archiefvorig nr.lopend nr.

Bezigheden > Recht en onrecht delen printen terug
Sociaal wenselijke antwoorden Katharina Kouwenhoven

0920BZ Antwoorden
In de psychologie bestaat een opvatting dat als je iets van mensen wilt weten, je het ze gewoon moet vragen. Niet iedereen is het daar mee eens, want wat krijg je eigenlijk voor antwoorden? Hebben mensen wel voldoende zelfkennis om iets over zichzelf te kunnen onthullen? En zo ja, doen zij dat dan naar eer en geweten of fantaseren ze er maar een beetje op los? Begrijpen zij de vragen wel of moet je daarvoor gestudeerd hebben? Geven zij geen antwoorden waarvan zij denken dat de ondervrager ze graag wil horen?

Deze en dergelijke hete hangijzers zijn aanleiding geweest voor veel onderzoek over het gebruik van vragen en vragenlijsten. Daaruit kwamen onthullende feiten naar voren. Ondervraagden bleken bijvoorbeeld altijd antwoord te geven, wat ook de inhoud van de vraag, ook als ze geen benul hadden waar de vraag betrekking op had. Ondervraagden hadden een sterke neiging tot instemming, een voorkeur voor het antwoord 'ja' en een afkeer van ontkenning of het antwoord 'nee'. Bij vier gepresenteerde antwoordalternatieven was er een sterke voorkeur voor het derde alternatief.

De formulering van een vraag had invloed op het antwoord, net als de volgorde waarin de vragen gesteld werden. Maar een van de leukste fenomenen was toch wel de neiging tot het geven van zogenaamd sociaal wenselijke antwoorden, antwoorden die niet misstonden in de kring waartoe je behoorde en waarmee je niet uit de toon viel in je sociale omgeving (of de vermeende omgeving van de vragensteller). Hoe kom je er achter of een antwoord van iemand sociaal wenselijk is? Daar is onderzoek voor nodig. Je kunt strikvragen inlassen. Toch blijft het vaak moeilijk te bepalen.

Wie schetst mijn verbazing toen ik de volgende vraag tegenkwam in het formulier waarmee je toestemming vraagt om de VS te mogen betreden: 'Was u ooit, of bent u nu, betrokken bij spionage of sabotage, of bij terroristische activiteiten of genocide, of was u tussen 1933 of 1945 op een of andere wijze betrokken bij Nazi-Duitsland of haar bondgenoten?'
Afgezien van het feit dat dit een buitengewoon slecht geformuleerde vraag is (eigenlijk zijn het vijf vragen), zou er ooit iemand zijn die deze vraag volmondig met 'ja' beantwoort? Het sociaal wenselijke antwoord is niet moeilijk te raden, net zo min als het antwoord waarmee de VS voor je gesloten blijven. Wat een naïviteit!

Waarom mogen er tegenwoordig trouwens geen ex-Nazi's de VS meer in? Ze werden toch jarenlang o zo hartelijk ontvangen.
 
************************
De tekening is van de schrijfster
 
****************************
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php


© 2012 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "Recht en onrecht" -
Bezigheden > Recht en onrecht
Sociaal wenselijke antwoorden Katharina Kouwenhoven
0920BZ Antwoorden
In de psychologie bestaat een opvatting dat als je iets van mensen wilt weten, je het ze gewoon moet vragen. Niet iedereen is het daar mee eens, want wat krijg je eigenlijk voor antwoorden? Hebben mensen wel voldoende zelfkennis om iets over zichzelf te kunnen onthullen? En zo ja, doen zij dat dan naar eer en geweten of fantaseren ze er maar een beetje op los? Begrijpen zij de vragen wel of moet je daarvoor gestudeerd hebben? Geven zij geen antwoorden waarvan zij denken dat de ondervrager ze graag wil horen?

Deze en dergelijke hete hangijzers zijn aanleiding geweest voor veel onderzoek over het gebruik van vragen en vragenlijsten. Daaruit kwamen onthullende feiten naar voren. Ondervraagden bleken bijvoorbeeld altijd antwoord te geven, wat ook de inhoud van de vraag, ook als ze geen benul hadden waar de vraag betrekking op had. Ondervraagden hadden een sterke neiging tot instemming, een voorkeur voor het antwoord 'ja' en een afkeer van ontkenning of het antwoord 'nee'. Bij vier gepresenteerde antwoordalternatieven was er een sterke voorkeur voor het derde alternatief.

De formulering van een vraag had invloed op het antwoord, net als de volgorde waarin de vragen gesteld werden. Maar een van de leukste fenomenen was toch wel de neiging tot het geven van zogenaamd sociaal wenselijke antwoorden, antwoorden die niet misstonden in de kring waartoe je behoorde en waarmee je niet uit de toon viel in je sociale omgeving (of de vermeende omgeving van de vragensteller). Hoe kom je er achter of een antwoord van iemand sociaal wenselijk is? Daar is onderzoek voor nodig. Je kunt strikvragen inlassen. Toch blijft het vaak moeilijk te bepalen.

Wie schetst mijn verbazing toen ik de volgende vraag tegenkwam in het formulier waarmee je toestemming vraagt om de VS te mogen betreden: 'Was u ooit, of bent u nu, betrokken bij spionage of sabotage, of bij terroristische activiteiten of genocide, of was u tussen 1933 of 1945 op een of andere wijze betrokken bij Nazi-Duitsland of haar bondgenoten?'
Afgezien van het feit dat dit een buitengewoon slecht geformuleerde vraag is (eigenlijk zijn het vijf vragen), zou er ooit iemand zijn die deze vraag volmondig met 'ja' beantwoort? Het sociaal wenselijke antwoord is niet moeilijk te raden, net zo min als het antwoord waarmee de VS voor je gesloten blijven. Wat een naïviteit!

Waarom mogen er tegenwoordig trouwens geen ex-Nazi's de VS meer in? Ze werden toch jarenlang o zo hartelijk ontvangen.
 
************************
De tekening is van de schrijfster
 
****************************
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php
© 2012 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2