archiefvorig nr.lopend nr.

Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Van de wolf en de geitjes Paul Bordewijk

1510BS GeitjesWe zijn getuige van zoiets als de slag om de Oostvaardersplassen. Daarbij gaat het om een waardenconflict tussen dierenwelzijn en natuurbehoud. Het is niet het enige waarden- en belangenconflict dat speelt rond het houden van dieren. Er is ook het conflict tussen consumentenbelangen en dierenwelzijn. En dat tussen consumentenbelangen en zorg voor het klimaat: vooral koeien stoten veel methaangas uit, dat een veel krachtiger broeikasgas is dan CO2, maar wel redelijk snel wordt afgebroken.

Bij al deze waardenconflicten speelt veel emotie, waardoor de consistentie vaak ver te zoeken is. Zo is er veel opwinding over het dragen van bont, maar niet van leer. Vlees eten bevindt zich daar ergens tussen. Als de huidige trend zich doorzet is vlees eten over dertig jaar misschien wel verboden. Eenzelfde ontwikkeling zien we rond roken, alcohol drinken, het los laten lopen van honden en autorijden. De overheid wil dat we steeds gezonder gaan leven en anderen steeds minder last bezorgen. Maar als dat eerste lukt krijgen we de rekening gepresenteerd in de vorm van een hogere AOW-leeftijd.

Soms gaat het ook de andere kant op. De acceptatie van tabak neemt af, die van cannabis neemt toe. Nu mag je officieel geen joint roken omdat daar cannabis inzit, binnenkort vanwege de tabak. Het spannende is of ertussenin een periode komt waarin een joint wel is toegestaan, of dat het tabaksverbod eerder komt dan de regulering van cannabis.

Naast dierenwelzijn is het klimaat een reden om voor vegetarisme te pleiten. Maar daarbij wordt geen onderscheid  gemaakt tussen verschillende diersoorten, terwijl koeien veel meer methaan uitstoten dan varkens. Vanwege de methaanuitstoot van koeien zou je ook geen zuivel moeten eten. Een boterham met ham is misschien wel beter voor het milieu dan een boterham met kaas, maar daar hoor je nooit iemand over. Nu de vegetarische slager zijn intrede gedaan heeft, zou je ook verwachten dat margarine verkocht wordt als ‘vegetarische boter’. Maar dat gebeurt niet, want boter staat dicht bij de natuur, terwijl margarine een chemisch product is.

Een interessant probleem is hoe om te gaan met dieren die andere dieren opeten. Je kunt honden en katten niet dwingen tot een vegetarisch dieet, dat zou dierenmishandeling zijn. Ook wanneer vlees eten verboden wordt, zullen er dus blikjes katten- en hondenvoer op de markt moeten komen. De vraag wordt hoe je voorkomt dat mensen de inhoud daarvan voor eigen gebruik in de goulash verwerken. Komt er controle dat die blikjes alleen verkocht worden aan eigenaren van honden en katten?

Een vergelijkbaar probleem kan ontstaan met de opmars van de wolf in ons land. Wolven staan vanouds bekend om het eten van geitjes en dat gaat er weinig zachtzinnig aan toe. Als geitje zou ik dan ook liever ritueel geslacht willen worden dan verbrijzeld tussen de kaken van een wolf. Maar weldenkend Nederland ziet dat anders: zo’n wolf die een geitje opeet dat is de natuur en daar moet je respect voor hebben, slachten is een mensenhandeling en dat is heel iets anders.

Ik denk dat er rond dieren verschillende waardenhiërarchieën zijn, waarbij er ook een duidelijk verschil is tussen hoog- en laagopgeleiden. Bij hoogopgeleiden heeft de natuur prioriteit, komt daarna het dierenwelzijn, daarna het klimaat, en staat het consumentenbelang op de laagste plaats. Dat wil niet zeggen dat elke hoog opgeleide hiernaar handelt, maar het is wel de trend, waarbij de Partij voor de Dieren en GroenLinks voorop gaan. Ik heb al eens betoogd dat de milieubeweging feitelijk een lifestyle beweging is.

Onder laagopgeleiden is de volgorde eerder omgekeerd: consumptie, dierenwelzijn, klimaat, natuur. Daarom zien we bij de Oostvaardersplassen dat het juist laagopgeleiden zijn die voor bijvoeren pleiten en daar ook zelf wat aan willen doen. Het zijn dezelfde mensen die Zwarte Piet willen behouden en geen asielzoekerscentrum in hun dorp willen. PVV’er Dion Graus vertolkt hun geluid in de Tweede Kamer, niet de Partij voor de Dieren, die juist tegen bijvoeren is.

Dat bijvoeren alleen kan geen oplossing zijn, omdat er dan alleen maar meer dieren komen. Maar de vraag is wel terecht of het hier wel echte natuur is en niet een uit zijn krachten gegroeid dierenpark, waar Staatsbosbeheer natuurtje speelt. Bij echte natuur loopt Gods water over Gods akker, en dat kun je 5 m beneden NAP niet laten gebeuren. Die heckrunderen zijn het product van menselijke fokprogramma’s, nog wel van Nazi-sympathisanten.

Echte natuur vind je in Antarctica, waar zich kolonies pinguïns ontwikkelen zonder enig menselijk ingrijpen. Eendjes in het water hebben meer met natuur te maken dan de grote grazers in de Oostvaardersplassen. Natuurontwikkeling is een contradictio in terminis, net als natuurbeheer.

En die wolf mag van mij ook wegblijven.


