archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Land van gulle gebaren Carlo van Praag

1011BS Gul
Het is al weer bijna zo ver. Laten we deze keer niet kinderachtig doen. Laten we iedereen herdenken: de brandstichters, de omgekomen brandweerlieden en de slachtoffers. De brand is al zo lang geleden en ze zijn intussen allemaal overleden. In de dood zijn allen gelijk.

Het Nationaal comité 4 en 5 mei, Ewoud Sanders, burgemeester en wethouders van Vorden (gemeente Bronckhorst) en enkele honderden bewoners van die plaats hebben ons vorig jaar al de weg gewezen, de weg die liep langs de graven van de Wehrmachtsoldaten die tussen 1940 en 1945 het leven verloren. Misschien kunnen we Auke de Leeuws gedicht ‘Foute keuze’ over zijn in dienst van de SS omgekomen oudoom alsnog over de Dam laten schallen. Een matig stukje proza en als gedicht bepaald armzalig, maar het gaat niet om de literaire waarde. Het gaat om de boodschap. Goed en fout zijn gedateerde begrippen of op zijn minst, in de woorden van Ewoud Sanders (NRC…..), ‘ als tweedeling veel te simplistisch’. Sinds Chris van der Heiden weten we dat we over de Tweede Wereldoorlog niet in termen van zwart en wit moeten denken. Grijs voerde de boventoon.

Daar zit wel wat in. De meeste mensen zijn engelen noch duivels en willen zichzelf gewoon zo comfortabel mogelijk door welke crisis dan ook heen loodsen. Het kleine eigenbelang en de grote onverschilligheid: wie kan zich erboven verheffen? En wat de strijdende partijen betreft: de gewone Duitse soldaten hadden helemaal geen zin in de oorlog, maar zij hadden geen keus. En onze geallieerde bondgenoten hebben ook het een en ander op hun geweten. De Sovjets hebben in 1941, in goed overleg met de Duitsers, de Baltische staten en de helft van Polen bezet en daar vreselijk huisgehouden. Na hun uiteindelijke overwinning op de Duitsers hebben ze die exercitie nog eens herhaald, nu over een groter gebied. En was het voor de Engelsen militair noodzakelijk om Dresden in februari 1945 in de as te leggen?

Allemaal waar en toch geen reden om Wehrmachtsoldaten te herdenken, om van SS-ers maar niet te spreken! Misschien kent de mensheid niet zoveel engelen, dan wel duivels, maar zij bestaan wel en worden, gegeven bepaalde omstandigheden en een passende ideologie ook gelanceerd. Vooral de duivels dan! Je kan van de SS moeilijk volhouden dat de leden massaal tegen hun zin lid van de beweging waren; evenmin dat zij geen aardigheid in hun werk hadden. En die eenvoudige Wehrmachtsoldaten die inderdaad geen keuze hadden, hebben het de Einsatzkommando’s van de SS wel mogelijk gemaakt om halve landstreken en hele bevolkingsgroepen uit te roeien. Sterker, zij hebben er voor een niet gering deel, meer of minder enthousiast, bij geassisteerd. De meeste burgerslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog zijn niet omgebracht in concentratiekampen, maar gewoon met machinegeweren neergemaaid aan de bosrand of in het veld. De Wehrmacht was hier op- grote schaal bij betrokken.

Nee, toegegeven, de meeste mensen zijn niet alleen maar goed of alleen maar slecht, maar dat wil niet zeggen dat er geen goed en kwaad bestaat. Goed en kwaad in de vorm van intenties en daden! Als je ermee in aanraking komt, wordt het verschil snel duidelijk. De SS belichaamde het georganiseerde kwaad. Een individu die daar lid van werd omdat hij, zoals Auke de Leeuws flutgedicht zegt:

‘Vluchtte voor de armoede
Hoopte op een beter leven’

verdient geen openbare weemoed..
En wat de Wehrmacht betreft: als je die Duitse soldaten gelijk met de uitgeroeide joden herdenkt, zie je de Tweede Wereldoorlog blijkbaar als een natuurramp die slachtoffers maakte zonder aanzien des persoons. Dat is niet in overeenstemming met de feiten.

