 |
|
|
|
|
 |
 |
archiefvorig nr.lopend nr. |
 |
|
 |
 |
|
 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
 |
|
 |
|||||||||||||||||||||||||||
| Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept | ||||
| De optiek van een roddeltante | Frits Hoorweg | |||
 Bij één van die uitdragerijen waar ik zo graag kom (Vluchtelingenwerk Driebergen) kocht ik de pocketeditie van ‘ Temporary Kings’, deel 11 van ’A Dance to the Music of Time’ van Anthony Powell.Waarom koop je een verfomfaaide pocket van een boek waarvan je een eerste druk, met een keurige stofomslag, thuis hebt staan? (Het is eigenlijk nog erger: ik heb die pocketeditie ooit in bezit gehad en van de hand gedaan toen ik eenmaal alles in hardcover had.) Toen ik die Fontana-pocket uit de kast pakte viel mij weer op hoe mooi de omslag, gemaakt door Marc (Mark Boxer), is. Een grotendeels leeg vlak wordt gevuld door een cartoon van Pamela Widmerpool, de femme fatale die een hoofdrol speelt in het boek. Zij is gehuld in de eigenaardige outfit die de schrijver haar laat dragen tijdens haar deelname aan een conferentie in Venetië. Haar gelaatsuitdrukking belooft niet veel goeds. Anthony Powell beschrijft de handeling vaak vanuit de optiek van een roddeltante, eentje die doorgeleerd heeft, dat wel. De verteller maakt zelf het een en ander mee, maar die ervaringen worden steevast aangevuld met dingen die hij van anderen hoort, soms pas veel later. Zo worden aan menselijke gedragingen steeds nieuwe interpretaties gegeven. De lezer krijgt als het ware een ‘second opinion’ voorgeschoteld en vaak ook nog een derde en een vierde. Het is een aanpak die prettig wegleest, maar die bovendien diepte geeft aan de beweegredenen van de hoofdpersonen. De andere manier waarop de schrijver dat vaak doet is door zinnebeeldige voorstelling op schilderijen als een soort van suggestie op de achtergrond te laten meespelen. Niet voor niets heet de hele serie ’A Dance to the Music of Time’. Dat is de naam van een schilderij van Poussin waarop de opgang en de neergang van de mens wordt verbeeld (te bezichtigen in de Wallace-collection in Londen). Wat mij nu pas opviel is een subplot in Temporary Kings die aan ‘Turks Fruit’ van Jan Wolkers doet denken (niet direct een schrijver die ik met Powell vereenzelvig). Eén van de hoofdrollen wordt vervuld door Louis Gobler, een Amerikaanse zakenman annex playboy. Die blijkt de gewoonte te hebben om vrouwen waar hij voor het eerst mee naar bed is geweest om een ‘cutting of their bush’ te vragen. Heel typerend voor de stijl van A.P. is dat deze wetenschap pas veel later, via een van de betrokken dames, ter kennis van de verteller komt. Aan het eind van het boek blijkt dat ook Pamela Widmerpool van deze gewoonte op de hoogte was, al wordt niet duidelijk of het door eigen ervaring is. Het boek werd overigens in 1973 uitgegeven, dat van Wolkers was iets eerder, denk ik. Plagiaat?  Dat lijkt onwaarschijnlijk. Ach, misschien hebben we het hier wel over een verhaal dat onder de getapte jongens en meisjes van deze wereld al eeuwen bekend is.Ook Pamela Widmerpool is niet vies van seksuele spelletjes, al lijkt ze er anderzijds weinig vreugde aan te beleven. Eerder in de serie, ik geloof in een van de boeken die tijdens de oorlog speelt, maken we met haar kennis als zij nog als Pamela Flitton door het leven gaat. Een stuk jonger maar ook toen al geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Een van de karakteristieken die ik over haar las ging ongeveer zo: ‘Als zij op overspel zou zijn betrapt zou ze de stenen die haar kant op komen gewoon weer teruggooien’. Dat zij nu juist getrouwd moest ‘raken’ met Kenneth Widmerpool is een bizarre speling van het door de schrijver geënsceneerde lot. Widmerpool is in zekere zin het belangrijkste karakter van de hele serie. Hij is zowel grenzeloos ambitieus als ontstellend onhandig en zorgt daardoor voor affaires om van te smullen. In Temporary Kings heeft hij het zelfs tot lid van het Hogerhuis geschopt, maar hij raakt in een geweldig schandaal verwikkeld; en dan heb ik het nog even niet over de narigheid waar zijn vrouw voor zorgt. Voor Engelse literati is het een apart genoegen om te proberen uit te vinden wie in de Dance naar wie gemodelleerd is. De schrijver heeft daaraan enig voeding gegeven in zijn vierdelige autobiografie (‘To keep the ball rolling’). Natuurlijk legt hij omstandig uit dat zijn karakters nooit echt samenvallen met herkenbare personen (hij was geen Voskuil), maar soms heeft hij het wel over een inspiratiebron, partieel. Voor ons, namen zijn alleen maar namen, is het slechts een beperkt genoegen dergelijke dingen te achterhalen. Niet getreurd, je zou onze appreciatie zelfs zuiverder kunnen noemen, bewondering voor de bijzonde manier van observeren. Evelyn Waugh karakteriseerde die een keer zo: ‘We bekijken de karakters door het glas van een aquarium; de ene na de andere soort zwemt op ons af; we zien ze duidelijk, en dan met een nauwelijks waar te nemen beweging van een vin of een staart verdwijnen ze in het niets. Zo gaan onze ontmoetingen in het leven. Vrienden en bekenden naderen of verwijderen zich jaar na jaar’. Het citaat van Waugh vond ik op pagina 260 van: ‘Michael Barber, Anthony Powell, A life’. Zie ook jaargang 3, nummer 6: Anthony Powell tentoonstelling ----------------------------------------------------------------------------------- Plaatje 1 is de omslag van de pocketuitgave, plaatje 2 van de 1e druk. |
||||
| © 2014 Frits Hoorweg | ||||
|
|
|
||
|
powered by CJ2 | |||