© 2018 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Van de wolf en de geitjes Paul Bordewijk
1510BS GeitjesWe zijn getuige van zoiets als de slag om de Oostvaardersplassen. Daarbij gaat het om een waardenconflict tussen dierenwelzijn en natuurbehoud. Het is niet het enige waarden- en belangenconflict dat speelt rond het houden van dieren. Er is ook het conflict tussen consumentenbelangen en dierenwelzijn. En dat tussen consumentenbelangen en zorg voor het klimaat: vooral koeien stoten veel methaangas uit, dat een veel krachtiger broeikasgas is dan CO2, maar wel redelijk snel wordt afgebroken.

Bij al deze waardenconflicten speelt veel emotie, waardoor de consistentie vaak ver te zoeken is. Zo is er veel opwinding over het dragen van bont, maar niet van leer. Vlees eten bevindt zich daar ergens tussen. Als de huidige trend zich doorzet is vlees eten over dertig jaar misschien wel verboden. Eenzelfde ontwikkeling zien we rond roken, alcohol drinken, het los laten lopen van honden en autorijden. De overheid wil dat we steeds gezonder gaan leven en anderen steeds minder last bezorgen. Maar als dat eerste lukt krijgen we de rekening gepresenteerd in de vorm van een hogere AOW-leeftijd.

Soms gaat het ook de andere kant op. De acceptatie van tabak neemt af, die van cannabis neemt toe. Nu mag je officieel geen joint roken omdat daar cannabis inzit, binnenkort vanwege de tabak. Het spannende is of ertussenin een periode komt waarin een joint wel is toegestaan, of dat het tabaksverbod eerder komt dan de regulering van cannabis.

Naast dierenwelzijn is het klimaat een reden om voor vegetarisme te pleiten. Maar daarbij wordt geen onderscheid  gemaakt tussen verschillende diersoorten, terwijl koeien veel meer methaan uitstoten dan varkens. Vanwege de methaanuitstoot van koeien zou je ook geen zuivel moeten eten. Een boterham met ham is misschien wel beter voor het milieu dan een boterham met kaas, maar daar hoor je nooit iemand over. Nu de vegetarische slager zijn intrede gedaan heeft, zou je ook verwachten dat margarine verkocht wordt als ‘vegetarische boter’. Maar dat gebeurt niet, want boter staat dicht bij de natuur, terwijl margarine een chemisch product is.

Een interessant probleem is hoe om te gaan met dieren die andere dieren opeten. Je kunt honden en katten niet dwingen tot een vegetarisch dieet, dat zou dierenmishandeling zijn. Ook wanneer vlees eten verboden wordt, zullen er dus blikjes katten- en hondenvoer op de markt moeten komen. De vraag wordt hoe je voorkomt dat mensen de inhoud daarvan voor eigen gebruik in de goulash verwerken. Komt er controle dat die blikjes alleen verkocht worden aan eigenaren van honden en katten?

Een vergelijkbaar probleem kan ontstaan met de opmars van de wolf in ons land. Wolven staan vanouds bekend om het eten van geitjes en dat gaat er weinig zachtzinnig aan toe. Als geitje zou ik dan ook liever ritueel geslacht willen worden dan verbrijzeld tussen de kaken van een wolf. Maar weldenkend Nederland ziet dat anders: zo’n wolf die een geitje opeet dat is de natuur en daar moet je respect voor hebben, slachten is een mensenhandeling en dat is heel iets anders.

Ik denk dat er rond dieren verschillende waardenhiërarchieën zijn, waarbij er ook een duidelijk verschil is tussen hoog- en laagopgeleiden. Bij hoogopgeleiden heeft de natuur prioriteit, komt daarna het dierenwelzijn, daarna het klimaat, en staat het consumentenbelang op de laagste plaats. Dat wil niet zeggen dat elke hoog opgeleide hiernaar handelt, maar het is wel de trend, waarbij de Partij voor de Dieren en GroenLinks voorop gaan. Ik heb al eens betoogd dat de milieubeweging feitelijk een lifestyle beweging is.

Onder laagopgeleiden is de volgorde eerder omgekeerd: consumptie, dierenwelzijn, klimaat, natuur. Daarom zien we bij de Oostvaardersplassen dat het juist laagopgeleiden zijn die voor bijvoeren pleiten en daar ook zelf wat aan willen doen. Het zijn dezelfde mensen die Zwarte Piet willen behouden en geen asielzoekerscentrum in hun dorp willen. PVV’er Dion Graus vertolkt hun geluid in de Tweede Kamer, niet de Partij voor de Dieren, die juist tegen bijvoeren is.

Dat bijvoeren alleen kan geen oplossing zijn, omdat er dan alleen maar meer dieren komen. Maar de vraag is wel terecht of het hier wel echte natuur is en niet een uit zijn krachten gegroeid dierenpark, waar Staatsbosbeheer natuurtje speelt. Bij echte natuur loopt Gods water over Gods akker, en dat kun je 5 m beneden NAP niet laten gebeuren. Die heckrunderen zijn het product van menselijke fokprogramma’s, nog wel van Nazi-sympathisanten.

Echte natuur vind je in Antarctica, waar zich kolonies pinguïns ontwikkelen zonder enig menselijk ingrijpen. Eendjes in het water hebben meer met natuur te maken dan de grote grazers in de Oostvaardersplassen. Natuurontwikkeling is een contradictio in terminis, net als natuurbeheer.

En die wolf mag van mij ook wegblijven.
© 2018 Paul Bordewijk
powered by CJ2