Waar is de zee?

In het vorige nummer bespraken we enkele facetten en aspecten van het Vie à bord/Leven aan boord van een zeeschip van de Compagnie Maritime Belge/Belgische Zeevaartmaatschappij aan de hand van een prachtige postkaartenserie. Deze voorstelling van het dagelijks leven aan boord van een lijnschip was aanleiding voor een verwijzing naar de Wet van de ontkende specifiteit van Verklaringen. De verwijzing was relevant, maar per abuis was de benaming onjuist: het ging uiteraard om de Wet van de ontkende specifiteit van omgeving (of: Wet van de ontkende specifiteit van context). De serie afbeeldingen liet ons kennismaken met, zoals gezegd, enkele facetten en aspecten van het Leven aan boord, maar de auteurs en de acteurs leken er op uit zo min mogelijk te vertellen over aan boord en zich vooral te richten op meer algemene kenmerken van menselijk leven. Dus niks over zeeziekte, zeebenen, zeevis, zeemansliedjes, zeemonsters, stampen en slingeren, kielhalen en schipbreuk. Misschien wel het omgekeerde van Irving Berlin’s beschrijving van het scheepsleven in het lied: ‘We joined the Navy to see the World. And what did we see? We saw the sea!’ gezongen door Fred Astaire in de film ‘Follow the Fleet’.

In hetzelfde schuitje?

Goed, we maakten in de vorige Leunstoel kennis met een gezelschap beter gesitueerde (beter geklede, hoger opgeleide (?)) jongvolwassenen per lijnschip op weg van A (mogelijk België) naar B (mogelijk de Kongo). De dames en heren waren via de loopplank aan boord geklommen en vervoegden zich aldaar aan de balie van de commissaire, in goed Nederlands: de purser (zie postkaart 1.a.). Vier dames en drie heren bij een purser met zijn assistent. De nieuwe passagiers zijn duidelijk op hun gemak gesteld; ze hebben gesprekken aangeknoopt, bieden elkaar een sigaret + vuurtje aan (dat mocht in de 60er jaren nog) of kijken samen in een interessant boekske. Het gaat om traditionele man/vrouw dyades, een aantrekkelijke jongedame kijkt nog uit naar een passende gesprekspartner. Heerst daar een gedwongen sfeer? Laten we het eerder ontspannen en geanimeerd noemen. De tekst achterop de kaart luidt: ‘Les Connaissances vont vite, et tout de suite se revèlent les affinités’ (De kennismakingen gaan snel en al gauw openbaren zich de (geestelijke) verwantschappen). Dat lijkt raak geformuleerd.

Zeebanket?

Op de Lagere School/in het basisonderwijs spelen de leerlingen vaak in zelfgemaakte toneelstukjes volgens het oerschema: ‘Toen werden ze wakker en stonden ze op, toen gingen ze zich wassen, toen gingen ze eten, toen gingen ze spelen (veel boeven en polities), toen gingen ze eten en toen gingen ze naar bed’. Ongeveer volgens dat schema zijn op postkaart 1.b. acht van onze passagiers met een oudere heer aangeschoven voor het diner (in de gezellige kombuis? nee gekkie, in de rijk betimmerde eetzaal!). De gezetenen worden bediend door de intendant/hofmeester en twee serveurs/kelners die toekijken hoe de coq/scheepskok een enorme hommard/kreeft op tafel zet. De passagiers zijn aan tafel geschikt volgens de man/vrouw verdeling van de bonte rij; de oudere heer verkeert in het gezelschap van twee tafeldames die beschaafd applaudisseren voor het door de kok deskundig bereide schaaldier. Hebben de matrozen de kreeft zelf uit de eigen zee gevist? Neen, (de passagiers hoeven toch ook niet in hun echte zee te zwemmen, maar kunnen dat toch rustig aan boord in het zwembad doen!) het dier ging al in de vertrekhaven aan boord, In bevroren toestand? - laat Wina Born het niet horen!, levend? – hoedt u voor Lekker Dier! Wat schrijft de schrijver in de begeleidende tekst? ‘Tout le jour le maitre-Coq a combiné des surprises, don’t la table du commandant a la primeur’/(Elke dag heeft de scheepskok weer verassingen bedacht, de tafel van de kapitein heeft daarvan de primeur). Zorg er voor dat de hofmeester er voor zorgt dat je ook aan de tafel van de kapitein komt te zitten. Zou hij na enkele glazen wijn misschien zeemansverhalen vertellen?

