

Charla Krupp: How Not To Look Old – Fast And Effortless Ways To Look 10 Years Younger, 10 Pounds Lighter, 10 Times Better. Springboard Press.

 

************************************