archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
De absurditeit van 0,000036 graden* Paul Bordewijk

2101BS Weinig gradenNederland voert een actief klimaatbeleid. Om dat beleid te intensiveren wordt er een klimaat- en transitiefonds ingesteld van € 35 miljard voor de komende tien jaar. In de Tweede Kamer werd de voor de hand liggende vraag gesteld wat dat nu voor invloed had op temperatuurstijging op Aarde. Het antwoord van minister Rob Jetten was dat de gemiddelde temperatuur daardoor 0,000036 graden minder zou stijgen. Dat lijkt absurd beleid, in ieder geval op het eerste gezicht.
De redenering achter de 0,000036 graden wordt beschreven in een interview door Jeroen Welling met klimaatverslaggever Jeroen Kraan op de website NU.nl: het artikel.

Door de maatregelen in het klimaatpakket gaat onze uitstoot van kooldioxide extra dalen, met 80 miljoen ton tot 2030. Je kunt het effect daarvan bepalen op basis van gegevens van het International Panel on Climate Change (IPCC) waaruit blijkt dat een biljoen ton minder CO2 in de atmosfeer leidt tot een temperatuurverlaging van 0,45 graden. Een vermindering met een miljoen ton leidt dan dus tot een temperatuurdaling van 0,000 000 45 graden. En vermenigvuldig dat met 80, en je komt uit op de berekende 0,000 036 graad als bijdrage van het klimaatpakket aan de matiging van de wereldwijde temperatuurstijging in 2030, een onmeetbaar klein effect dus.
Die 0,000 036 graad leverde twee soorten reacties op. Er zijn mensen die toch al niet in de opwarming van de Aarde als gevolg van het broeikaseffect geloven. Die zagen hun scepsis bevestigd en pleitten ervoor het geld aan andere doelen te besteden, waar mensen meer aan hebben. Maar zo reageerde niet iedereen.Er waren ook mensen die vonden dat je wel van erg kwade wil moest zijn om op basis van zo’n triviaal getal je te keren tegen het klimaatfonds.

Iets over hebben voor het klimaat

Kennelijk gaat het er bij hen meer over wat we over hebben voor het klimaat dan hoe effectief onze inspanningen zijn. Zoals de dichter Tollens ooit schreef over de mislukte poging van Willem Barentsz om de Indische archipel te bereiken via de Noordelijke IJszee: het vaderland telt d’uitslag niet, maar telt het doel alleen. Ik heb overigens nergens gelezen dat die 0.000 036 graad betekent dat we veel meer in terugdringen van de CO2 uitstoot moeten investeren om tot een significante bijdrage te komen, wat toch heel consistent zou zijn.
Het verhaal is dan ook ingewikkelder. De opwarming van de Aarde wordt niet alleen bepaald door de uitstoot in Nederland, maar is een mondiaal proces. De Nederlandse uitstootbeperking komt niet alleen Nederland ten goede, maar de hele wereld, zoals Nederland ook profiteert van de uitstootbeperking door andere landen. Je kunt het vergelijken met het betalen van belasting, dat doe je niet alleen voor voorzieningen waar je zelf van profiteert, maar voor de hele maatschappij. Dat wordt overigens vaak genegeerd.
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft het over onze klimaatdoelen voor 2030, maar bedoelt onze uitstootdoelen, want die hebben we nog redelijk in de hand, terwijl we voor het klimaat voor 99,6% afhankelijk zijn van de rest van de wereld. Ook de wappies van ExtinctionRebellion doen alsof we alleen bedreigd worden door de uitstoot van de Nederlandse industrie. Ze zouden ook bij de Duitse ambassade kunnen demonsteren tegen de nieuwe bruinkoolmijnen.

Hoe zinvol is onze reductie?

Om na te gaan hoe zinvol de Nederlandse reductie van de uitstoot is, moet je kijken wat er gebeurt wanneer de hele wereld eenzelfde inspanning zou leveren. Dat is niet moeilijk te berekenen. In totaal stoot de wereld 250 maal zo veel broeikasgassen uit als Nederland, en wanneer elk land dus zijn uitstoot met een zelfde percentage zou verlagen, zou dat de temperatuurstijging beperken met 0,009 graden, zeg maar één honderdste graad. Dat lijkt echter ook nog niet erg veel.
De met steun van het klimaatfonds per 2030 bespaarde tonnen CO2 zijn ook erg duur. Volgens het geciteerde interview met Jeroen Kraan zouden er 80 miljoen ton CO2 minder worden uitgestoten, tegen €28 miljard aan kosten. Dat betekent dus € 350 per vermeden ton CO2. Dat is nogal wat. In 2019 publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving een rapport (door mij besproken in De Leunstoel van 29 augustus 2019), waaruit bleek dat de kosten van een vermeden ton CO2 uitstoot variëren van 0 tot 500 euro, afhankelijk van de techniek. Vooral kernenergie kwam daar zeer goed uit met maximaal € 20 per ton.

