archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Misdaadboeken delen printen terug
Neuschanz? * Frits Hoorweg

1409VG NweschansVan het bestaan van Nieuweschans was ik mij tot een jaar geleden nauwelijks bewust. Daar kwam verandering in door het lezen van een oude Maigret, in een nieuwe Engelse vertaling uit 2014: ‘The Hanged Man of Saint-Pholien’ 1).

Het boek opent met een scène in de wachtkamer van wat ‘Gare de Neuschanz’ wordt genoemd. Na een summiere beschrijving van wat zich op het grensstation zoal afspeelt vestigt Simenon de aandacht op twee aanwezigen. Een betrekkelijk jonge, wat verwarde man en een oudere, zwaargebouwde man met een pijp, die hem onverstoorbaar in de gaten houdt. Ze hebben beiden een identieke tas. Als de jongere man even naar het toilet gaat verwisselt de ander de tassen, onopvallend met een voetbeweging. In de nieuwe Engelse vertaling is het hoofdstuk getiteld: ‘The Crime of Inspector Maigret’. Er komt veel narigheid van dat misdrijf, maar Station Nieuweschans speelt verder in het boek geen rol.

Waarom wordt Station Nieuweschans hier aangeduid als ‘Gare de Neuschanz’? Aanvankelijk verdacht ik de Engelse vertaler, maar hoogstwaarschijnlijk was het gewoon een foutje van de schrijver zelf. In een recente Franse uitgave kwam ik namelijk dezelfde aanduiding tegen. In de uit 1968 daterende Nederlandse vertaling van K.H. Romijn 2) is er, stilzwijgend neem ik aan, gewoon Station Nieuweschans van gemaakt.

Nieuweschans hoort toch al sinds mensenheugenis bij Nederland? Jazeker, sterker nog: de schans is in het laatste gedeelte van de Tachtigjarige Oorlog gesticht door onze voorvaderen om het vaderlandse grondgebied te verdedigen. Het is Nederlands en altijd gebleven, hoewel het zijn functie van verdedigingswerk al lang geleden verloren heeft. Ergens in de 19e eeuw heeft men de muren geslecht en de grachten gedempt. Kenners herkennen waarschijnlijk de structuur van een vesting (de open ruimte in het midden was ooit het exercitieterrein), maar dat is alles.

Enigszins terzijde van wat eerst de schans was ligt tegenwoordig Fontana Bad Nieuweschans. Het werd in 1985 geopend nadat op 630 meter diepte mineraalrijk bronwater was ontdekt. Naast de kartonfabriek van Solidus moet dat bad voor enige lokale welvaart zorgen. Reden waarom de gemeenteraad van Reiderland, waar Nieuweschans toen bij hoorde (tegenwoordig Oldambt), ermee heeft ingestemd het plaatsje om te dopen tot Bad Nieuweschans. Niet iedereen was enthousiast, er werd gemopperd over een knieval voor de commercie, die ook nog geld kostte omdat allerlei bordjes en vermeldingen moesten worden aangepast. 3)

Na al dit speurwerk leek het mij tijd Nieuweschans, en met name het station, met een bezoek te vereren. Na ruim drie-en-een-half uur in de trein kwam ik echter tot de ontdekking dat er helemaal geen station (meer) is. Er is een halte, met aan twee kanten een perronnetje, meer niet. Wat een deceptie! Van de verdwaalde dorpsbewoner die ik er tegenkwam werd ik niet veel wijzer. ‘Ja, er is geloof ik wel ooit een station geweest, daar denk ik. Dat merkwaardige gebouw verderop (zie foto bovenaan) was waarschijnlijk de remise.’

Blijkbaar had ik nog meer voorwerk moeten doen! Want na thuiskomst merkte ik dat er een website 4) is waarop het allemaal wordt uitgelegd. Verontschuldigend wordt vermeld dat ze niet voor ieder stationnetje een aparte pagina kunnen inrichten, maar gezien de geschiedenis wordt voor Nieuweschans een uitzondering gemaakt. Dat wat door mijn informant als remise was aangeduid blijkt een locomotievenloods te zijn geweest, met daarvoor de sporen van zo’n draaischijf, die er weliswaar niet meer is, maar het kost niet veel verbeeldingskracht hem daar in gedachten nog te zien.
Tot voor kort kon je van Nieuweschans nog verder reizen naar Leer, maar sinds er een belangrijke brug in Duitsland defect is 5), kan dat niet langer. Over een eventuele hervatting van die verbinding worden geen mededelingen gedaan.

