archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Ontslagen vanwege gezond verstand Carlo van Praag

1815BS GezondIk herhaal mijn schoolloopbaan doordat ik twee kleinkinderen begeleid in hun gang door het onderwijs. We bespreken samen teksten en maken samen huiswerk. De oudste is mij evenwel intellectueel ontstegen. Vanaf de vierde klas van het gymnasium is zij degene die mij begeleidt, althans in de exacte vakken. Bij Latijn en Grieks heb ik trouwens al in de eerste klas afgehaakt. Zelf heb ik de HBS doorlopen waar deze primitieve talen niet werden onderwezen. Ik kan haar evenwel, zelfs nu zij aan de universiteit studeert, nog helpen met de redactie van haar werkstukken, want op dit punt blinkt zij niet uit. De studenten waarmee zij samenwerkt, springen trouwens nog knulliger met de taal om. Ook in de teksten van de docenten zitten stijl- en taalfouten. Ik krijg al met al geen hoge dunk van het Nederlandse taalonderwijs. Ook in overige essentiële vakken schijnt Nederland weg te zakken in vergelijking met het buitenland.

In De Leunstoel nr. 16 van 6 januari 2006, dus nu ruim vijftien jaar geleden, toen ik nog jong en mooi was, schreef ik over ‘het nieuwe leren’, zijnde een onderwijsmethode waarbij de nadruk ligt op de zelfstandigheid van de scholier. Hij zoekt zelf zijn weg door het fonds van kennis en wetenschap, stelt zijn eigen leerdoelen en wordt daarin op de achtergrond begeleid door een docent die de rol van coach vervult. Klassikaal onderwijs is afgeschaft, kennisoverdracht aan de leerling is geen doel meer en maakt plaats voor diens verwerving van ‘competenties’. Ik dacht dat deze methode, mede door haar bedroevende resultaten, afdoende was gekraakt door deskundigen. Maar nee, de filosofie onder ‘het nieuwe leren’ is allerminst verdwenen en steekt de mallotige kop weer op in de vorm van ‘gepersonaliseerd leren’. Paula van Manen kreeg er als ervaringsdeskundige mee te maken toen het op haar school werd ingevoerd en heeft er verslag van gedaan.

Zij omschrijft het als ‘een containerbegrip, dat op elke school anders vorm krijgt. In het algemeen wordt gedacht vanuit leerdoelen, waarbij de studenten de regie hebben over hun eigen leerproces en docenten een meer coachende rol hebben’. Dit is precies wat ‘het nieuwe leren’ ook beoogde. Paula van Manen werkte (ze is inmiddels ontslagen) als leercoach en studieloopbaanbegeleider op een ROC, een school die middelbaarberoepsonderwijs verzorgt. Zij en haar mededocenten werden overvallen door een van bovenaf opgelegde en abrupt ingevoerde overgang van klassikaal naar gepersonaliseerd onderwijs en zij publiceerde een gedetailleerd verslag van het deze overgang onder de veelzeggende titel ‘Wanneer krijgen wij weer les?’ (uitgegeven bij Scriptum, 2019).

De schrijfster is niet bepaald enthousiast over de radicale verandering waaraan het onderwijs op haar school zo ineens blootstaat, maar zij doet braaf mee. Zij probeert alle, vaak warrige, instructies van het management te volgen en is hiermee serieuzer in de weer dan veel van haar collega’s. Voor de docenten is het gepersonaliseerde onderwijs geen zegen. Zij hebben het drukker dan ooit tevoren met de individuele begeleiding van de leerlingen en de daarbij horende administratie van de individuele leerdoelen. Daarnaast moeten zij voortdurend deelnemen aan brainstormingsbijeenkomsten. Tweemaal daags, bij het begin en aan het einde van de schooldag, dienen zij bordsessies te leiden waarin de leerlingen moeten zeggen ‘hoe zij erbij zitten’. Voor de leerlingen zijn de veranderingen ook geen pretje. Zij zijn eindeloos bezig met het stellen van tientallen leerdoelen en subdoelen en het aangeven van de wijze waarop zij deze willen bereiken. Deze formele ontleding van het leerproces met de daarbij horende administratie kosten meer tijd dan het leren als zodanig. Met andere woorden: de procedure verdringt de inhoud. De schoolklas als verzameling van groepsgenoten maakt plaats voor ‘leerpleinen’, grote ruimtes waarin een heterogene massa laptopgebruikers zich vergeefs probeert te concentreren op de eigen taken. De meesten maken een apathische indruk. De tafels worden gebruikt voor de consumptie van versnaperingen, de laptops voor spelletjes en appjes.

