Vervagende beelden

Op de laatste redactievergadering gaf het redactionele geweten van De Leunstoel te kennen dat in zijn ogen deze rubriek steeds minder beantwoordt aan de oorspronkelijke opzet.

Die opzet was een kijkje te bieden in soberder tijden zoals te vinden op prentbriefkaarten. In die tijd, van zeg zo’n 100 tot 50 jaar geleden, werden de mensen nog niet overspoeld door de slecht hanteerbare beeldenvloed van nu. Toen waren prentbriefkaarten een belangrijk massamedium en boden de afbeeldingen daarop een overzichtelijk, min of meer systematisch inzicht in de wereld van die tijd. Een keus uit de afbeeldingen van toen, liefst voorzien van bijbehorende gedrukte en geschreven tekst, zou een minder gangbare maar wel authentieke weerspiegeling kunnen bieden van de soberder tijden van toen.

 

Maatschappelijke beschouwingen

Gaandeweg echter expandeerden in deze rubriek de associatieve bespiegelingen van algemeen sociaal historische aard en raakten de plaatjes en bijbehorende berichten op de achtergrond. Daarmee verschoof de inhoud van de rubriek in de richting van de algemeen maatschappelijk georiënteerde rubriek In de polder (volgens de oorspronkelijke opzet). ‘Van tweeën één,’ was de conclusie van de reviewer: ‘óf de prentbriefkaarten gaan weer de kernactiviteit van deze rubriek vormen, óf we nemen afscheid van de kaarten en brengen de sociologische beschouwingen onder In de polder. Waarbij zijn voorkeur uitging naar het opdoeken van de fotografische beelden en het versterken van de sociaal-politieke polderdiscussie.

 

Twee voor de prijs van één

De analyse klopt, de oplossing lijkt minder eenvoudig, maar daarover zal in de nu aanbrekende Leunstoelvakantie verder worden nagedacht. Tot die tijd hier een strak gefocusseerde aflevering met twee rare prentbriefkaarten, onder het enigszins gezochte motto Twee voor de prijs van één. Ditmaal de dierenwereld, om precies te zijn die van de voor de landbouw en voor de jacht geschikte zoogdieren. Het is op prentbriefkaart 1 1907 en even daarvoor, op 12 oktober 1905, heeft een Franse jagerman in het Forêt de Rambouillet, om precies te zijn bij de eik van Quinquet, in één klap twee forse herten buit weten te maken. De mannetjesdieren waren bezig in een onderlinge machtstrijd over de heerschappij in de kudde en raakten daarbij hopeloos verstrikt in elkaars geweien (wat zullen we zeggen: bij elkaar meugen ze niet en van elkaar deugen ze niet).

 

Is dit eerlijk?

In elkaar verward werden de herten een makkelijke prooi voor de meute van de jager (als twee herten vechten, gaan de honden ermee heen) en werden hun koppen opgezet als jachttrofee; aan de kasteelmuur, en op deze kaart. De kaart werd door afzender B. verstuurd uit Cernaville, Seine et Oise naar de heer A.Hoffmann in Belleville sur Saône. Hij stuurde de kaart als een mooie herinnering aan een geslaagd samenzijn, ditmaal ter gelegenheid van de opening van het jachtseizoen. Opmerkelijk, wel enigszins verwijderd van het gangbare hedendaagse Nederlandse gedachtegoed over de jagersethiek (het wild vooral eerlijke kansen bieden veronderstelt immers het ontkoppelen van de verstrikten alvorens het jagen een aanvang kan nemen).

Naturalisme

Op kaart 2 weer twee aan elkaar gekoppelde koppen, ditmaal van twee kalfjes, of eigenlijk twee koppen van één kalfje. Uitgangspunt voor een dubbele delicatesse Tête de veau? Het bijschrift luidt: Kalfshoofd van dubbele verschijning, enkele dagen in leven gebleven, gezien vanuit drie gezichtshoeken en brengt ook de tekst waaronder deze combinatie is opgenomen in het Museum d’Histoire Naturelle de Paris: Familie van de dubbele monsters, met één enkel stel hersens en een dubbele Atlas, geboren op 8 mei 1909 in Tanlay (Yonne). Wat moet dat op een prentbriefkaart? Wel, ook hier overleefde deze rariteit (klinkt dat vriendelijker dan monstruositeit?) in opgezette vorm als trofee en de heer Carré was de naturaliste die het koppel prepareerde. Hij zag de verplakte hoofden, hier bezien van links, van voren en van rechts, als een meesterstuk van zijn ambacht en bracht dat met deze kaart onder de aandacht van potentiële klanten.

Analoge monsters

In de tekst meldt hij de heren Jagers! en Liefhebbers! dat hij vergelijkbare staaltjes kan laten zien met de resten van alle soorten vogels en zoogdieren (alle zoogdieren; in Saumur aan de Loire bevindt zich een cavaleriemuseum waarin zelfs beroemde paarden in opgezette vorm voortleven). Ook is de heer Carré uit Chassingnelles bekwaam in het prepareren van huiden en bont. Hij biedt garantie op de houdbaarheid van zijn producten, kan zijn werkstukken door heel het land expediëren en rekent gematigde prijzen. Destijds waren dit soort tragische misbaksels behalve als kermisattracties ook in trek als briefkaartprenten. Daar zijn ze nu verdwenen, in de anatomische collecties van musea en universiteiten worden ze op grote schaal trouw bewaard in duistere kelders/op duistere zolders alwaar niemand ze nog een blik waardig keurt. De recente generaties digitale monsters op onze beeldschermen hebben hun plaatsen ingenomen (terzijde: er zijn ook waarnemers die van oordeel zijn dat de thans levende specimina van homo sapiens zich in hun anorexia en obesitas opwerpen als waardige opvolgers). Hoe dan ook, de komende vakantieperiode leent zich natuurlijk wel (al dan niet in het gezelschap van de anorectische en/of obese medemens) voor het zoeken naar de analoge voorbeelden in real3D zoals hier vertoond.

 

**********************************