Een zorgeloos bestaan in ’t Gooi, waar ik opgroeide in een gezin van acht. Vader, moeder, oudste zus, twee broers die tweeling zijn en twee zusjes waarmee ik drieling ben. Mijn vader was advocaat en mijn moeder zorgde thuis voor mijn broers, zussen en mij. Wij hebben het goed thuis.

Achteraf gezien, is dit voor mij eigenlijk heel erg goed geweest. Waar bestaanszekerheid geen rol in mijn jeugd speelde, deed het dat wel in mijn tijd op de mavo. Ik zag hoe moeilijk sommige klasgenoten het thuis hadden. Van verhalen over dat ze moesten werken om thuis rond te kunnen komen, tot aan verhalen waarbij de ouders niet geschikt zijn om te werken en daarom de lasten aan de kinderen overhevelen. Een oud-klasgenoot vertelde zo’n verhaal aan mij. Zij was degene die in het gezin de kost moest verdienen, waardoor zij haar opleiding heeft moeten stoppen, omdat het thuis anders niet ging. Ze heeft mij laten inzien dat niks vanzelfsprekend is en dat het leven niet altijd zo rooskleurig is als het soms lijkt. Dat was lastig om te zien en dat gaf ook een gevoel van schuld. Een gevoel dat moeilijk te plaatsen is. Medelijden, maar ook het besef dat ik het thuis goed heb. Waar ik aan het klagen ben over een maaltijd met aardappelpuree, zit zij zich in het zweet te werken om überhaupt een maaltijd op tafel voor te schotelen. Die realiteit is lastig onder ogen te krijgen, maar is uiteindelijk wel hoe de wereld in elkaar steekt. Werken voor je ouders om het thuis rond te krijgen zou niet mogen in een land als Nederland. Je zou je afvragen hoe dat kan in een land met een van de beste economieën van de wereld en met een verzorgingsstaat, waar Willem Drees de grondlegger van is. Maar toch. Het gebeurt. 

Wie is er dan om gezinnen zoals deze te helpen? De overheid?

Echter, de klassieke grondrechten zijn bij de rechter ‘afdwingbaar’. Dit betekent dat een burger naar de rechter kan als hij/zij denkt dat een recht is geschonden door de overheid. Sociale grondrechten daarentegen niet. Gek vind ik dat. Al deze rechten staan in de Grondwet en andere wetten. Die wetten worden, voordat ze worden aangenomen, gecontroleerd door de Tweede Kamer. Maar, de vraag is: Is dat wel genoeg? Waarom mag een rechter namelijk niet toetsen aan de Grondwet? Over die vraag wordt al decennialang gediscussieerd. Want hoewel dit vroeger zo is geregeld moet men ook weten dat tijden veranderen, dat het werk van een kamerlid veeleisender en veelzijdiger is geworden, waardoor de kijk naar ‘grondrechtelijke degelijkheid’ van wetten minder goed is geworden en politieke overwegingen vaak belangrijker zijn. Daarom moeten rechters, naar mijn mening, de mogelijkheid hebben om wetten direct aan de Grondwet te kunnen toetsen, om zo de positie van de burger nog beter te beschermen.

Want waarom mogen rechters wetten wel toetsen aan Europese regelgeving, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), maar niet aan de eigen Grondwet? In mijn optiek is dit enkel een staaltje oude politiek. De Nederlandse Staat heeft de taak om mensen zoals mijn oud-klasgenoot te beschermen. Als dat niet optimaal via de door de Tweede Kamer vastgestelde wetten en regelingen kan, dan moeten de rechters in Nederland zich kunnen buigen over de toetsing aan de Grondwet. Zo houden we Nederland in beweging en zorgen we ervoor dat jongeren die moeten werken voor hun ouders ongestoord kunnen deelnemen aan en genieten van hun studententijd en volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Bestaanszekerheid zorgt niet enkel voor een financiële basis, het is veel meer dan dat. Een goede opleiding en voorbereiding op de maatschappij is ook bestaanszekerheid en dat is alleen te verkrijgen door goed onderwijs te volgen dat hier in Nederland beschikbaar is.

Die blik is mijn perspectief van bestaanszekerheid wat duidelijk laat zien dat een benadering vanuit verschillende perspectieven van belang is. De weg die je bewandelt als individu en wie je tijdens die weg tegenkomt, kan al het verschil in opvatting maken. Dat is bijzonder, maar niet gek. Een zorgeloos bestaan in Nederland, waarin ik opgroeide in een land met 17 miljoen mensen: allochtoon, autochtoon, arm, rijk, zwak, sterk. Het maakt niet uit wie je bent. We hebben het goed hier in Nederland en iedereen verdient het om bestaanszekerheid te hebben. Dat is een grondrecht en een taak van de Nederlandse overheid om ervoor te zorgen dat het niemand daaraan ontbreekt.