Zeeslag?

Na de maaltijd, de koffie en de pousse-café is de avond nog lang niet om. In het vorige nummer werd al het dansen (stijl-, modern-, ballroomdansen) van de passagiersparen in beeld gebracht. Op postkaart 2.a. zien we vier dames ingespannen bezig met een wedstrijd lintknopen (?). Ze hebben feesthoedjes op en glimlachen (grijnzen) dat het een aard is. Ze worden dan ook op demonstratieve wijze aangemoedigd door minstens zes heren die evenveel pret beleven aan het spel. Ondersteunend scheepspersoneel ziet toe op een eerlijk verloop van de strijd en registreert de uitslagen. Dolle pret! Dat was lachen! De avond vloog voorbij. Heerlijk dat leven aan boord! Hoe valt dit vermaak in de juiste woorden samen te vatten? Ongeveer zo: ‘Aux jeux de pont succèdent les jeux de salon. Voici le charmant derby des dames.’/Na de spelletjes op de brug/aan dek volgen de salonspelletjes. Hier is de charmante derby van de dames te zien. (jeu de pont is ook de naam van een spelletje op papier waarbij je eerst een brug moet bouwen en hem dan weer snel moet opblazen). Hm, toch wel iets in de man/vrouw verhouding dat na 2000 absoluut niet meer kan, een club mannen die een team kippen kunstjes laat vertonen en laat giechelen. Zouden nu de vrouwen de lakens uitdelen aan als vrouw verklede mannen?

Zeevaluatie

Waar zal dit allemaal toe leiden? De volgende morgen treffen we drie weer prachtig geklede dames in rotanstoelen op het dek. Waarover praten zij, die drie daar op het dek? Ze lijken zich tussen de tropische planten weer kostelijk te vermaken, maar kunt u iets meer vertellen over de inhoud van het gesprek? Onze reporter weet er iets meer van maar komt er ook niet helemaal uit en meldt achterop postkaart 2.b. : ‘Ces concurrentes évoquent-elles leurs exploits? Ou, tout simplement, écoutent-elles la mer?/(Maken deze concurrentes gewag van hun wapenfeiten? Of luisteren ze gewoonweg naar de zee?). Knap geformuleerd! Eerst veronderstellen dat deze passagiers in onderlinge strijd overwinningen hebben behaald (bij die mannen nietwaar, suggereren kan meer boekdelen spreken dan een feitelijke mededeling!) en daarna de onschuld uithangen door te opperen dat ze misschien alleen maar heel aandachtig naar het ruisen van de zee hebben zitten luisteren! Heel goed!

 

De eeuwige rondedans van vrouwen en mannen, daar draait het dus om bij het leven aan boord van een prachtig lijnschip van de Belgische Compagnie. U begrijpt toch ook wel dat dansen in de deining niet te vergelijken valt met het dansen van landrotten.

----

De afbeeldingen zijn goed te bekijken door op de hyperlinks te klikken en daarna verder te klikken. Voor bovenstaande plaatjes en meer: www.peterschroderatb.nl

----

Wie op zoek is naar mooie postkaarten doet er goed is een bezoek te brengen aan:

Uitgeverij Plaizier, Spoormakerstraat/Rue des Éperonniers 50, 1000 Brussel/Bruxelles

Tel. 0032 (0)2 513 47 30 Of te kijken op www.plaizier.be