Daarbij is echter dan weer van belang dat de temperatuur in een bepaald jaar wordt bepaald door de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer in dat jaar, en niet door de uitstoot op zichzelf. Dat betekent dat de temperatuurstijging in een bepaald jaar wordt bepaald door de cumulatieve uitstoot in de periode daarvoor, en zolang de uitstoot doorgaat neemt die toe. Maar het betekent ook dat maatregelen om de uitstoot te beperken doorwerken naar volgende jaren. Wanneer je eenmaal een blok huizen geïsoleerd hebt, werkt de emissiereductie zo lang door als die huizen er staan. De cumulatieve uitstoot is dus ook lager dan die in de uitgangssituatie wanneer er geen nieuwe investeringen worden gedaan.

Uitgaande van een jaarlijkse emissiereductie in de periode tot 2030 met 20 miljoen ton en een cumulatieve reductie in dat jaar met 80 miljoen, bedraagt de cumulatieve reductie in 2034 al het dubbele, en in 2066 zelfs het tienvoudige. De 0,01 graad temperatuurverlaging is dan dus opgelopen tot 0,1 graad. Dat is van betekenis in een wereld waar het groot verschil maakt of we de opwarming van de Aarde kunnen beperken tot 1,5 of 2,0 graad. Je moet alleen niet denken dat je er daarmee bent.

Die 0,000036 graad komt dus mede door de fixatie op het jaar 2030 en is dus geen absurd getal. Maar het is wel absurd dat klimaatdomoor Jetten toen hij dat getal noemde er niet bij gezegd heeft hoe we dat moeten interpreteren. Daarmee heeft hij het draagvlak voor het klimaatbeleid ondergraven.

---------

De illustratie is van Henk Klaren.



© 2023 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
De absurditeit van 0,000036 graden* Paul Bordewijk
2101BS Weinig gradenNederland voert een actief klimaatbeleid. Om dat beleid te intensiveren wordt er een klimaat- en transitiefonds ingesteld van € 35 miljard voor de komende tien jaar. In de Tweede Kamer werd de voor de hand liggende vraag gesteld wat dat nu voor invloed had op temperatuurstijging op Aarde. Het antwoord van minister Rob Jetten was dat de gemiddelde temperatuur daardoor 0,000036 graden minder zou stijgen. Dat lijkt absurd beleid, in ieder geval op het eerste gezicht.
De redenering achter de 0,000036 graden wordt beschreven in een interview door Jeroen Welling met klimaatverslaggever Jeroen Kraan op de website NU.nl: het artikel.

Door de maatregelen in het klimaatpakket gaat onze uitstoot van kooldioxide extra dalen, met 80 miljoen ton tot 2030. Je kunt het effect daarvan bepalen op basis van gegevens van het International Panel on Climate Change (IPCC) waaruit blijkt dat een biljoen ton minder CO2 in de atmosfeer leidt tot een temperatuurverlaging van 0,45 graden. Een vermindering met een miljoen ton leidt dan dus tot een temperatuurdaling van 0,000 000 45 graden. En vermenigvuldig dat met 80, en je komt uit op de berekende 0,000 036 graad als bijdrage van het klimaatpakket aan de matiging van de wereldwijde temperatuurstijging in 2030, een onmeetbaar klein effect dus.
Die 0,000 036 graad leverde twee soorten reacties op. Er zijn mensen die toch al niet in de opwarming van de Aarde als gevolg van het broeikaseffect geloven. Die zagen hun scepsis bevestigd en pleitten ervoor het geld aan andere doelen te besteden, waar mensen meer aan hebben. Maar zo reageerde niet iedereen.Er waren ook mensen die vonden dat je wel van erg kwade wil moest zijn om op basis van zo’n triviaal getal je te keren tegen het klimaatfonds.