Men zal mij tegenwerpen dat ik door mijn eigen ervaringen te sterk persoonlijk betrokken ben. Ik hoor ze, voldaan over hun eigen distantie en tolerantie, al zeggen:’daar hebben wij alle begrip voor meneer Van Praag. En ik hoor ze denken: ‘gelukkig zijn wij zelf in staat een hogere morele positie te betrekken’.

Dat ‘Nationaal comité 4 en 5 mei’ zweeft ook hoog boven de feiten. In zijn hang naar abstractie strekt het zijn zorgen uit tot een steeds groter deel van de mensheid. We zijn allemaal slachtoffers, niet zozeer van de Nazi’s, als wel van het verschijnsel oorlog, of van welke tragedie dan ook, misschien van onszelf, van de evolutie. Een zodanig opgerekt slachtofferschap betekent niets meer. Het comité viert elk jaar zijn eigen jubileum. Dat is alles. Ik loop in zo’n stoet niet meer mee. Ik hang op 4 en 5 mei de vlag uit, als enige in de buurt overigens. Hier in Leiden wordt alleen nog maar de bevrijding van 1574 gevierd, toen de Spaanse belegeraars werden verdreven. Er zijn gedenktekens voor de stadsbestuurders die moed er bij de hongerende bevolking inhielden. Nergens een monument voor de arme Spanjaarden. Wordt dat niet eens tijd? Een standbeeld voor de hertog van Alva. Waarom niet voor Balthasar Gerards? Ik ga het aankaarten bij de gemeente.
 
*************************
De tekening is van Pepijn Lampe
Meer informatie op: www.pepdesign.be


© 2013 Carlo van Praag meer Carlo van Praag - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Land van gulle gebaren Carlo van Praag
1011BS Gul
Het is al weer bijna zo ver. Laten we deze keer niet kinderachtig doen. Laten we iedereen herdenken: de brandstichters, de omgekomen brandweerlieden en de slachtoffers. De brand is al zo lang geleden en ze zijn intussen allemaal overleden. In de dood zijn allen gelijk.

Het Nationaal comité 4 en 5 mei, Ewoud Sanders, burgemeester en wethouders van Vorden (gemeente Bronckhorst) en enkele honderden bewoners van die plaats hebben ons vorig jaar al de weg gewezen, de weg die liep langs de graven van de Wehrmachtsoldaten die tussen 1940 en 1945 het leven verloren. Misschien kunnen we Auke de Leeuws gedicht ‘Foute keuze’ over zijn in dienst van de SS omgekomen oudoom alsnog over de Dam laten schallen. Een matig stukje proza en als gedicht bepaald armzalig, maar het gaat niet om de literaire waarde. Het gaat om de boodschap. Goed en fout zijn gedateerde begrippen of op zijn minst, in de woorden van Ewoud Sanders (NRC…..), ‘ als tweedeling veel te simplistisch’. Sinds Chris van der Heiden weten we dat we over de Tweede Wereldoorlog niet in termen van zwart en wit moeten denken. Grijs voerde de boventoon.

Daar zit wel wat in. De meeste mensen zijn engelen noch duivels en willen zichzelf gewoon zo comfortabel mogelijk door welke crisis dan ook heen loodsen. Het kleine eigenbelang en de grote onverschilligheid: wie kan zich erboven verheffen? En wat de strijdende partijen betreft: de gewone Duitse soldaten hadden helemaal geen zin in de oorlog, maar zij hadden geen keus. En onze geallieerde bondgenoten hebben ook het een en ander op hun geweten. De Sovjets hebben in 1941, in goed overleg met de Duitsers, de Baltische staten en de helft van Polen bezet en daar vreselijk huisgehouden. Na hun uiteindelijke overwinning op de Duitsers hebben ze die exercitie nog eens herhaald, nu over een groter gebied. En was het voor de Engelsen militair noodzakelijk om Dresden in februari 1945 in de as te leggen?

