Anneke van 13 komt na een week scouting thuis en springt van blijdschap in de armen van haar vader. ‘Papa’, kirt ze vrolijk, ‘Ik heb 28 teken gehad’. ‘Daar kan ik aanzienlijk minder vrolijk over worden dan jij’, antwoordt haar geschrokken vader, die meteen denkt aan de 30% teken die de ziekte van Lyme kunnen overbrengen. Zijn jonge spruit zal de komende weken dagelijks gecontroleerd moeten worden op mogelijke kringen rondom de beten. En wie is verantwoordelijk als ze de ziekte krijgt?

 

Op een mooie julidag komen 1,4 miljoen mensen voor de Loveparade naar Duisburg, waar zich een tunneltje bevindt. In dat tunneltje vinden 20 mensen de dood en vallen 300 gewonden. In totaal 1,4 miljoen mensen die als lemmingen, zonder verantwoordelijkheidsgevoel, tientallen mensen dooddrukken. Is de burgemeester verantwoordelijk? Tijdens een interview met de politie zegt deze in ieder geval niet verantwoordelijk te zijn voor incidenten bij grote manifestaties. Zij organiseren deze niet, maar grijpen slechts in als het fout dreigt te gaan (snap ik het nog?).

 

Een paar dagen later rijdt er diep in de nacht een wakkere Italiaanse treinmachinist van Leeuwarden naar Stavoren. De man herinnerde zich dat er 30 jaar geleden al gesproken werd over een Zuiderzeelijn van Stavoren naar Medemblik en ging er vanuit dat die er nu wel zou liggen. In Stavoren schiet de trein met volle snelheid door een watersportwinkel. Wie is er verantwoordelijk voor het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn?

 

Twee deuren bij mij verderop rijdt iemand een kind aan. Het gaat – op een paar kneuzingen na – gelukkig nog net goed. Na een grondige analyse vinden sommige buren dat de weg veiliger wordt als de auto’s aan de overkant geparkeerd worden, anderen vinden van niet. Het is nu zigzaggen om door de straat te komen. Wie is verantwoordelijk als er weer een aanrijding is?

 

Al mijmerend steek ik nog een sigaar op. Op het doosje staan vele stickers over de dodelijkheid van sigaren. Ik rook ze al 30 jaar en mijn vader nog veel langer. Ik ben toch niet verantwoordelijk als ik er ziek van wordt? Waarom zijn die dingen dan gewoon te koop? Daar had de verantwoordelijke overheid al lang wat aan moeten doen.

 

Bij alles wat fout gaat in onze maatschappij worden er Kamervragen gesteld aan de verantwoordelijke minister, alsof hij of zij er wat aan kan doen. Het enige dat er gedaan kan worden door de politiek is regels en wetgeving maken en wee diegene die ze overtreedt. Een systeem met 150 Kamerleden die steeds weer nieuwe wetten bedenken moet wel leiden tot een dermate hoeveelheid wetten dat een bestuurder van een organisatie, maar ook een gewone burger, straks altijd wel een wet zal overtreden, wat hij ook doet. Het aanleggen van de Afsluitdijk zou heden ten dage onmogelijk zijn door alle wet- en regelgeving. Het is goed dat onze voorouders indertijd hun verantwoordelijkheid hebben genomen.

 

Er zit een grote ontwerpfout in onze maatschappij: bij alles wat fout gaat zoeken we een verantwoordelijke die erop afgerekend moet worden. Meestal is dat iemand die het beste voor had met zijn werk, maar geslachtofferd moet worden. Wie wil die verantwoordelijkheid nog aan? Nadert het einde van onze bedrijvige samenleving door de verantwoordelijkheidsziekte?

 

****************************************