archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Vluchtgedrag en vluchtelingen (1) Peter Schröder

1310VG Masai herdersEerst de grote lijn
Franz Kafka (Praag, 3 juli 1883 – Kierling, 3 juni 1924) beschreef in de korte schets ‘Ein Altes Blatt’ (opgenomen in ‘Sämtliche Erzählungen’, 1935) het binnendringen van bewapende ruiters, ‘De Nomaden’,  in de hoofdstad waar de verteller woont. De verteller,  een schoenmaker, ziet langzaam maar zeker steeds meer ruw en onverstaanbaar volk verschijnen in de straten van de stad en op het stadhuisplein voor zijn winkel.

Elke ochtend zijn het er meer, met hun paarden gebruiken ze het eens prachtige plein voor het paleis als stal, ze slijpen hun zwaarden en pijlen en stelen spullen uit de winkels, vooral vlees bij de slager. De koning is nergens te bekennen.  De slager denkt zich de moeite van de slacht te kunnen besparen en neemt een levende os mee voor de Nomaden die het beest niet geslacht uit elkaar gaan trekken en verslinden. De schoenmaker wordt gek van het gekrijs van de stervende os en het geschreeuw van de Nomaden en gaat op de grond liggen met zoveel mogelijk lappen over zich heen, om er zo min mogelijk van te horen.

De schoenmaker vraagt zich af of ‘de verdediging van het vaderland niet al veel te lang verwaarloosd is’. De bewoners worden steeds angstiger en weten niet hoe te reageren op de intimiderende invasie. Ze worden bevangen door wat de socioloog en massapsycholoog Kurt Baschwitz ‘Stille Paniek’ noemde: de mensen zijn verlamd en te beduusd om openlijk te reageren. Kurt Baschwitz (Offenburg, 2 februari 1886 – Amsterdam, 6 januari 1968) bestudeerde onder meer de vervolging van heksen in Europa. Er zijn veel eeuwenoude patronen in massale vervolging in tijden van massahysterie: men ziet complotten, vroeger zag men bronnen die vergiftigd waren, nu ziet men radioactiviteit en E-nummers, de Zwarte Dood was het werk van samenspannende Joden, niet direct verklaarbaar sterven was het gevolg van hekserij. (In de Maghreb valt ook nu een goede boterham te verdienen aan het beheksen van mensen en van het verbreken van hekserij.)

De schets van Kafka maakt de sfeer van machteloosheid beklemmend tastbaar en het belang van de anekdote ligt vooral in de verwijzing naar een werkelijkheid die gedurende de wereldgeschiedenis volstrekt normaal was. Denk aan het Gilgamesh Epos, met Gilgamesh als stedelijk vorst en Enkidu als woeste herder uit de bergen. Of de gangbare interpretatie van het verhaal van schaapherder Kain en landbouwer Abel (uiteindelijk vrijheid versus beschaving). Nomaden, herders, zwierven over heuvels op afstand van de dalen waarin landbouwers hun welvaart (steden, handel en ambachten) hadden opgebouwd. In rustige tijden dreven de herders wel ruilhandel met stedelingen, maar ze moesten verder meestal weinig hebben van het verdorven leven daar en de stedelingen hadden weinig op met de woestelingen uit de heuvels. Er ontwikkelde zich een afstandelijke wederzijdse aanpassing tussen de gevestigde landbouwers en de nomaden.

Tot er door natuurrampen (droogte, veepest, bevolkingsdruk) beweging kwam en de herders naar de steden trokken, zich de vleespotten en de schatten toe eigenden en het heersende bestuur verjoegen. Soms kwamen er alleen nieuwe heersers en bleef de rest van de bevolking en de maatschappij redelijk intact. Soms veranderde het land in een ruïne en duurde het eeuwen voor er weer een leefbare situatie werd bereikt.
Het nieuwe regime kon heersen tot de zittende heersers vadsig geworden waren en de volgende invasie van de nomaden zich aandiende. Periodieke machtswisseling van  ‘Gevestigden en Buitenstaanders’ is de regel geweest. Geldt dat van het oude Mesopotamië tot en met het hedendaagse Europa? Gaat de ’vloedgolf’ van vluchtelingen in West Europa de macht overnemen?

