Het gaat niet goed met de platenindustrie. Ik noem CD’s nu maar even platen. Het zíjn tenslotte platen, al zijn ze van ander materiaal gemaakt dan de platen van vroeger en al zijn ze kleiner. Ook de techniek is natuurlijk anders. Maar dat gold eigenlijk ook voor de overgang van de oude 78-toerenplaten naar 45- en 33-toeren. En toen bleven platen ook gewoon platen heten. Dus voor de continuïteit van het begrippenkader: audio-CD’s zijn gewoon platen!

Maar het gaat dus niet goed met die platen. De Free Recordshop verlaat de platenverkoop als kernactiviteit en gaat zijn of haar heil zoeken in de computergames. Dat zegt wat.

Het is allemaal de schuld van het downloaden en het kopiëren. Podcasts helpen ook al niet. Het is de vooruitgang. Daar kan je over zeuren, maar je kunt ook wel bezwaar hebben tegen eb en vloed.

Het is wel een beetje jammer dat daardoor het album een beetje uit het zicht raakt. Hitweek (of Aloha) schreef decennia geleden eens: ‘wie koopt er nog singles in elpeeland’, tegenwoordig lijkt het meer: wie koopt er nog albums als je het hitje kunt downloaden. Terug naar de tijd van het singeltje lijkt het wel. En er staan op een album vaak veel meer goede nummers. Daar staat natuurlijk tegenover, dat het niet meer nodig is een slecht album te kopen voor dat éne goede nummer. ‘Ieder nadeel….’, zoals de grote laat twintigste eeuwse dichter zei.

De slapte in de platenindustrie heeft allerlei effecten. Optredens worden relatief belangijker als inkomstenbron voor de artiesten. Mensen geven rustig bedragen in de orde van grootte van honderd euro uit voor een concert. Twee tientjes voor een CD is te duur. Dat is te begrijpen. Een concert is een belevenis en kun je niet gratis krijgen. Een CD wel als je een beetje je best doet. Dus waar vroeger werd getoerd om de verkoop van een plaat te ondersteunen wordt nu een plaat uitgebracht om aandacht te trekken voor de toer.

Verder wordt geprobeerd de aankoop van CD’s interessanter te maken door allerlei extra’s te bieden. De echte liefhebber is altijd geïnteresseerd in gegevens. Wie speelt er precies mee op welk nummer, wat is de herkomst van het nummer, wanneer, waar en door wie is het opgenomen, geproduceerd en gemixt. Dat soort dingen. Allerlei verklarende – vaak nogal hagiografische – teksten komen in het boekje terecht en veel foto’s. Soms wordt veel aandacht aan de vormgeving besteed, waarin dikwijls een overmaat aan creativiteit wordt gestopt. Dat gaat dan weer ten koste van de leesbaarheid. Een vergelijkbaar bezwaar is de creativiteit die wordt ingezet bij de vormgeving van de CD-hoes zelve. Dames en heren platenfabrikanten: dan passen die dingen niet meer in de platenkast!

 

Maar goed.

Er zit dus steeds vaker een boekje bij de CD. Dat zijn deeltjes die tientallen pagina’s kunnen hebben. En al zijn ze vaak in een heel klein lettertype vervaardigd; er komt een moment dat ze eigenlijk te dik worden om in het CD-hoesje te passen. De oplossing ligt voor de hand: in plaats van een CD-met-een-boekje maak je een boek-met-een-CD of een pakket: een CD, een boek en wat dies meer zij. Ik had het in de vorige Leunstoel al over de luxe-editie van Bob Dylan’s Tell Tale Signs. Het nieuwe product van U2 No Line On The Horizon kent ook diverse edities. De duurste – bijna 70 euro – bevat naast de CD: een boek, een DVD-film van Anton Corbijn en een poster. Was het maar bijna Sinterklaas.

 

Je hebt dus CD’s met een boek en je hebt ook boeken met CD’s. Ik heb er een paar, bijvoorbeeld Jan Donkers’ Mijn Muziek, waarin onder meer aandacht voor Doug Sahm en Slobberbone, favoriete artiesten en persoonlijke kennissen van Jan. Ze staan ín het boek en óp de CD. En dan heb je Elvis in Nederland, samengesteld door Rob van der Scheer. Verhaaltjes over Elvis uit verschillende hoeken, zoals die van Andy Tielman, Jan Cremer, een interview met Hazes én een CD met Elvisnummers door Nederlandse artiesten. Heel leuk al hadden ze Thom Hoffman weg mogen laten. Nog leuker is het plaatjesboek van de legendarische tekenaar Robert Crumb: Heroes of Blues, Jazz & Country. Tekeningen van zijn helden, met een klein beetje tekst en – bij wijze van toelichting als het ware – een CD met muziek van een aantal van die muzikanten. Twintigerjaren muziek vooral. Die muziek maakte Crumb ook met zijn band R. Crumb and his Cheap Suit Serenaders. In de jaren zeventig brachten ze die muziek uit op 78-toerenplaten.

Hors categorie is natuurlijk het fraaie boek met 11 CD’s van Chris Rea. Zie De Leunstoel, jaargang 3, nummer 20, 5 oktober 2006.

Kortom ga je nou naar de platelaar voor een CD met een boek of naar de boekhandel voor een boek met een CD? Deze week het laatste, maar dan voor het boekenweekgeschenk en een gratis reisje naar Maastricht.