archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
Verkrachtingskomedie? Moet kunnen Hans Knegtmans

1315VG Elle1De laatste film van regisseur Paul Verhoeven die hier te zien was (Zwartboek) dateert alweer van 2006. Volgens mijn schoolschriftje heb ik hem nog gezien ook, op 27 september van dat jaar, in het Leidse Trianon. Niet dat ik me ook maar iets van de film herinner, maar dat gebeurt me wel vaker. Het komt ongetwijfeld door overconsumptie van het medium.

Sindsdien werd ik hoofzakelijk aan het bestaan van de filmer herinnerd door krantenstukjes en, meer nog, door interviews in het kader van een of ander filmgebeuren. Die optredens waren altijd onderhoudend en leerzaam. Hier was een expert aan het woord met liefde voor het vak. Welbespraakt, ter zake kundig, en scheutig met de charmante tussenwerping ‘nie waar?’, alsof de interviewer ook wel wist dat Verhoeven een waarheid als een koe debiteerde en hem dat maar niet kwalijk moest nemen.

Toen ik de eerste berichten opving dat Verhoeven aan een nieuwe film werkte, met niemand minder dan het Franse monument Isabelle Huppert in de hoofdrol, maakte zich een prettig soort nervositeit van mij meester. Zou hij het nog kunnen op zijn oude dag? (De regisseur is van 1938.) De ontvangst van de première tijdens de afgelopen editie van Cannes wekte vertrouwen. Weliswaar won de film geen enkele prijs, maar de pers putte zich uit in superlatieven. Sinds 2 juni jl. is hij in de Nederlandse bioscoop te zien en wat mij betreft hoort hij thuis in de categorie ‘verplichte kost voor iedereen die film serieus neemt’.

Hoewel Elle plot-technisch geen overdreven beroep doet op het denkvermogen van de kijker, moet deze wel opletten om de draad niet kwijt te raken. Hoofdlijn is de verkrachting van zakenvrouw Michèle (Huppert) door een gemaskerde indringer. Vervolgens krijgen we diezelfde verkrachting nog tweemaal te zien. De ene versie laat zich gemakkelijk herkennen als een angstdroom van de hoofdpersoon. De andere versie echter is exact dezelfde aanranding als waar de film mee begon, maar nu gefilmd vanuit een ander perspectief, zodat de toeschouwer de indruk krijgt dat de dader de verkrachting nog eens overdoet.

Die wandaad is nog maar het begin van een ingewikkelde relatie tussen dader en slachtoffer, waarbij de seks zich de ene keer manifesteert als redelijk conventioneel, de andere keer als sadomasochistisch en tenslotte als … . Nee, ik mag niet op de ontknoping vooruitlopen.

Zoveel psychologische en seksuele ambivalentie als Michèle zichzelf toestaat, zo rechtlijnig is zij in haar oordeel over de medemens. Haar zoon Vincent is een sullige mislukkeling die naar de pijpen danst van zijn zwangere, bitchy vriendin Alice, die het1315VG Elle2 kapitaal van Michèle maar al te graag wil gebruiken voor de inrichting van een prijzig appartement. Haar oude, gebotoxte en daardoor eeuwig jeugdige moeder, wekt haar toorn en minachting door steeds weer een piepjonge huwelijkskandidaat te paaien. Haar ex-echtgenoot Richard (Charles Berling) is een weinig verheffende variatie op dat thema. Mislukt als schrijver en echtgenoot, bouwt hij nu een nieuw bestaan op met een kekke maar oninteressante fitnesscoach, die het een hele eer vindt aanwezig te mogen zijn op het kerstdiner van Michèle.

De enige min of meer normale relatie is die tussen de sympathieke Anna (Anne Consigny), die samen met Michèle een bedrijf runt dat gewelddadige videospelletjes met monsters en seks ontwerpt, en haar man Robert. Het doet de kijker pijn dat Michèle uitgerekend hem aan de haak heeft geslagen voor stiekeme seks, en niet zichtbaar gebukt gaat onder schuldgevoel. Je hoopt dat ze alsnog tot inkeer komt.