Staan ze morgen bij ‘ons’ op de stoep? Het ziet er niet naar uit: de vluchtelingen lijken niet uit op staatsgrepen. Ze zoeken veiligheid en iets van welvaart. Er zijn niet genoeg vluchtelingen en ze zijn te weinig georganiseerd om de zaken over te nemen. Maar hun komst kan wel ontwrichtend werken; voorlopig betekent het een heel gedoe om ze op te nemen. Bij de ‘gewone’ witte mensen in Europa dringt een Stille Paniek door over hun kwetsbaarheid tegenover de onbegrijpelijke en steeds zelfverzekerder nieuwkomers.

In Europa leidt het bij veel mensen tot onderbuikgevoelens die tot voor kort als ongepast werden beschouwd, het brengt de politici al tot bizarre gedachten en futiele plannen: als er werkelijk een stevige volksverhuizing op gang komt, zullen ‘Schengen’, quota, en Europese eenheid dan nog  een rol van betekenis spelen? Er heerst veel bange luiheid. Beleid, beleid, beleid! En steeds maar betogen dat gezamenlijke Europese actie helpt, terwijl de Europese leiders het nergens over eens zijn. Onze Diederik Samsom denkt dat we de tsunami kunnen stoppen en de rubberbotenmensen kunnen tegenhouden. Super EU-commissaris Frans Timmermans weet dat er heel veel Maghrebijnen tussen zitten die onmiddellijk retour Maghreb gestuurd moeten worden. Dat zet zoden aan de dijk! Een macro NIMBY syndroom! Na de klimaatillusie nu illusoir volksverhuizingsbeleid.

Zijn deze ongeloofwaardige ‘plannen iets anders dan ‘de andere kant op kijken’?
Met één zeer gunstige uitzondering natuurlijk: Angela Merkel. Niet te geloven hoe Duitsland zich ontwikkelde tot het meest beschaafde en verstandigste land van Europa, met één politicus die boven het politieke vluchtgedrag uitstijgt en niet steeds de andere kant op kijkt. En consequent roept dat Europa groot en rijk is en dat het in ieder geval in haar land moet lukken om voor bommen en psychopaten vluchtende ontheemden een dak boven het hoofd te bieden.

----------------
De Masai herders zijn gemaakt door Ellie Lancée
------------------
Bestel uw boeken en wat al niet
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!


© 2016 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Vluchtgedrag en vluchtelingen (1) Peter Schröder
1310VG Masai herdersEerst de grote lijn
Franz Kafka (Praag, 3 juli 1883 – Kierling, 3 juni 1924) beschreef in de korte schets ‘Ein Altes Blatt’ (opgenomen in ‘Sämtliche Erzählungen’, 1935) het binnendringen van bewapende ruiters, ‘De Nomaden’,  in de hoofdstad waar de verteller woont. De verteller,  een schoenmaker, ziet langzaam maar zeker steeds meer ruw en onverstaanbaar volk verschijnen in de straten van de stad en op het stadhuisplein voor zijn winkel.

Elke ochtend zijn het er meer, met hun paarden gebruiken ze het eens prachtige plein voor het paleis als stal, ze slijpen hun zwaarden en pijlen en stelen spullen uit de winkels, vooral vlees bij de slager. De koning is nergens te bekennen.  De slager denkt zich de moeite van de slacht te kunnen besparen en neemt een levende os mee voor de Nomaden die het beest niet geslacht uit elkaar gaan trekken en verslinden. De schoenmaker wordt gek van het gekrijs van de stervende os en het geschreeuw van de Nomaden en gaat op de grond liggen met zoveel mogelijk lappen over zich heen, om er zo min mogelijk van te horen.

De schoenmaker vraagt zich af of ‘de verdediging van het vaderland niet al veel te lang verwaarloosd is’. De bewoners worden steeds angstiger en weten niet hoe te reageren op de intimiderende invasie. Ze worden bevangen door wat de socioloog en massapsycholoog Kurt Baschwitz ‘Stille Paniek’ noemde: de mensen zijn verlamd en te beduusd om openlijk te reageren. Kurt Baschwitz (Offenburg, 2 februari 1886 – Amsterdam, 6 januari 1968) bestudeerde onder meer de vervolging van heksen in Europa. Er zijn veel eeuwenoude patronen in massale vervolging in tijden van massahysterie: men ziet complotten, vroeger zag men bronnen die vergiftigd waren, nu ziet men radioactiviteit en E-nummers, de Zwarte Dood was het werk van samenspannende Joden, niet direct verklaarbaar sterven was het gevolg van hekserij. (In de Maghreb valt ook nu een goede boterham te verdienen aan het beheksen van mensen en van het verbreken van hekserij.)