Iets over hebben voor het klimaat

Kennelijk gaat het er bij hen meer over wat we over hebben voor het klimaat dan hoe effectief onze inspanningen zijn. Zoals de dichter Tollens ooit schreef over de mislukte poging van Willem Barentsz om de Indische archipel te bereiken via de Noordelijke IJszee: het vaderland telt d’uitslag niet, maar telt het doel alleen. Ik heb overigens nergens gelezen dat die 0.000 036 graad betekent dat we veel meer in terugdringen van de CO2 uitstoot moeten investeren om tot een significante bijdrage te komen, wat toch heel consistent zou zijn.
Het verhaal is dan ook ingewikkelder. De opwarming van de Aarde wordt niet alleen bepaald door de uitstoot in Nederland, maar is een mondiaal proces. De Nederlandse uitstootbeperking komt niet alleen Nederland ten goede, maar de hele wereld, zoals Nederland ook profiteert van de uitstootbeperking door andere landen. Je kunt het vergelijken met het betalen van belasting, dat doe je niet alleen voor voorzieningen waar je zelf van profiteert, maar voor de hele maatschappij. Dat wordt overigens vaak genegeerd.
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft het over onze klimaatdoelen voor 2030, maar bedoelt onze uitstootdoelen, want die hebben we nog redelijk in de hand, terwijl we voor het klimaat voor 99,6% afhankelijk zijn van de rest van de wereld. Ook de wappies van ExtinctionRebellion doen alsof we alleen bedreigd worden door de uitstoot van de Nederlandse industrie. Ze zouden ook bij de Duitse ambassade kunnen demonsteren tegen de nieuwe bruinkoolmijnen.

Hoe zinvol is onze reductie?

Om na te gaan hoe zinvol de Nederlandse reductie van de uitstoot is, moet je kijken wat er gebeurt wanneer de hele wereld eenzelfde inspanning zou leveren. Dat is niet moeilijk te berekenen. In totaal stoot de wereld 250 maal zo veel broeikasgassen uit als Nederland, en wanneer elk land dus zijn uitstoot met een zelfde percentage zou verlagen, zou dat de temperatuurstijging beperken met 0,009 graden, zeg maar één honderdste graad. Dat lijkt echter ook nog niet erg veel.
De met steun van het klimaatfonds per 2030 bespaarde tonnen CO2 zijn ook erg duur. Volgens het geciteerde interview met Jeroen Kraan zouden er 80 miljoen ton CO2 minder worden uitgestoten, tegen €28 miljard aan kosten. Dat betekent dus € 350 per vermeden ton CO2. Dat is nogal wat. In 2019 publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving een rapport (door mij besproken in De Leunstoel van 29 augustus 2019), waaruit bleek dat de kosten van een vermeden ton CO2 uitstoot variëren van 0 tot 500 euro, afhankelijk van de techniek. Vooral kernenergie kwam daar zeer goed uit met maximaal € 20 per ton.

Daarbij is echter dan weer van belang dat de temperatuur in een bepaald jaar wordt bepaald door de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer in dat jaar, en niet door de uitstoot op zichzelf. Dat betekent dat de temperatuurstijging in een bepaald jaar wordt bepaald door de cumulatieve uitstoot in de periode daarvoor, en zolang de uitstoot doorgaat neemt die toe. Maar het betekent ook dat maatregelen om de uitstoot te beperken doorwerken naar volgende jaren. Wanneer je eenmaal een blok huizen geïsoleerd hebt, werkt de emissiereductie zo lang door als die huizen er staan. De cumulatieve uitstoot is dus ook lager dan die in de uitgangssituatie wanneer er geen nieuwe investeringen worden gedaan.

Uitgaande van een jaarlijkse emissiereductie in de periode tot 2030 met 20 miljoen ton en een cumulatieve reductie in dat jaar met 80 miljoen, bedraagt de cumulatieve reductie in 2034 al het dubbele, en in 2066 zelfs het tienvoudige. De 0,01 graad temperatuurverlaging is dan dus opgelopen tot 0,1 graad. Dat is van betekenis in een wereld waar het groot verschil maakt of we de opwarming van de Aarde kunnen beperken tot 1,5 of 2,0 graad. Je moet alleen niet denken dat je er daarmee bent.

Die 0,000036 graad komt dus mede door de fixatie op het jaar 2030 en is dus geen absurd getal. Maar het is wel absurd dat klimaatdomoor Jetten toen hij dat getal noemde er niet bij gezegd heeft hoe we dat moeten interpreteren. Daarmee heeft hij het draagvlak voor het klimaatbeleid ondergraven.

---------

De illustratie is van Henk Klaren.

© 2023 Paul Bordewijk
powered by CJ2