archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Zou dit een goede strategie zijn? Willem Minderhout

1511BS Coen rechtsIedereen herinnert zich nog de dag waarop het immense standbeeld van Saddam Hoessein in Bagdad werd omgetrokken. De dictator was gevallen en dit symbool van zijn macht moest ook om. Dit incident staat in een zeer oude traditie. Na de moord op de Romeinse keizer Caligula in het jaar 41 werden ook zijn standbeelden en portretten vernield.

Soms duurt het echter enige tijd voordat de slechtheid van de uit marmer gehouwen, of in brons gegoten, persoon als zodanig erkend wordt. Vaak laat men het dan maar zo. Omdat het goed in het straatbeeld past, of zo. Dat standbeeld van J.P. Coen staat toch best aardig op de Roode Steen in Hoorn. Op de sokkel staat nu wel een bijschrift dat het een enigszins omstreden historishe figuur betreft.

Ik denk niet dat er objectieve maatstaven bestaan waaraan je kunt afmeten na hoeveel tijd je het eerbetoon aan zo’n schurk kunt laten staan. Ikzelf was onaangenaam verrast toen ik in de toeristenstalletjes op de hellingen van de Etna uit lava gehouwen borstbeelden van de heer Mussolini ontdekte. Borstbeelden van Caligula zou ik daarentegen wel leuk gevonden hebben, denk ik.

De een zijn held is vaak voor een ander een schurk. Daar moest ik aan denken bij lezing van het eerste hoofdstuk uit de bundel ‘Zwarte Bladzijden uit de Vaderlandse Geschiedenis’ van Rob Hartmans. Hij beschrijft daarin de gruwelijke moord in 1572, door de watergeuzen onder bevel van Lumey, op Gorcumse Roomse geestelijken in Den Briel. Toen ik als kind uit volle borst ‘Uit naam van Oranje, doet open den poort’ zong was mij dat verhaal onbekend.

In Rooms Nederland leefde de nagedachtenis aan deze schandvlek uit de Nederlandse Vrijheidsstrijd echter voort. Hier in Den Haag staat bijvoorbeeld een ‘Martelaren van Gorcum-kerk’ op vijf minuten fietsen van de Lumeystraat. Op Wikipedia lees ik dat het geen toeval is.  De eerste kerk van die naam werd in 1928 voltooid. Dat was dus drie en een halve eeuw na dit tragische voorval! De watergeuzen kwamen niet verder dan Oost-Friesland en Engeland en hielden zich niet bezig met  slavenhandel. Lumey zal zijn straatnaam dus wel behouden.

Men moet de moordpartij natuurlijk in zijn tijd zien. De hertog van Alva slachtte hier, in naam van onze altijd zo geëerde Koning van Hispanje, de Calvinisten af, dus het vermoorden van onschuldige Roomse prelaten was een manier waarop onze vrijheidsstrijders enige stoom konden afblazen. Tot mijn verbazing is aan deze Spaanse koning in wiens naam de ketters geroosterd werden, Philips II, zowel in Oss als Den Bosch een straat gewijd. Hij was natuurlijk ook hertog van Brabant, dus waarom niet? Naar mijn weten heeft deze naamgeving nooit tot enige animositeit tussen het Roomse en Protestantse volksdeel geleid, maar het zou natuurlijk wel zo rechtvaardig zijn als de Gereformeerde Gemeente, mits aanwezig in Oss en Den Bosch, in de buurt van zo’n Philips II straat een ‘Lumey-kerk’ zou stichten. Ik vind dat wel een goede strategie en het helpt ons dit alles ‘in zijn tijd te zien’.

Hier in Den Haag is die strategie ook toegepast in de wijk Transvaal. In de hoogtijdagen van de anti-Apartheidsstrijd gingen er stemmen op om de Paul Krugerlaan etc. van een andere naam te voorzien omdat ze met terugwerkende kracht verantwoordelijk zouden zijn geweest voor het Apartheidsregime. Dit is elegant opgelost door midden in Transvaal alleen het Boerenplein om te dopen tot Mandelaplein. Gelukkigerwijs was er alleen een buurthuis aan dat plein gevestigd, dus er hoefde maar één adreswijziging te worden verstuurd.

Is dat geen idee? Een standbeeld van Diponegoro, of – waarom ook niet – Soekarno en Hatta in een Indische buurt? Een standbeeld van Boni in de Surinamestraat lijkt me helemaal prachtig, want deze leider van een Surinaamse slavenopstand had een blanke vader, zodat we er allemaal trots op kunnen zijn.
Overigens is er ook al een Bonistraat, genaamd naar een streek op Celebes, in de Indische Buurt, die wij in Den Haag 'Archipelbuurt' noemen. Misschien kan daar een standbeeld komen van Ernest Douwes Dekker, het Indo-Europese neefje van Multatuli, die met zijn Indische Partij als een der eersten de onafhankelijkheid van Indonesie propageerde.
Zo wordt de complexiteit van onze geschiedenis, die uiteindelijk een gezamenlijke geschiedenis is, invoelbaar gemaakt.