Wat intussen niet verandert zijn de centrale examens. Veel leerlingen blijken hiervoor aan het einde van het cursusjaar niet klaar. ‘……. van de ongeveer 130 derdejaars studenten die de niveau 4 opleiding de beroepsopleidende leerweg (BOL) volgden, hadden tientallen studenten niet alles binnen de gestelde opleidingsduur afgerond! Een ongekend hoog aantal, dat ik niet eerder in mijn onderwijsloopbaan had meegemaakt’ (Van Manen, p. 191). Bij de niveau 3 opleiding waren de resultaten nog slechter. Van de acht derdejaars die Van Manen zelf als studieloopbaanbegeleider onder haar hoede had, haalden er overigens zeven wel binnen de tijd hun diploma. Een bekwame en gemotiveerde vakkracht kan veel goedmaken van wat verdwaasde ideologen ruïneren.

Paula is dus ontslagen vanwege haar kritische analyse van het gepersonaliseerde onderwijs, hoewel zij een milde toon voert, niemand onderuithaalt en ook niemand van haar collega’s en leidinggevenden herkenbaar opvoert. Desondanks vond de rechter in hoger beroep het ontslag legitiem vanwege een verstoord arbeidsklimaat. ‘De docent heeft vooral door de manier waarop zij een deel van haar collega’s in het boek heeft neergezet en beschreven, collega’s diep gekwetst. Zij had zich moeten realiseren dat dat de samenwerking met diverse collega’s zou bemoeilijken’, zo vat de rechtbank het samen. Ook wordt haar aangerekend dat ze ‘bedrijfsgevoelige informatie’ (te weten: een financieel verlies in 2018 door het team) naar buiten bracht.

Dat laatste snap ik al helemaal niet. Zijn de financiën van een geheel met overheidsgeld draaiende instelling geheim?

Wel legde hij de school een ontslagvergoeding aan de docente op. Die €40.000= zijn haar meer dan gegund, vooral omdat zij vergeefse moeite doet om een andere baan te vinden.

Behalve ‘het nieuwe leren’ is ook het idee van de middenschool weer terug van weggeweest. Drie jaar brugklas voor Jan en alleman en pas daarna valt er wat te kiezen. Dat bevordert de gelijkheid in de samenleving en stelt leerlingen in staat een rijpere keuze te maken. En de niveauverschillen die zich intussen openbaren? Daar moeten de docenten op een of andere manier dan maar wat mee doen. Je mag hopen dat er veel Paula’s tussen zitten.

------
Het plaatje is van Linda Hulshof
Meer informatie: lindahulshof71@gmail.com


© 2021 Carlo van Praag meer Carlo van Praag - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Ontslagen vanwege gezond verstand Carlo van Praag
1815BS GezondIk herhaal mijn schoolloopbaan doordat ik twee kleinkinderen begeleid in hun gang door het onderwijs. We bespreken samen teksten en maken samen huiswerk. De oudste is mij evenwel intellectueel ontstegen. Vanaf de vierde klas van het gymnasium is zij degene die mij begeleidt, althans in de exacte vakken. Bij Latijn en Grieks heb ik trouwens al in de eerste klas afgehaakt. Zelf heb ik de HBS doorlopen waar deze primitieve talen niet werden onderwezen. Ik kan haar evenwel, zelfs nu zij aan de universiteit studeert, nog helpen met de redactie van haar werkstukken, want op dit punt blinkt zij niet uit. De studenten waarmee zij samenwerkt, springen trouwens nog knulliger met de taal om. Ook in de teksten van de docenten zitten stijl- en taalfouten. Ik krijg al met al geen hoge dunk van het Nederlandse taalonderwijs. Ook in overige essentiële vakken schijnt Nederland weg te zakken in vergelijking met het buitenland.

In De Leunstoel nr. 16 van 6 januari 2006, dus nu ruim vijftien jaar geleden, toen ik nog jong en mooi was, schreef ik over ‘het nieuwe leren’, zijnde een onderwijsmethode waarbij de nadruk ligt op de zelfstandigheid van de scholier. Hij zoekt zelf zijn weg door het fonds van kennis en wetenschap, stelt zijn eigen leerdoelen en wordt daarin op de achtergrond begeleid door een docent die de rol van coach vervult. Klassikaal onderwijs is afgeschaft, kennisoverdracht aan de leerling is geen doel meer en maakt plaats voor diens verwerving van ‘competenties’. Ik dacht dat deze methode, mede door haar bedroevende resultaten, afdoende was gekraakt door deskundigen. Maar nee, de filosofie onder ‘het nieuwe leren’ is allerminst verdwenen en steekt de mallotige kop weer op in de vorm van ‘gepersonaliseerd leren’. Paula van Manen kreeg er als ervaringsdeskundige mee te maken toen het op haar school werd ingevoerd en heeft er verslag van gedaan.