Aan het einde van het aankomstperron is een herdenkingsteken geplaatst voor de Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog, vanaf Kamp Westerbork, via Station Nieuweschans, naar de vernietigingskampen in Polen (vooral) zijn afgevoerd.  

1) Georges Simenon, Le Pendu de Saint-Pholien, Fayard 1931.
Net als in de lage landen is men (Penguin) aan de overkant van de Noordzee begonnen met het uitgeven van nieuwe vertalingen van het werk van Simenon. Hoe komt een mens erbij om Maigret in het Engels te gaan lezen? Ach, het boekje lag afgeprijsd bij de ramsjwinkel in de Korte Molenstraat in Den Haag en soms heb ik de onbedwingbare neiging om daar iets te kopen. Als u er ook eens heen gaat zult u daar begrip voor krijgen:
http://www.parimar.nl/waar.htm

2) Titel: ‘Maigret en het lijk aan de kerkdeur’.
Hoewel er op de boekenmarkt hier in Den Haag (iedere donderdag, ’s winters op ‘t Plein en ’s zomers op ’t Voorhout) meestal geen gebrek is aan Zwarte Beertjes van Simenon, heb ik lang moeten wachten voordat deze er tussen lag.

3) Zie het verslag van de raadsvergadering in Trouw: verslag 

4) http://www.stationsinfo.nl/Nieuweschans.htm

5) Dik Kruithof berichtte daarover ooit in Verhalen uit het het Noorden:
http://www.deleunstoel.nl/artikel.php?artikel_id=4420

-------
De foto is van de schrijver


© 2017 Frits Hoorweg meer Frits Hoorweg - meer "Misdaadboeken" -
Vermaak en Genot > Misdaadboeken
Neuschanz? * Frits Hoorweg
1409VG NweschansVan het bestaan van Nieuweschans was ik mij tot een jaar geleden nauwelijks bewust. Daar kwam verandering in door het lezen van een oude Maigret, in een nieuwe Engelse vertaling uit 2014: ‘The Hanged Man of Saint-Pholien’ 1).

Het boek opent met een scène in de wachtkamer van wat ‘Gare de Neuschanz’ wordt genoemd. Na een summiere beschrijving van wat zich op het grensstation zoal afspeelt vestigt Simenon de aandacht op twee aanwezigen. Een betrekkelijk jonge, wat verwarde man en een oudere, zwaargebouwde man met een pijp, die hem onverstoorbaar in de gaten houdt. Ze hebben beiden een identieke tas. Als de jongere man even naar het toilet gaat verwisselt de ander de tassen, onopvallend met een voetbeweging. In de nieuwe Engelse vertaling is het hoofdstuk getiteld: ‘The Crime of Inspector Maigret’. Er komt veel narigheid van dat misdrijf, maar Station Nieuweschans speelt verder in het boek geen rol.

Waarom wordt Station Nieuweschans hier aangeduid als ‘Gare de Neuschanz’? Aanvankelijk verdacht ik de Engelse vertaler, maar hoogstwaarschijnlijk was het gewoon een foutje van de schrijver zelf. In een recente Franse uitgave kwam ik namelijk dezelfde aanduiding tegen. In de uit 1968 daterende Nederlandse vertaling van K.H. Romijn 2) is er, stilzwijgend neem ik aan, gewoon Station Nieuweschans van gemaakt.

Nieuweschans hoort toch al sinds mensenheugenis bij Nederland? Jazeker, sterker nog: de schans is in het laatste gedeelte van de Tachtigjarige Oorlog gesticht door onze voorvaderen om het vaderlandse grondgebied te verdedigen. Het is Nederlands en altijd gebleven, hoewel het zijn functie van verdedigingswerk al lang geleden verloren heeft. Ergens in de 19e eeuw heeft men de muren geslecht en de grachten gedempt. Kenners herkennen waarschijnlijk de structuur van een vesting (de open ruimte in het midden was ooit het exercitieterrein), maar dat is alles.

Enigszins terzijde van wat eerst de schans was ligt tegenwoordig Fontana Bad Nieuweschans. Het werd in 1985 geopend nadat op 630 meter diepte mineraalrijk bronwater was ontdekt. Naast de kartonfabriek van Solidus moet dat bad voor enige lokale welvaart zorgen. Reden waarom de gemeenteraad van Reiderland, waar Nieuweschans toen bij hoorde (tegenwoordig Oldambt), ermee heeft ingestemd het plaatsje om te dopen tot Bad Nieuweschans. Niet iedereen was enthousiast, er werd gemopperd over een knieval voor de commercie, die ook nog geld kostte omdat allerlei bordjes en vermeldingen moesten worden aangepast. 3)

Na al dit speurwerk leek het mij tijd Nieuweschans, en met name het station, met een bezoek te vereren. Na ruim drie-en-een-half uur in de trein kwam ik echter tot de ontdekking dat er helemaal geen station (meer) is. Er is een halte, met aan twee kanten een perronnetje, meer niet. Wat een deceptie! Van de verdwaalde dorpsbewoner die ik er tegenkwam werd ik niet veel wijzer. ‘Ja, er is geloof ik wel ooit een station geweest, daar denk ik. Dat merkwaardige gebouw verderop (zie foto bovenaan) was waarschijnlijk de remise.’

Blijkbaar had ik nog meer voorwerk moeten doen! Want na thuiskomst merkte ik dat er een website 4) is waarop het allemaal wordt uitgelegd. Verontschuldigend wordt vermeld dat ze niet voor ieder stationnetje een aparte pagina kunnen inrichten, maar gezien de geschiedenis wordt voor Nieuweschans een uitzondering gemaakt. Dat wat door mijn informant als remise was aangeduid blijkt een locomotievenloods te zijn geweest, met daarvoor de sporen van zo’n draaischijf, die er weliswaar niet meer is, maar het kost niet veel verbeeldingskracht hem daar in gedachten nog te zien.
Tot voor kort kon je van Nieuweschans nog verder reizen naar Leer, maar sinds er een belangrijke brug in Duitsland defect is 5), kan dat niet langer. Over een eventuele hervatting van die verbinding worden geen mededelingen gedaan.

Aan het einde van het aankomstperron is een herdenkingsteken geplaatst voor de Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog, vanaf Kamp Westerbork, via Station Nieuweschans, naar de vernietigingskampen in Polen (vooral) zijn afgevoerd.  

1) Georges Simenon, Le Pendu de Saint-Pholien, Fayard 1931.
Net als in de lage landen is men (Penguin) aan de overkant van de Noordzee begonnen met het uitgeven van nieuwe vertalingen van het werk van Simenon. Hoe komt een mens erbij om Maigret in het Engels te gaan lezen? Ach, het boekje lag afgeprijsd bij de ramsjwinkel in de Korte Molenstraat in Den Haag en soms heb ik de onbedwingbare neiging om daar iets te kopen. Als u er ook eens heen gaat zult u daar begrip voor krijgen:
http://www.parimar.nl/waar.htm

2) Titel: ‘Maigret en het lijk aan de kerkdeur’.
Hoewel er op de boekenmarkt hier in Den Haag (iedere donderdag, ’s winters op ‘t Plein en ’s zomers op ’t Voorhout) meestal geen gebrek is aan Zwarte Beertjes van Simenon, heb ik lang moeten wachten voordat deze er tussen lag.

3) Zie het verslag van de raadsvergadering in Trouw: verslag 

4) http://www.stationsinfo.nl/Nieuweschans.htm

5) Dik Kruithof berichtte daarover ooit in Verhalen uit het het Noorden:
http://www.deleunstoel.nl/artikel.php?artikel_id=4420

-------
De foto is van de schrijver
© 2017 Frits Hoorweg
powered by CJ2