----
Het plaatje is van Henk Klaren


© 2018 Willem Minderhout meer Willem Minderhout - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Zou dit een goede strategie zijn? Willem Minderhout
1511BS Coen rechtsIedereen herinnert zich nog de dag waarop het immense standbeeld van Saddam Hoessein in Bagdad werd omgetrokken. De dictator was gevallen en dit symbool van zijn macht moest ook om. Dit incident staat in een zeer oude traditie. Na de moord op de Romeinse keizer Caligula in het jaar 41 werden ook zijn standbeelden en portretten vernield.

Soms duurt het echter enige tijd voordat de slechtheid van de uit marmer gehouwen, of in brons gegoten, persoon als zodanig erkend wordt. Vaak laat men het dan maar zo. Omdat het goed in het straatbeeld past, of zo. Dat standbeeld van J.P. Coen staat toch best aardig op de Roode Steen in Hoorn. Op de sokkel staat nu wel een bijschrift dat het een enigszins omstreden historishe figuur betreft.

Ik denk niet dat er objectieve maatstaven bestaan waaraan je kunt afmeten na hoeveel tijd je het eerbetoon aan zo’n schurk kunt laten staan. Ikzelf was onaangenaam verrast toen ik in de toeristenstalletjes op de hellingen van de Etna uit lava gehouwen borstbeelden van de heer Mussolini ontdekte. Borstbeelden van Caligula zou ik daarentegen wel leuk gevonden hebben, denk ik.

De een zijn held is vaak voor een ander een schurk. Daar moest ik aan denken bij lezing van het eerste hoofdstuk uit de bundel ‘Zwarte Bladzijden uit de Vaderlandse Geschiedenis’ van Rob Hartmans. Hij beschrijft daarin de gruwelijke moord in 1572, door de watergeuzen onder bevel van Lumey, op Gorcumse Roomse geestelijken in Den Briel. Toen ik als kind uit volle borst ‘Uit naam van Oranje, doet open den poort’ zong was mij dat verhaal onbekend.

In Rooms Nederland leefde de nagedachtenis aan deze schandvlek uit de Nederlandse Vrijheidsstrijd echter voort. Hier in Den Haag staat bijvoorbeeld een ‘Martelaren van Gorcum-kerk’ op vijf minuten fietsen van de Lumeystraat. Op Wikipedia lees ik dat het geen toeval is.  De eerste kerk van die naam werd in 1928 voltooid. Dat was dus drie en een halve eeuw na dit tragische voorval! De watergeuzen kwamen niet verder dan Oost-Friesland en Engeland en hielden zich niet bezig met  slavenhandel. Lumey zal zijn straatnaam dus wel behouden.

Men moet de moordpartij natuurlijk in zijn tijd zien. De hertog van Alva slachtte hier, in naam van onze altijd zo geëerde Koning van Hispanje, de Calvinisten af, dus het vermoorden van onschuldige Roomse prelaten was een manier waarop onze vrijheidsstrijders enige stoom konden afblazen. Tot mijn verbazing is aan deze Spaanse koning in wiens naam de ketters geroosterd werden, Philips II, zowel in Oss als Den Bosch een straat gewijd. Hij was natuurlijk ook hertog van Brabant, dus waarom niet? Naar mijn weten heeft deze naamgeving nooit tot enige animositeit tussen het Roomse en Protestantse volksdeel geleid, maar het zou natuurlijk wel zo rechtvaardig zijn als de Gereformeerde Gemeente, mits aanwezig in Oss en Den Bosch, in de buurt van zo’n Philips II straat een ‘Lumey-kerk’ zou stichten. Ik vind dat wel een goede strategie en het helpt ons dit alles ‘in zijn tijd te zien’.

Hier in Den Haag is die strategie ook toegepast in de wijk Transvaal. In de hoogtijdagen van de anti-Apartheidsstrijd gingen er stemmen op om de Paul Krugerlaan etc. van een andere naam te voorzien omdat ze met terugwerkende kracht verantwoordelijk zouden zijn geweest voor het Apartheidsregime. Dit is elegant opgelost door midden in Transvaal alleen het Boerenplein om te dopen tot Mandelaplein. Gelukkigerwijs was er alleen een buurthuis aan dat plein gevestigd, dus er hoefde maar één adreswijziging te worden verstuurd.

Is dat geen idee? Een standbeeld van Diponegoro, of – waarom ook niet – Soekarno en Hatta in een Indische buurt? Een standbeeld van Boni in de Surinamestraat lijkt me helemaal prachtig, want deze leider van een Surinaamse slavenopstand had een blanke vader, zodat we er allemaal trots op kunnen zijn.
Overigens is er ook al een Bonistraat, genaamd naar een streek op Celebes, in de Indische Buurt, die wij in Den Haag 'Archipelbuurt' noemen. Misschien kan daar een standbeeld komen van Ernest Douwes Dekker, het Indo-Europese neefje van Multatuli, die met zijn Indische Partij als een der eersten de onafhankelijkheid van Indonesie propageerde.
Zo wordt de complexiteit van onze geschiedenis, die uiteindelijk een gezamenlijke geschiedenis is, invoelbaar gemaakt.

----
Het plaatje is van Henk Klaren
© 2018 Willem Minderhout
powered by CJ2