Zij omschrijft het als ‘een containerbegrip, dat op elke school anders vorm krijgt. In het algemeen wordt gedacht vanuit leerdoelen, waarbij de studenten de regie hebben over hun eigen leerproces en docenten een meer coachende rol hebben’. Dit is precies wat ‘het nieuwe leren’ ook beoogde. Paula van Manen werkte (ze is inmiddels ontslagen) als leercoach en studieloopbaanbegeleider op een ROC, een school die middelbaarberoepsonderwijs verzorgt. Zij en haar mededocenten werden overvallen door een van bovenaf opgelegde en abrupt ingevoerde overgang van klassikaal naar gepersonaliseerd onderwijs en zij publiceerde een gedetailleerd verslag van het deze overgang onder de veelzeggende titel ‘Wanneer krijgen wij weer les?’ (uitgegeven bij Scriptum, 2019).

De schrijfster is niet bepaald enthousiast over de radicale verandering waaraan het onderwijs op haar school zo ineens blootstaat, maar zij doet braaf mee. Zij probeert alle, vaak warrige, instructies van het management te volgen en is hiermee serieuzer in de weer dan veel van haar collega’s. Voor de docenten is het gepersonaliseerde onderwijs geen zegen. Zij hebben het drukker dan ooit tevoren met de individuele begeleiding van de leerlingen en de daarbij horende administratie van de individuele leerdoelen. Daarnaast moeten zij voortdurend deelnemen aan brainstormingsbijeenkomsten. Tweemaal daags, bij het begin en aan het einde van de schooldag, dienen zij bordsessies te leiden waarin de leerlingen moeten zeggen ‘hoe zij erbij zitten’. Voor de leerlingen zijn de veranderingen ook geen pretje. Zij zijn eindeloos bezig met het stellen van tientallen leerdoelen en subdoelen en het aangeven van de wijze waarop zij deze willen bereiken. Deze formele ontleding van het leerproces met de daarbij horende administratie kosten meer tijd dan het leren als zodanig. Met andere woorden: de procedure verdringt de inhoud. De schoolklas als verzameling van groepsgenoten maakt plaats voor ‘leerpleinen’, grote ruimtes waarin een heterogene massa laptopgebruikers zich vergeefs probeert te concentreren op de eigen taken. De meesten maken een apathische indruk. De tafels worden gebruikt voor de consumptie van versnaperingen, de laptops voor spelletjes en appjes.

Wat intussen niet verandert zijn de centrale examens. Veel leerlingen blijken hiervoor aan het einde van het cursusjaar niet klaar. ‘……. van de ongeveer 130 derdejaars studenten die de niveau 4 opleiding de beroepsopleidende leerweg (BOL) volgden, hadden tientallen studenten niet alles binnen de gestelde opleidingsduur afgerond! Een ongekend hoog aantal, dat ik niet eerder in mijn onderwijsloopbaan had meegemaakt’ (Van Manen, p. 191). Bij de niveau 3 opleiding waren de resultaten nog slechter. Van de acht derdejaars die Van Manen zelf als studieloopbaanbegeleider onder haar hoede had, haalden er overigens zeven wel binnen de tijd hun diploma. Een bekwame en gemotiveerde vakkracht kan veel goedmaken van wat verdwaasde ideologen ruïneren.

Paula is dus ontslagen vanwege haar kritische analyse van het gepersonaliseerde onderwijs, hoewel zij een milde toon voert, niemand onderuithaalt en ook niemand van haar collega’s en leidinggevenden herkenbaar opvoert. Desondanks vond de rechter in hoger beroep het ontslag legitiem vanwege een verstoord arbeidsklimaat. ‘De docent heeft vooral door de manier waarop zij een deel van haar collega’s in het boek heeft neergezet en beschreven, collega’s diep gekwetst. Zij had zich moeten realiseren dat dat de samenwerking met diverse collega’s zou bemoeilijken’, zo vat de rechtbank het samen. Ook wordt haar aangerekend dat ze ‘bedrijfsgevoelige informatie’ (te weten: een financieel verlies in 2018 door het team) naar buiten bracht.

Dat laatste snap ik al helemaal niet. Zijn de financiën van een geheel met overheidsgeld draaiende instelling geheim?

Wel legde hij de school een ontslagvergoeding aan de docente op. Die €40.000= zijn haar meer dan gegund, vooral omdat zij vergeefse moeite doet om een andere baan te vinden.

Behalve ‘het nieuwe leren’ is ook het idee van de middenschool weer terug van weggeweest. Drie jaar brugklas voor Jan en alleman en pas daarna valt er wat te kiezen. Dat bevordert de gelijkheid in de samenleving en stelt leerlingen in staat een rijpere keuze te maken. En de niveauverschillen die zich intussen openbaren? Daar moeten de docenten op een of andere manier dan maar wat mee doen. Je mag hopen dat er veel Paula’s tussen zitten.

------
Het plaatje is van Linda Hulshof
Meer informatie: lindahulshof71@gmail.com
© 2021 Carlo van Praag
powered by CJ2