De schets van Kafka maakt de sfeer van machteloosheid beklemmend tastbaar en het belang van de anekdote ligt vooral in de verwijzing naar een werkelijkheid die gedurende de wereldgeschiedenis volstrekt normaal was. Denk aan het Gilgamesh Epos, met Gilgamesh als stedelijk vorst en Enkidu als woeste herder uit de bergen. Of de gangbare interpretatie van het verhaal van schaapherder Kain en landbouwer Abel (uiteindelijk vrijheid versus beschaving). Nomaden, herders, zwierven over heuvels op afstand van de dalen waarin landbouwers hun welvaart (steden, handel en ambachten) hadden opgebouwd. In rustige tijden dreven de herders wel ruilhandel met stedelingen, maar ze moesten verder meestal weinig hebben van het verdorven leven daar en de stedelingen hadden weinig op met de woestelingen uit de heuvels. Er ontwikkelde zich een afstandelijke wederzijdse aanpassing tussen de gevestigde landbouwers en de nomaden.

Tot er door natuurrampen (droogte, veepest, bevolkingsdruk) beweging kwam en de herders naar de steden trokken, zich de vleespotten en de schatten toe eigenden en het heersende bestuur verjoegen. Soms kwamen er alleen nieuwe heersers en bleef de rest van de bevolking en de maatschappij redelijk intact. Soms veranderde het land in een ruïne en duurde het eeuwen voor er weer een leefbare situatie werd bereikt.
Het nieuwe regime kon heersen tot de zittende heersers vadsig geworden waren en de volgende invasie van de nomaden zich aandiende. Periodieke machtswisseling van  ‘Gevestigden en Buitenstaanders’ is de regel geweest. Geldt dat van het oude Mesopotamië tot en met het hedendaagse Europa? Gaat de ’vloedgolf’ van vluchtelingen in West Europa de macht overnemen?

Staan ze morgen bij ‘ons’ op de stoep? Het ziet er niet naar uit: de vluchtelingen lijken niet uit op staatsgrepen. Ze zoeken veiligheid en iets van welvaart. Er zijn niet genoeg vluchtelingen en ze zijn te weinig georganiseerd om de zaken over te nemen. Maar hun komst kan wel ontwrichtend werken; voorlopig betekent het een heel gedoe om ze op te nemen. Bij de ‘gewone’ witte mensen in Europa dringt een Stille Paniek door over hun kwetsbaarheid tegenover de onbegrijpelijke en steeds zelfverzekerder nieuwkomers.

In Europa leidt het bij veel mensen tot onderbuikgevoelens die tot voor kort als ongepast werden beschouwd, het brengt de politici al tot bizarre gedachten en futiele plannen: als er werkelijk een stevige volksverhuizing op gang komt, zullen ‘Schengen’, quota, en Europese eenheid dan nog  een rol van betekenis spelen? Er heerst veel bange luiheid. Beleid, beleid, beleid! En steeds maar betogen dat gezamenlijke Europese actie helpt, terwijl de Europese leiders het nergens over eens zijn. Onze Diederik Samsom denkt dat we de tsunami kunnen stoppen en de rubberbotenmensen kunnen tegenhouden. Super EU-commissaris Frans Timmermans weet dat er heel veel Maghrebijnen tussen zitten die onmiddellijk retour Maghreb gestuurd moeten worden. Dat zet zoden aan de dijk! Een macro NIMBY syndroom! Na de klimaatillusie nu illusoir volksverhuizingsbeleid.

Zijn deze ongeloofwaardige ‘plannen iets anders dan ‘de andere kant op kijken’?
Met één zeer gunstige uitzondering natuurlijk: Angela Merkel. Niet te geloven hoe Duitsland zich ontwikkelde tot het meest beschaafde en verstandigste land van Europa, met één politicus die boven het politieke vluchtgedrag uitstijgt en niet steeds de andere kant op kijkt. En consequent roept dat Europa groot en rijk is en dat het in ieder geval in haar land moet lukken om voor bommen en psychopaten vluchtende ontheemden een dak boven het hoofd te bieden.

----------------
De Masai herders zijn gemaakt door Ellie Lancée
------------------
Bestel uw boeken en wat al niet
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
© 2016 Peter Schröder
powered by CJ2