archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Magritte in Rotterdam Katharina Kouwenhoven

0405VG Omweg
Tot 3 december j.l. viel in Museum Boijmans van Beuningen te Rotterdam de tentoonstelling Voici Magritte te bezichtigen, die bestond uit schilderijen, gouaches, tekeningen, collages en affiches van de Belgische surrealistische meester. Hoewel niet direct een uitgesproken fan van het surrealisme, heb ik mij niettemin over laten halen om deze tentoonstelling te bezoeken.

René Magritte (1898-1967) heeft zich onder invloed van Giorgio de Chirico in de jaren twintig tot het surrealisme bekeerd. Zijn stijl was realistisch, maar zijn geschilderde voorwerpen of personen werden opgenomen in een sterk vervreemde context. Er klopte iets niet. Een mooi voorbeeld hiervan is een schilderij van een man die met zijn rug naar ons toe staat en in de spiegel kijkt naar zijn spiegelbeeld dat met de rug naar hem toestaat. De toeschouwer ziet dus die man tweemaal op de rug.

Beroemd is het schilderij (er zijn verschillende uitvoeringen van) van een pijp met de tekst: ceci n'est pas une pipe. Hiermee geeft Magritte uitdrukking aan wat je zijn credo zou kunnen noemen, namelijk dat schilderijen een werkelijkheid op zichzelf zijn en wel kunnen verwijzen naar een werkelijkheid daar buiten, maar daarmee vooral niet vereenzelvigd moeten worden. Daarom moeten kunstenaars niet proberen de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer te geven, maar die werkelijkheid juist relativeren. Daar kan ik het van harte mee eens zijn. Waarom proberen iets na te bootsen dat al bestaat en op zijn eigen manier betekenis heeft en niet iets nieuws creëren. Nog afgezien van het feit dat het kopiëren van de werkelijkheid tot mislukken gedoemd is. Een leuke uitwerking van dit zogenaamde 'verraad van de voorstelling' is een schilderij met een aantal herkenbare afbeeldingen van dagelijkse voorwerpen, waar echter een naam bij staat van een totaal ander voorwerp.

Magritte is niet alleen bekend van zijn surrealistische werken. Hij is ook berucht vanwege de titels die hij aan deze werken meegaf. Het was voor hem een sport om samen met een aantal vrienden absurde titels te bedenken en sommige titels slaan dan ook helemaal nergens op. Maar een aantal werken hebben een buitengewoon geestige titel meegekregen. Het schilderij van een man die een vogel aan het schilderen is en daarbij een blik werpt op zijn 'model', een ei, draagt de titel Helderziendheid en het schilderij van een man met een vissenstaart die zichzelf heeft opgeknoopt heet Liefdeslied. Ook de titel De Overlevende voor een schilderij van een bebloed geweer dat rust tegen een muur mag er zijn. Het meest geslaagd vond ik zelf Het Jaar 3275, een tekening van een vervallen poort waar nog nauwelijks leesbaar An 3275 opstaat. Het verleden van de toekomst. Bij iedereen bekend zijn de verschillende versies van L'empire de lumière, waarop het geschilderde huis met helverlicht raam suggereert dat het nacht is, terwijl de helderblauwe hemel met witte wolkjes suggereert dat het dag is.

Een vriend van mij vond van Magritte dat hij wel leuke ideeën had, maar toch eigenlijk een barslecht schilder was. Nu heeft hij inderdaad een tijdje, geïnspireerd door het impressionisme, vreselijke schilderijen gemaakt in een stijl die anderen veel beter beheersten. Maar zijn schilderijen in realistische stijl zijn helemaal niet slecht. Hij was onder andere een heel bekwaam materiaalschilder: hout, stenen muren, behang, lambriseringen, spiegels, marmer. Daar draaide hij zijn hand niet voor om. En dat komt heel goed tot uitdrukking op het schilderij De Overlevende.

