archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
De draad van Updike kwijt Frits Hoorweg

0100 Casanova had ...

Halverwege een boek van John Updike betrap ik mij vaak op een zekere weerzin. Waarom lees ik dit eigenlijk? Ook bij lezing van het net in pocket verschenen Villages (2004) overkwam mij dat weer, bij de zoveelste, in prachtige zinnen vervatte, schildering van een (sorry, het moet even) bef-, pijp-, en neukpartij. De eerste was aangenaam leesvoer en de tweede ging er ook nog wel in, maar op een gegeven moment is het genoeg en heb je de neiging om te gaan bladeren. Het is net als met de natuurbeschrijvingen in sommige oude klassiekers. Prachtig, maar je raakt ervan in een soort halfslaap. Met het gevaar dat je de draad kwijt raakt of iets essentieels mist. Want je gaat er toch vanuit dat de schrijver een boodschap heeft. Die schitterende natuur en al dat gevrij staan niet op zich. Toch?!

Het deed me denken aan een scène uit een film (was het Tequila Sunrise?). Een privé-detective schaduwt iemand die in een woeste vrijpartij verzeild raakt, in en om een zwembad. Hij maakt het allemaal live mee en aanvankelijk kijkt hij zijn ogen uit. Maar het liefdesspel is zo uitbundig en wordt zo ver uitgesponnen dat hij in slaap valt. Als hij wakker wordt is de persoon die hij geacht werd te schaduwen verdwenen.

Maar goed, ik vermande me en slaagde erin om bij de les te blijven. In ‘Villages’ wordt het levensverhaal van Owen Mackenzie verteld, met een zekere nadruk op zijn amoureuze avonturen, zijn prestaties in bed, en tussen de varens en bij het dashboard lampje. Het verhaal wordt verteld vanuit het gezichtspunt van Owen; afwisselend direct, actueel en dan weer terugkijkend als zeventigjarige. Alles is gelardeerd met spitse dialogen en treffende karakteristieken van het leven in de jaren ’60 en ‘70. Het leven in de Amerikaanse suburbs is door meer schrijvers op de korrel genomen, maar bij Updike heb je het idee dat het zo inderdaad geweest moet zijn.

Meesterlijk zijn ook de beschrijvingen van het werk van Owen. Hij zit in de computerbusiness en maakt het allemaal mee. De start bij IBM gevolgd door de oprichting, samen met een collega, van een softwarebedrijf, dat redelijk succesvol is. Nadat de markt door IBM rijp is gemaakt voor grootschalige toepassing van computers plukt zijn bedrijf de vruchten daarvan bij kleine en middelgrote bedrijven. ‘The world of affordable PC’s was two decades away, .. ‘ Updike houdt het niet bij een gemakzuchtige beschrijving van de zakelijke aspecten van de onderneming. Hij duikt zonder aarzelen de techniek in, bijvoorbeeld als hij Owens gedachten over toekomstige ontwikkelingen verwoordt. ‘The images, all in a straight line, could be zoomed, to be worked on in detail, and then returned to standard scale, marvellously refined. They could not yet be turned in a virtual third dimension, but Owen could conceive of this coming, as computer power doubled and redoubled.’

Het lukte mij niet om Owen aardig te vinden, of zelfs maar om zijn gedrag een beetje te begrijpen of te billijken. Dat is niet ongewoon voor een hoofdpersoon in een Updike-roman. Owens enige sympathieke trekje is dat hij echt dol lijkt te zijn op de vrouwen waar hij seks mee heeft. Updike gelooft blijkbaar niet in de stelling dat Don Juans eigenlijk vrouwenhaters zijn. Met de dames in kwestie hoef je geen meelij te hebben, ze werken enthousiast mee of nemen zelf het initiatief. Owen heeft al gauw het aura om zich heen dat hij ‘beschikbaar’ is. Zo legt Updike de gretigheid uit waarmee zij zich op hem storten en het feit dat Owen zich ogenschijnlijk van de prins geen kwaad weet.