Allemaal waar en toch geen reden om Wehrmachtsoldaten te herdenken, om van SS-ers maar niet te spreken! Misschien kent de mensheid niet zoveel engelen, dan wel duivels, maar zij bestaan wel en worden, gegeven bepaalde omstandigheden en een passende ideologie ook gelanceerd. Vooral de duivels dan! Je kan van de SS moeilijk volhouden dat de leden massaal tegen hun zin lid van de beweging waren; evenmin dat zij geen aardigheid in hun werk hadden. En die eenvoudige Wehrmachtsoldaten die inderdaad geen keuze hadden, hebben het de Einsatzkommando’s van de SS wel mogelijk gemaakt om halve landstreken en hele bevolkingsgroepen uit te roeien. Sterker, zij hebben er voor een niet gering deel, meer of minder enthousiast, bij geassisteerd. De meeste burgerslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog zijn niet omgebracht in concentratiekampen, maar gewoon met machinegeweren neergemaaid aan de bosrand of in het veld. De Wehrmacht was hier op- grote schaal bij betrokken.

Nee, toegegeven, de meeste mensen zijn niet alleen maar goed of alleen maar slecht, maar dat wil niet zeggen dat er geen goed en kwaad bestaat. Goed en kwaad in de vorm van intenties en daden! Als je ermee in aanraking komt, wordt het verschil snel duidelijk. De SS belichaamde het georganiseerde kwaad. Een individu die daar lid van werd omdat hij, zoals Auke de Leeuws flutgedicht zegt:

‘Vluchtte voor de armoede
Hoopte op een beter leven’

verdient geen openbare weemoed..
En wat de Wehrmacht betreft: als je die Duitse soldaten gelijk met de uitgeroeide joden herdenkt, zie je de Tweede Wereldoorlog blijkbaar als een natuurramp die slachtoffers maakte zonder aanzien des persoons. Dat is niet in overeenstemming met de feiten.

Men zal mij tegenwerpen dat ik door mijn eigen ervaringen te sterk persoonlijk betrokken ben. Ik hoor ze, voldaan over hun eigen distantie en tolerantie, al zeggen:’daar hebben wij alle begrip voor meneer Van Praag. En ik hoor ze denken: ‘gelukkig zijn wij zelf in staat een hogere morele positie te betrekken’.

Dat ‘Nationaal comité 4 en 5 mei’ zweeft ook hoog boven de feiten. In zijn hang naar abstractie strekt het zijn zorgen uit tot een steeds groter deel van de mensheid. We zijn allemaal slachtoffers, niet zozeer van de Nazi’s, als wel van het verschijnsel oorlog, of van welke tragedie dan ook, misschien van onszelf, van de evolutie. Een zodanig opgerekt slachtofferschap betekent niets meer. Het comité viert elk jaar zijn eigen jubileum. Dat is alles. Ik loop in zo’n stoet niet meer mee. Ik hang op 4 en 5 mei de vlag uit, als enige in de buurt overigens. Hier in Leiden wordt alleen nog maar de bevrijding van 1574 gevierd, toen de Spaanse belegeraars werden verdreven. Er zijn gedenktekens voor de stadsbestuurders die moed er bij de hongerende bevolking inhielden. Nergens een monument voor de arme Spanjaarden. Wordt dat niet eens tijd? Een standbeeld voor de hertog van Alva. Waarom niet voor Balthasar Gerards? Ik ga het aankaarten bij de gemeente.
 
*************************
De tekening is van Pepijn Lampe
Meer informatie op: www.pepdesign.be
© 2013 Carlo van Praag
powered by CJ2