De kettingbrief (Chain-letter, Chaîne des lettres) is meestal geen brief maar een kaart en dan weer meestal een prentbriefkaart. Wikipedia schrijft over de kettingbrief: ‘Vaak speelt er wat eigenbelang mee. Dat kan onschuldig zijn, maar ook illegaal. Onschuldig zijn die brieven waarin men zijn naam onderaan een lijstje moet zetten en de bovenste naam weglaat, maar aan deze persoon wel een ansicht moet sturen. Als men dan de kettingbrief naar vijf verschillende mensen stuurt en de lijst 5 namen bevat zou men na enige tijd zelf 5⁵ = 3125 ansichten ontvangen, mits iedereen mee zou doen. ....... Dat de methode niet werkt, blijkt na enig rekenwerk. Als de brief 11 maal verder gaat, is het aantal brieven dat moet worden verzonden 5¹¹ = 48.828.125, dus meer dan het aantal inwoners van Nederland en België tezamen. Tegenwoordig worden kettingbrieven per e-mail verzonden.’

’Toen’ werkte het niet, want was er handwerk nodig. Maar in onze tijden van overvloed weet tot zijn schade iedereen dat het een eitje is om in één klap 50 miljoen met Internet verbonden wereldburgers een al dan niet legale boodschap met of zonder prentje toe te sturen.

Handwerk van rond de eeuwwisseling: Kaart 1.a. (let op! de afbeelding is 90° gedraaid, de tekst staat nu ‘goed’) werd op 7 augustus 1902 door Andrée Bédos verstuurd vanuit Narbonne in Frankrijk (Aude) aan Mademoiselle Ethel Loonen, Ginneken près Breda, Hollande en arriveerde daar op 9 augustus van dat jaar. Om de afbeelding van het stadhuis van Narbonne (de keerzijde van de kaart mocht uitsluitend voor de adressering worden benut) staat geschreven:’Lieve Juffrouw, Dank voor uw zo aardige kaarten. Ik zal u een aardige verzameling kaarten laten zien van Narbonne en omliggende steden. U heeft mij reeds gestuurd: Kasteel Bourigne, Villa Maria gezien vanuit het Chassé park in Breda, Villa Mariëndal en de portretten van uw soeverijnen. Hier volgen vier adressen: (volgen namen en adressen van kandidaten uit Dresden, Athene, Straatsburg en Napels). Met oprechte groeten, Andrée Bedos.’ Misschien geen echte kettingkaart van deze internationaal genetwerkte dame, maar wel degelijk die sneeuwbalwerking.

 

Pappa en Mamma, wat voor games speelden jullie toen er nog geen gameboxen waren?” “Je moest eens weten. Teveel om op te noemen. Maar we konden ook met alleen onze handen in een lichtbundel zonder beamer fantastische images op de muur projecteren . Moet je zien.....’ Wie herinnert zich trouwens niet de geeuwwekkende dia/filmvoorstellingen die werden omlijst met schaduwbeelden vanuit het participerende publiek? Kaart 1.b. is de eerste van de serie Ombromanie (Schaduwrage) en draagt als bijschrift La Divette et le Lapin (de operettezangeres en het konijn). De jongedame in tutu laat zien bij welk handenwringen er een konijn kan worden vertoond. Het is 1909 en dan stuurt T. Vidal uit Vannes, 4 Place de la Halle aux Grains, Frankrijk, (Morbihan) op 29 juli deze kaart naar Mademoiselle Clothilde Gariod, 20 Avenue de Wagram in Paris, Seine. ‘Beste vrienden, we verwachten op korte termijn een brief met details over uw adreswijziging.’

Vaak hebben we in deze rubriek moeite met het inhaken op de actualiteit. Zo is het eigenlijk aan de late kant voor die prentbriefkaarten bloem(sic!)lezing voor Moederdag. Maar gelukkig zijn we nog wel op tijd voor Vaderdag. Zodoende.

Toen er nog geen supermarkten waren had je winkels en winkeliers. De omzetbeluste detailhandel begon in de jaren 50 stevig werk te maken van de vooral uit de Verenigde Staten overwaaiende kadofeestdagen als Moederdag en later ook Vaderdag. Kaart 2.a. heeft in goud het onderschrift ‘Leve Moeder’ en laat Moeder zien die door dochter en zoon bedacht wordt met een bos van 5 rozen. Let op de rotan stoel en het fotografenattribuut kamerscherm. Het tafereel weerspiegelt tevreden dankbaarheid.

Op Kaart 2.b. wordt uit een heel ander vaatje getapt: ‘Vive Papa’ is het devies, maar Papa is in geen velden of wegen te bekennen. Wel zien we op het bureau enkele vaderlijke voorwerpen: de adressenautomaat, de briefopener, vloeibladhouder, de echtlederen onderlegger met daarop papier en vulpen, een draai-asbak met onaangestoken sigaret en .... een bril !? Allemaal kado’s voor Papa? Of gaat het om een schrille aanklacht? symboliseert de levenloze uitstalling (‘tableau mort’) de eeuwige afwezigheid van de ooit zo dominerende pater familias?