In het weekend voor Sinterklaas werden de leden van de Tweede Kamer ineens onverwacht bijeen geroepen, omdat er een hertelling nodig was van de stemmen voor de Kamerverkiezingen bij een paar stembureaus in Tilburg. 

Daar waren veel minder stemmen geteld dan er kiezers waren opgekomen, en dus moest het over. En voor zo’n hertelling was een besluit van de Tweede Kamer nodig. De leden van de Eerste Kamer zaten kennelijk te slapen toen deze regeling werd vastgesteld, want daar houden ze niet van bevoegdheden die alleen aan de Tweede Kamer worden toegekend.

Maar het roept toch wel veel vragen op. Hoe kan het dat er zulke verschillen zijn ontstaan, en dat ze niet eerder zijn opgemerkt toen het resultaat van de telling werd doorgegeven? Ik hoorde de burgemeester van Tilburg zeggen dat hij het ook niet wist, maar dat hij zeker wist dat zijn ambtenaren het goed gedaan hadden. Leek me enigszins overmoedig. Maar wanneer er telfouten gemaakt kunnen worden waarbij uitgebrachte stemmen niet worden meegeteld, kunnen er dan ook telfouten worden gemaakt waarbij stemmen aan de verkeerde partij worden toegeschreven? Dat kan dan toch ook, met het verschil dat je dat niet ziet wanneer je het aantal uitgebrachte stemmen vergelijkt met het aantal opgekomen kiezers.

Hoe weten we eigenlijk dat de landelijke uitslag waarop de toewijzing van de Kamerzetels heeft plaats gevonden de juiste is? Antwoord: dat weten we niet, en we mogen hopen dat dat verholpen wordt voor het aandacht krijgt in brede kring. Ik publiceer dit in De Leunstoel, een tijdschrift voor rustige mensen, en ik zou tegen hun willen zeggen: mondje toe, want het is rampzalig voor ons land wanneer het vertrouwen verdwijnt dat wij eerlijke verkiezingen hebben.

Bij de telling kunnen vergissingen worden gemaakt, maar het is ook denkbaar dat er een beetje gefraudeerd wordt met de stembiljetten. Als voorzitter van een stembureau heb ik ooit moeten uitleggen dat die stemmen op de Centrumpartij van Hans Janmaat echt moesten worden meegeteld. Het tellen van de stemmen na sluiting van de stembus is een tamelijk onoverzichtelijk proces, waarbij vermoeide leden van het stembureau dwars door elkaar heen lopen met grote uitgevouwen stembiljetten. De telling is ook openbaar, en wanneer toeschouwers aanbieden een handje te helpen is de verleiding groot ze dat toe te staan. Stembureauleden willen graag snel naar huis, en als voorzitter van een stembureau maak je liever ook geen ruzie.

In zo’n tamelijk chaotische omgeving is het niet denkbeeldig dat iemand met een sterke behoefte om een partij tegen te werken, op sommige stembiljetten een extra hokje rood maakt om zo de stem ongeldig te maken. Omgekeerd is het ook mogelijk om op een blanco stembiljet zelf een vakje te kleuren. Dat mag natuurlijk niet, maar als het eenmaal gebeurd is valt het niet meer te constateren. Hooguit zou je kunnen zien dat op een bepaalde partij wel erg veel ongeldige stemmen zijn uitgebracht, maar wat doe je dan? Je kunt je afvragen wie eigenlijk die ene toeschouwer was die zich een beetje vreemd gedroeg, maar ja. Om die verdenking te vermijden moet je natuurlijk niet meer dan een paar stemmen vervalsen, maar wanneer dat in elke stembureau driemaal gebeurt, gaat het toch om 30.000 stemmen.

Dat hele stemmen door met een potlood een vakje rood te maken is dus eigenlijk levensgevaarlijk voor de democratie. Gelukkig is er een alternatief: stemcomputers. Ooit waren die in gebruik, maar er was de familie Paranoia die naar voren bracht dat je op die manier niet kon nagaan of je stem echt was meegeteld. Daarbij gingen ze er voor het gemak vanuit dat dat bij de huidige manier van stemmen wel zo is. Tilburg bewijst het tegendeel, zou ik zeggen.

Maar de makers van stemcomputers hebben ook niet stil gezeten. In Overheidsmanagement van november 2007 (zie: Stemmachines ) kondigde ik de komst aan van machines waarin voor elke stem een kaartje wordt geprint met daarop de naam van de kandidaat waarop gestemd wordt en een streepjescode. Het eerste maakt dat elke kiezer kan nagaan of zijn stem goed geregistreerd wordt, het tweede maakt dat de stemmen geteld kunnen worden zonder menselijke tussenkomst. En voor de leden van Paranoia: achteraf kan altijd nog gecheckt worden of bij elke kandidaat de goede streepjescode is gebruikt.

Het is al lang mogelijk dergelijke machines te fabriceren. Laat men die nu toch bestellen voordat het vertrouwen in het verkiezingsproces is ineengestort.