Naast die schilderijen heeft hij buitengewoon veel werk op papier gemaakt, waaronder ontelbare tekeningen van zeer uiteenlopende kwaliteit, maar vaak ook slechts bedoeld als een geheugensteuntje. Zeer verrassend vond ik de affiches die hij in de jaren twintig maakte voor de vakbond van textielarbeiders en de collages met bladmuziek.

Alles bij elkaar was het een zeer gevarieerde tentoonstelling met boeiend werk, soms geslaagd en zo nu en dan minder geslaagd. Het gaf in ieder geval een goed beeld van de veelzijdigheid van Magritte. Vaak ontlokte het mij op zijn minst een glimlach en een enkele keer stond ik oog in oog met de verrassing van iets geniaals. In een van de tentoonstellingszalen bevond zich een lange tafel met allerlei boekwerken over Magritte, waaronder de catalogus van de tentoonstelling. Die kon je nog eens rustig gezeten doorbladeren en zo alles nog eens bekijken zonder dat je gehinderd werd door loltrappende scholieren, huilende zuigelingen en medebezoekers die hinderlijk in de weg liepen.

Die scholieren vormen een steeds grotere ramp. Museumbezoek is tegenwoordig voor hen verplicht, maar kennelijk is niemand in staat dit zo te laten verlopen dat de jongelui zich niet te pletter vervelen. Maar hoe moeilijk kan dat zijn? Alle kinderen, ook die van vijftien, houden van plaatjes kijken. Beeldtaal is meer dan ooit hun taal, want van het gesproken woord moeten ze niet veel hebben. Helaas echter kun je op dit moment geen museum bezoeken zonder dat je je door groepjes klierende jongeren heen moet worstelen.
 
Als u dit leest behoort de Magritte tentoonstelling al weer tot het verleden. U moet voor Magritte weer naar Brussel. Dat zou ik zeker een keer doen. Ik ben door deze expositie niet tot het surrealisme bekeerd, maar wel tot René Magritte.
 
****************************
Kijk eens op www.meermanno.nl


© 2006 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Magritte in Rotterdam Katharina Kouwenhoven
0405VG Omweg
Tot 3 december j.l. viel in Museum Boijmans van Beuningen te Rotterdam de tentoonstelling Voici Magritte te bezichtigen, die bestond uit schilderijen, gouaches, tekeningen, collages en affiches van de Belgische surrealistische meester. Hoewel niet direct een uitgesproken fan van het surrealisme, heb ik mij niettemin over laten halen om deze tentoonstelling te bezoeken.

René Magritte (1898-1967) heeft zich onder invloed van Giorgio de Chirico in de jaren twintig tot het surrealisme bekeerd. Zijn stijl was realistisch, maar zijn geschilderde voorwerpen of personen werden opgenomen in een sterk vervreemde context. Er klopte iets niet. Een mooi voorbeeld hiervan is een schilderij van een man die met zijn rug naar ons toe staat en in de spiegel kijkt naar zijn spiegelbeeld dat met de rug naar hem toestaat. De toeschouwer ziet dus die man tweemaal op de rug.

Beroemd is het schilderij (er zijn verschillende uitvoeringen van) van een pijp met de tekst: ceci n'est pas une pipe. Hiermee geeft Magritte uitdrukking aan wat je zijn credo zou kunnen noemen, namelijk dat schilderijen een werkelijkheid op zichzelf zijn en wel kunnen verwijzen naar een werkelijkheid daar buiten, maar daarmee vooral niet vereenzelvigd moeten worden. Daarom moeten kunstenaars niet proberen de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer te geven, maar die werkelijkheid juist relativeren. Daar kan ik het van harte mee eens zijn. Waarom proberen iets na te bootsen dat al bestaat en op zijn eigen manier betekenis heeft en niet iets nieuws creëren. Nog afgezien van het feit dat het kopiëren van de werkelijkheid tot mislukken gedoemd is. Een leuke uitwerking van dit zogenaamde 'verraad van de voorstelling' is een schilderij met een aantal herkenbare afbeeldingen van dagelijkse voorwerpen, waar echter een naam bij staat van een totaal ander voorwerp.