Mijn sympathie ging daardoor vooral uit naar zijn eerste echtgenote Phyllis. Zij wandelt als een onverstoorbare verschijning door de droom die Owens leven steeds meer wordt en misschien altijd al was. Tot het dramatische moment dat ze er, gewild of ongewild, een zeer nadrukkelijk stempel op gaat drukken. Opvallend is dat hun kinderen er wel zijn, maar toch ook weer niet. In zekere zin spijt Owen dat ook. Hij beseft dat hij er niet is voor zijn kinderen zoals zijn ouders en grootouders er vroeger voor hem waren. Eigenlijk is hij een verwend kind, zoals ieder enig kind in zekere zin verwend is en blijft.

In het eerste hoofdstuk hoort de nog zeer jonge Owen vanuit zijn bed een schot. Later komt hij te weten dat een jongen zelfmoord heeft gepleegd. Aan dat moment worden hij en de lezer aan het eind van het boek nadrukkelijk herinnerd. Met zijn tweede vrouw geniet hij van een welverzorgde oude dag. Hij heeft zich precies op het goede moment (financieel gezien en achteraf geredeneerd) laten uitkopen. Zijn welvaart kan niet wegnemen dat hij een leegte voelt. Zelf denkt hij dat het zijn naderende einde is.

Al met al een heel treurig boek. Een sombere terugblik op de wilde jaren zestig en zeventig, prachtig geschreven, dat wel. De bezwaren die ik halverwege het boek had zijn al weer vervluchtigd. De volgende Updike (hij is van 1932, hoe lang gaat hij nog door?) koop ik waarschijnlijk ook weer.
 
*********************************************************
Voor Engelstalige boeken kunt u goed terecht bij The American Bookcentre.
Ga voor informatie naar www.abc.nl .




© 2005 Frits Hoorweg meer Frits Hoorweg - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
De draad van Updike kwijt Frits Hoorweg
0100 Casanova had ...

Halverwege een boek van John Updike betrap ik mij vaak op een zekere weerzin. Waarom lees ik dit eigenlijk? Ook bij lezing van het net in pocket verschenen Villages (2004) overkwam mij dat weer, bij de zoveelste, in prachtige zinnen vervatte, schildering van een (sorry, het moet even) bef-, pijp-, en neukpartij. De eerste was aangenaam leesvoer en de tweede ging er ook nog wel in, maar op een gegeven moment is het genoeg en heb je de neiging om te gaan bladeren. Het is net als met de natuurbeschrijvingen in sommige oude klassiekers. Prachtig, maar je raakt ervan in een soort halfslaap. Met het gevaar dat je de draad kwijt raakt of iets essentieels mist. Want je gaat er toch vanuit dat de schrijver een boodschap heeft. Die schitterende natuur en al dat gevrij staan niet op zich. Toch?!

Het deed me denken aan een scène uit een film (was het Tequila Sunrise?). Een privé-detective schaduwt iemand die in een woeste vrijpartij verzeild raakt, in en om een zwembad. Hij maakt het allemaal live mee en aanvankelijk kijkt hij zijn ogen uit. Maar het liefdesspel is zo uitbundig en wordt zo ver uitgesponnen dat hij in slaap valt. Als hij wakker wordt is de persoon die hij geacht werd te schaduwen verdwenen.

Maar goed, ik vermande me en slaagde erin om bij de les te blijven. In ‘Villages’ wordt het levensverhaal van Owen Mackenzie verteld, met een zekere nadruk op zijn amoureuze avonturen, zijn prestaties in bed, en tussen de varens en bij het dashboard lampje. Het verhaal wordt verteld vanuit het gezichtspunt van Owen; afwisselend direct, actueel en dan weer terugkijkend als zeventigjarige. Alles is gelardeerd met spitse dialogen en treffende karakteristieken van het leven in de jaren ’60 en ‘70. Het leven in de Amerikaanse suburbs is door meer schrijvers op de korrel genomen, maar bij Updike heb je het idee dat het zo inderdaad geweest moet zijn.