Verkrachting en perverse seks zijn geen thema’s waar filmmakers lichtvaardig mee omspringen. Populair is het wraakgenre (Irréversible, 2002; I spit on your grave, 1975, 2010). Elle behoort echter in een totaal andere categorie. Michèle geeft de eerste verkrachting niet aan bij de politie. Ze laat zich zelfs nauwelijks afleiden van haar dagelijkse werk en verplichtingen. Wanneer ze vervolgens de persoon leert kennen die tot zulk abject gedrag in staat is, wekt dit haar nieuwsgierigheid en windt het haar op:  in een suggestieve scène masturbeert zij zittend voor het raam, terwijl haar aanrander enkele kerstboodschappen vanuit zijn auto naar huis sjouwt.

Dát is Verhoeven en dat maakt dat je Elle als een fantastisch geacteerde komedie ondergaat. Een flink zwarte komedie, maar dan nog. Een ander voorbeeld: wanneer zoon Vincent en zijn vrouw hun auto parkeren en uitstappen, vergeten ze aanvankelijk de baby mee te nemen. Niet langer dan enkele seconden, maar toch. Een filmmaker die verkrachting als maatschappelijke misstand ziet, komt van zijn levensdagen niet op het idee om zo’n grapje in zijn film te verstoppen. Of welke grap dan ook.

De film is gebaseerd op de roman Oh van Philippe Dijian, tot scenario bewerkt door David Burke. Componiste Anne Dudley heeft kennelijk goed geluisterd naar Bernard Hermann (onder meer bekend als huiscomponist van Alfred Hitchcock) en draagt er aldus aan bij dat de film de juiste sfeer ademt, met name als er gevaar dreigt. Maar eerstverantwoordelijk voor het eindresultaat is de gouden combinatie van Paul Verhoeven en Isabelle Huppert.

-----
De plaatjes zijn uitgezocht door Hans Knegtmans


© 2016 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
Verkrachtingskomedie? Moet kunnen Hans Knegtmans
1315VG Elle1De laatste film van regisseur Paul Verhoeven die hier te zien was (Zwartboek) dateert alweer van 2006. Volgens mijn schoolschriftje heb ik hem nog gezien ook, op 27 september van dat jaar, in het Leidse Trianon. Niet dat ik me ook maar iets van de film herinner, maar dat gebeurt me wel vaker. Het komt ongetwijfeld door overconsumptie van het medium.

Sindsdien werd ik hoofzakelijk aan het bestaan van de filmer herinnerd door krantenstukjes en, meer nog, door interviews in het kader van een of ander filmgebeuren. Die optredens waren altijd onderhoudend en leerzaam. Hier was een expert aan het woord met liefde voor het vak. Welbespraakt, ter zake kundig, en scheutig met de charmante tussenwerping ‘nie waar?’, alsof de interviewer ook wel wist dat Verhoeven een waarheid als een koe debiteerde en hem dat maar niet kwalijk moest nemen.

Toen ik de eerste berichten opving dat Verhoeven aan een nieuwe film werkte, met niemand minder dan het Franse monument Isabelle Huppert in de hoofdrol, maakte zich een prettig soort nervositeit van mij meester. Zou hij het nog kunnen op zijn oude dag? (De regisseur is van 1938.) De ontvangst van de première tijdens de afgelopen editie van Cannes wekte vertrouwen. Weliswaar won de film geen enkele prijs, maar de pers putte zich uit in superlatieven. Sinds 2 juni jl. is hij in de Nederlandse bioscoop te zien en wat mij betreft hoort hij thuis in de categorie ‘verplichte kost voor iedereen die film serieus neemt’.

Hoewel Elle plot-technisch geen overdreven beroep doet op het denkvermogen van de kijker, moet deze wel opletten om de draad niet kwijt te raken. