archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Een geluk bij een ongeluk? Paul Bordewijk

1704BS OngelukHet kabinet heeft een fantastische maatregel genomen: binnenkort mag je overdag nergens meer harder rijden dan 100 km/uur. Dat levert allerlei voordelen op:

*Minder verkeersongelukken
*Minder uitstoot van het broeikasgas kooldioxide
*Een rustiger verkeersbeeld, waardoor er minder files ontstaan
*Minder onduidelijkheid voor de automobilist hoe hard hij ergens mag rijden.

Aan sommige van deze voordelen zitten ook wel weer nadelen. Zo gaat er van minder files een aanzuigende werking uit, waardoor de eerste twee voordelen weer afnemen. En minder onzekerheid bij de automobilist betekent minder verkeersboetes, maar misschien gaat het kabinet ervan uit dat een lagere maximumsnelheid vaker bewust zal worden overtreden, waardoor het geïnde bedrag aan boetes op peil kan blijven.

Maar onze grootste regeringspartij noemt het helemaal geen fantastische maatregel. Volgens onze premier is het een rot maatregel, die het kabinet met grote tegenzin genomen heeft. Deze maatregel heeft ook niets met verkeersveiligheid of het klimaat te maken. Het doel ligt op twee niveaus: door minder uitstoot van stikstofverbindingen worden natuurgebieden beter beschermd en om die bescherming af te dwingen heeft de rechter bepaald dat er tot die tijd niet meer gebouwd mag worden in Nederland.

Zonder die rechterlijke uitspraak zouden we maar weinig over de kwaliteit van de door de Europese Unie vastgelegde Natura-2000 gebieden gehoord hebben. Tussen 1991 en 2017 is de uitstoot van stikstofverbindingen in Nederland meer dan gehalveerd, dus zo erg kan het allemaal niet zijn. Het journaal presenteert de ene keer beelden van een Natura-2000 gebied die ons ervan moeten overtuigen hoe slecht het met de natuur gesteld is. De andere keer wordt aan de hand van vergelijkbare beelden juist benadrukt hoe waardevol ze zijn, maar ik kan het verschil niet zien!

De Oostvaardersplassen horen er ook bij, al zou dit gebied zonder beheersing van het polderpeil meters onder water staan. Van nature was daar de Zuiderzee, zo rond het jaar 1000 ontstaan omdat het zeewater zich met geweld toegang had verschaft. In 1933 werd de Zuiderzee afgesloten en werd in het IJsselmeer het zoute water geleidelijk door zoet water vervangen. ‘Eens ging de zee hier tekeer, maar die tijd komt nooit weer’. Daarna werd het gebied ingedijkt en het water weggemalen. Niet erg natuurlijk allemaal. Maar de natuurvrienden claimen het als natuur, wat rechtvaardigde dat de daar levende grote dieren bij gebrek aan voedsel de hongerdood stierven, terwijl dat in een park niet zou mogen.

Eén van de redenen om minder stikstofdepositie te willen is dat er dan minder bomen groeien. Maar bomen zijn juist heel goed in de strijd tegen klimaatverandering. Mijn zoekmachine geeft bij ‘Staatsbosbeheer – ontbossing’ twee artikelen: één waarin Staatsbosbeheer aangeeft ontbossing zoveel mogelijk te willen voorkomen en één over ontbossing van De Weerribben, waar juist de spontane groei van bomen moet worden voorkomen. Daar is het kennelijk staatsbosbestrijding. De natuur moet wel doen wat wij willen.

De aanleiding voor de snelheidsmaatregel is niet dat er anders geen natuur meer overblijft in Nederland, maar dat de Afdeling Rechtspraak van de Raad van State bepaald heeft dat, vanwege de stikstofdepositie er geen vergunning mag worden verleend voor activiteiten die tot vergroting van de stikstofuitstoot leiden. Daaronder valt ook elke vorm van nieuwbouw. Behalve dan het circuit in Zandvoort van onze Prins Bernhard jr. Dat mag dan weer wel, maar misschien waren de rechters die dat besloten bang dat ze anders niet in aanmerking zouden komen voor een Koninklijke Onderscheiding.

Het curieuze is dat het stilleggen van de bouw maar een marginaal effect heeft op de hoeveelheid stikstofverbindingen, terwijl het maatschappelijk effect gigantisch is. Dat onze aannemers er onder lijden is denk ik nog het minste bezwaar. We hebben vooral in de Randstad een gigantisch woningtekort. Kinderen wonen weer bij hun ouders, de doorstroming van erkende vluchtelingen stokt en in dezelfde tijd waarin de hoeveelheid stikstofoxiden is gehalveerd, is het aantal daklozen verdubbeld.

Als rechter zou ik mij bij dit besluit zeer onbehaaglijk hebben gevoeld, ook al was het misschien juridisch onvermijdelijk. Maar ik vraag me wel af of deze uitspraak voldoet aan eisen van proportionaliteit en redelijkheid, die in andere gevallen door bestuursrechters aan overheidsbesluiten worden gesteld. Het is duidelijk dat een democratisch gekozen politiek bestuur deze afweging nooit gemaakt zou hebben. Het is een voorbeeld hoe de democratie wordt ingeperkt door ongekozen autoriteiten, zoals onder andere gesignaleerd door Peter Mair in Ruling the Void en Yash Mounk in The People vs Democracy.

Nederland gaat ook proberen tot een andere ordening van de Natura-2000 gebieden te komen. Dat kan niet, zeggen de 'europisten' triomfantelijk, want Nederland heeft die gebieden zelf aangewezen. Raar argument. Een kenmerk van een democratie is dat er na de ene regering weer een andere komt, die een ander beleid mag voeren, als men maar wel rekening houdt met aangegane verplichtingen. Leningen moeten worden afbetaald en als men contracten wil ontbinden kost dat geld.

Het lijkt er echter op dat de machthebbers in Brussel de Nederlandse regering niet zullen toestaan tot bezinning te komen. Ze haten daar de nationale regeringen, die zich in hun ogen veel te veel naar de kiezers richten. Dat is ook de nieuwe lijn van D66. Oud VN-ambtenaar Sigrid Kaag hekelde op hun congres politici die zich iets van de kiezer aantrekken, over het referendum werd daar ook niet meer gepraat.

Ik hoop dat de bouw weer snel op gang komt, vooral ten behoeve van degenen die nu op een huis wachten. En dat de 100-km maatregel gehandhaafd blijft, als een geluk bij een ongeluk.

-------
De illustratie bij dit artikel is opgediept uit het archief en werd ooit gebruikt bij mijn verhaaltje over een dag op het stembureau (in nr. 0616). De tekenaar was Eefje Ernst (FH).


© 2019 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Een geluk bij een ongeluk? Paul Bordewijk
1704BS OngelukHet kabinet heeft een fantastische maatregel genomen: binnenkort mag je overdag nergens meer harder rijden dan 100 km/uur. Dat levert allerlei voordelen op:

*Minder verkeersongelukken
*Minder uitstoot van het broeikasgas kooldioxide
*Een rustiger verkeersbeeld, waardoor er minder files ontstaan
*Minder onduidelijkheid voor de automobilist hoe hard hij ergens mag rijden.

Aan sommige van deze voordelen zitten ook wel weer nadelen. Zo gaat er van minder files een aanzuigende werking uit, waardoor de eerste twee voordelen weer afnemen. En minder onzekerheid bij de automobilist betekent minder verkeersboetes, maar misschien gaat het kabinet ervan uit dat een lagere maximumsnelheid vaker bewust zal worden overtreden, waardoor het geïnde bedrag aan boetes op peil kan blijven.

Maar onze grootste regeringspartij noemt het helemaal geen fantastische maatregel. Volgens onze premier is het een rot maatregel, die het kabinet met grote tegenzin genomen heeft. Deze maatregel heeft ook niets met verkeersveiligheid of het klimaat te maken. Het doel ligt op twee niveaus: door minder uitstoot van stikstofverbindingen worden natuurgebieden beter beschermd en om die bescherming af te dwingen heeft de rechter bepaald dat er tot die tijd niet meer gebouwd mag worden in Nederland.

Zonder die rechterlijke uitspraak zouden we maar weinig over de kwaliteit van de door de Europese Unie vastgelegde Natura-2000 gebieden gehoord hebben. Tussen 1991 en 2017 is de uitstoot van stikstofverbindingen in Nederland meer dan gehalveerd, dus zo erg kan het allemaal niet zijn. Het journaal presenteert de ene keer beelden van een Natura-2000 gebied die ons ervan moeten overtuigen hoe slecht het met de natuur gesteld is. De andere keer wordt aan de hand van vergelijkbare beelden juist benadrukt hoe waardevol ze zijn, maar ik kan het verschil niet zien!

De Oostvaardersplassen horen er ook bij, al zou dit gebied zonder beheersing van het polderpeil meters onder water staan. Van nature was daar de Zuiderzee, zo rond het jaar 1000 ontstaan omdat het zeewater zich met geweld toegang had verschaft. In 1933 werd de Zuiderzee afgesloten en werd in het IJsselmeer het zoute water geleidelijk door zoet water vervangen. ‘Eens ging de zee hier tekeer, maar die tijd komt nooit weer’. Daarna werd het gebied ingedijkt en het water weggemalen. Niet erg natuurlijk allemaal. Maar de natuurvrienden claimen het als natuur, wat rechtvaardigde dat de daar levende grote dieren bij gebrek aan voedsel de hongerdood stierven, terwijl dat in een park niet zou mogen.

Eén van de redenen om minder stikstofdepositie te willen is dat er dan minder bomen groeien. Maar bomen zijn juist heel goed in de strijd tegen klimaatverandering. Mijn zoekmachine geeft bij ‘Staatsbosbeheer – ontbossing’ twee artikelen: één waarin Staatsbosbeheer aangeeft ontbossing zoveel mogelijk te willen voorkomen en één over ontbossing van De Weerribben, waar juist de spontane groei van bomen moet worden voorkomen. Daar is het kennelijk staatsbosbestrijding. De natuur moet wel doen wat wij willen.

De aanleiding voor de snelheidsmaatregel is niet dat er anders geen natuur meer overblijft in Nederland, maar dat de Afdeling Rechtspraak van de Raad van State bepaald heeft dat, vanwege de stikstofdepositie er geen vergunning mag worden verleend voor activiteiten die tot vergroting van de stikstofuitstoot leiden. Daaronder valt ook elke vorm van nieuwbouw. Behalve dan het circuit in Zandvoort van onze Prins Bernhard jr. Dat mag dan weer wel, maar misschien waren de rechters die dat besloten bang dat ze anders niet in aanmerking zouden komen voor een Koninklijke Onderscheiding.

Het curieuze is dat het stilleggen van de bouw maar een marginaal effect heeft op de hoeveelheid stikstofverbindingen, terwijl het maatschappelijk effect gigantisch is. Dat onze aannemers er onder lijden is denk ik nog het minste bezwaar. We hebben vooral in de Randstad een gigantisch woningtekort. Kinderen wonen weer bij hun ouders, de doorstroming van erkende vluchtelingen stokt en in dezelfde tijd waarin de hoeveelheid stikstofoxiden is gehalveerd, is het aantal daklozen verdubbeld.

Als rechter zou ik mij bij dit besluit zeer onbehaaglijk hebben gevoeld, ook al was het misschien juridisch onvermijdelijk. Maar ik vraag me wel af of deze uitspraak voldoet aan eisen van proportionaliteit en redelijkheid, die in andere gevallen door bestuursrechters aan overheidsbesluiten worden gesteld. Het is duidelijk dat een democratisch gekozen politiek bestuur deze afweging nooit gemaakt zou hebben. Het is een voorbeeld hoe de democratie wordt ingeperkt door ongekozen autoriteiten, zoals onder andere gesignaleerd door Peter Mair in Ruling the Void en Yash Mounk in The People vs Democracy.

Nederland gaat ook proberen tot een andere ordening van de Natura-2000 gebieden te komen. Dat kan niet, zeggen de 'europisten' triomfantelijk, want Nederland heeft die gebieden zelf aangewezen. Raar argument. Een kenmerk van een democratie is dat er na de ene regering weer een andere komt, die een ander beleid mag voeren, als men maar wel rekening houdt met aangegane verplichtingen. Leningen moeten worden afbetaald en als men contracten wil ontbinden kost dat geld.

Het lijkt er echter op dat de machthebbers in Brussel de Nederlandse regering niet zullen toestaan tot bezinning te komen. Ze haten daar de nationale regeringen, die zich in hun ogen veel te veel naar de kiezers richten. Dat is ook de nieuwe lijn van D66. Oud VN-ambtenaar Sigrid Kaag hekelde op hun congres politici die zich iets van de kiezer aantrekken, over het referendum werd daar ook niet meer gepraat.

Ik hoop dat de bouw weer snel op gang komt, vooral ten behoeve van degenen die nu op een huis wachten. En dat de 100-km maatregel gehandhaafd blijft, als een geluk bij een ongeluk.

-------
De illustratie bij dit artikel is opgediept uit het archief en werd ooit gebruikt bij mijn verhaaltje over een dag op het stembureau (in nr. 0616). De tekenaar was Eefje Ernst (FH).
© 2019 Paul Bordewijk
powered by CJ2