Meesterlijk zijn ook de beschrijvingen van het werk van Owen. Hij zit in de computerbusiness en maakt het allemaal mee. De start bij IBM gevolgd door de oprichting, samen met een collega, van een softwarebedrijf, dat redelijk succesvol is. Nadat de markt door IBM rijp is gemaakt voor grootschalige toepassing van computers plukt zijn bedrijf de vruchten daarvan bij kleine en middelgrote bedrijven. ‘The world of affordable PC’s was two decades away, .. ‘ Updike houdt het niet bij een gemakzuchtige beschrijving van de zakelijke aspecten van de onderneming. Hij duikt zonder aarzelen de techniek in, bijvoorbeeld als hij Owens gedachten over toekomstige ontwikkelingen verwoordt. ‘The images, all in a straight line, could be zoomed, to be worked on in detail, and then returned to standard scale, marvellously refined. They could not yet be turned in a virtual third dimension, but Owen could conceive of this coming, as computer power doubled and redoubled.’

Het lukte mij niet om Owen aardig te vinden, of zelfs maar om zijn gedrag een beetje te begrijpen of te billijken. Dat is niet ongewoon voor een hoofdpersoon in een Updike-roman. Owens enige sympathieke trekje is dat hij echt dol lijkt te zijn op de vrouwen waar hij seks mee heeft. Updike gelooft blijkbaar niet in de stelling dat Don Juans eigenlijk vrouwenhaters zijn. Met de dames in kwestie hoef je geen meelij te hebben, ze werken enthousiast mee of nemen zelf het initiatief. Owen heeft al gauw het aura om zich heen dat hij ‘beschikbaar’ is. Zo legt Updike de gretigheid uit waarmee zij zich op hem storten en het feit dat Owen zich ogenschijnlijk van de prins geen kwaad weet.

Mijn sympathie ging daardoor vooral uit naar zijn eerste echtgenote Phyllis. Zij wandelt als een onverstoorbare verschijning door de droom die Owens leven steeds meer wordt en misschien altijd al was. Tot het dramatische moment dat ze er, gewild of ongewild, een zeer nadrukkelijk stempel op gaat drukken. Opvallend is dat hun kinderen er wel zijn, maar toch ook weer niet. In zekere zin spijt Owen dat ook. Hij beseft dat hij er niet is voor zijn kinderen zoals zijn ouders en grootouders er vroeger voor hem waren. Eigenlijk is hij een verwend kind, zoals ieder enig kind in zekere zin verwend is en blijft.

In het eerste hoofdstuk hoort de nog zeer jonge Owen vanuit zijn bed een schot. Later komt hij te weten dat een jongen zelfmoord heeft gepleegd. Aan dat moment worden hij en de lezer aan het eind van het boek nadrukkelijk herinnerd. Met zijn tweede vrouw geniet hij van een welverzorgde oude dag. Hij heeft zich precies op het goede moment (financieel gezien en achteraf geredeneerd) laten uitkopen. Zijn welvaart kan niet wegnemen dat hij een leegte voelt. Zelf denkt hij dat het zijn naderende einde is.

Al met al een heel treurig boek. Een sombere terugblik op de wilde jaren zestig en zeventig, prachtig geschreven, dat wel. De bezwaren die ik halverwege het boek had zijn al weer vervluchtigd. De volgende Updike (hij is van 1932, hoe lang gaat hij nog door?) koop ik waarschijnlijk ook weer.
 
*********************************************************
Voor Engelstalige boeken kunt u goed terecht bij The American Bookcentre.
Ga voor informatie naar www.abc.nl .


© 2005 Frits Hoorweg
powered by CJ2