Magritte is niet alleen bekend van zijn surrealistische werken. Hij is ook berucht vanwege de titels die hij aan deze werken meegaf. Het was voor hem een sport om samen met een aantal vrienden absurde titels te bedenken en sommige titels slaan dan ook helemaal nergens op. Maar een aantal werken hebben een buitengewoon geestige titel meegekregen. Het schilderij van een man die een vogel aan het schilderen is en daarbij een blik werpt op zijn 'model', een ei, draagt de titel Helderziendheid en het schilderij van een man met een vissenstaart die zichzelf heeft opgeknoopt heet Liefdeslied. Ook de titel De Overlevende voor een schilderij van een bebloed geweer dat rust tegen een muur mag er zijn. Het meest geslaagd vond ik zelf Het Jaar 3275, een tekening van een vervallen poort waar nog nauwelijks leesbaar An 3275 opstaat. Het verleden van de toekomst. Bij iedereen bekend zijn de verschillende versies van L'empire de lumière, waarop het geschilderde huis met helverlicht raam suggereert dat het nacht is, terwijl de helderblauwe hemel met witte wolkjes suggereert dat het dag is.

Een vriend van mij vond van Magritte dat hij wel leuke ideeën had, maar toch eigenlijk een barslecht schilder was. Nu heeft hij inderdaad een tijdje, geïnspireerd door het impressionisme, vreselijke schilderijen gemaakt in een stijl die anderen veel beter beheersten. Maar zijn schilderijen in realistische stijl zijn helemaal niet slecht. Hij was onder andere een heel bekwaam materiaalschilder: hout, stenen muren, behang, lambriseringen, spiegels, marmer. Daar draaide hij zijn hand niet voor om. En dat komt heel goed tot uitdrukking op het schilderij De Overlevende.

Naast die schilderijen heeft hij buitengewoon veel werk op papier gemaakt, waaronder ontelbare tekeningen van zeer uiteenlopende kwaliteit, maar vaak ook slechts bedoeld als een geheugensteuntje. Zeer verrassend vond ik de affiches die hij in de jaren twintig maakte voor de vakbond van textielarbeiders en de collages met bladmuziek.

Alles bij elkaar was het een zeer gevarieerde tentoonstelling met boeiend werk, soms geslaagd en zo nu en dan minder geslaagd. Het gaf in ieder geval een goed beeld van de veelzijdigheid van Magritte. Vaak ontlokte het mij op zijn minst een glimlach en een enkele keer stond ik oog in oog met de verrassing van iets geniaals. In een van de tentoonstellingszalen bevond zich een lange tafel met allerlei boekwerken over Magritte, waaronder de catalogus van de tentoonstelling. Die kon je nog eens rustig gezeten doorbladeren en zo alles nog eens bekijken zonder dat je gehinderd werd door loltrappende scholieren, huilende zuigelingen en medebezoekers die hinderlijk in de weg liepen.

Die scholieren vormen een steeds grotere ramp. Museumbezoek is tegenwoordig voor hen verplicht, maar kennelijk is niemand in staat dit zo te laten verlopen dat de jongelui zich niet te pletter vervelen. Maar hoe moeilijk kan dat zijn? Alle kinderen, ook die van vijftien, houden van plaatjes kijken. Beeldtaal is meer dan ooit hun taal, want van het gesproken woord moeten ze niet veel hebben. Helaas echter kun je op dit moment geen museum bezoeken zonder dat je je door groepjes klierende jongeren heen moet worstelen.
 
Als u dit leest behoort de Magritte tentoonstelling al weer tot het verleden. U moet voor Magritte weer naar Brussel. Dat zou ik zeker een keer doen. Ik ben door deze expositie niet tot het surrealisme bekeerd, maar wel tot René Magritte.
 
****************************
Kijk eens op www.meermanno.nl
© 2006 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2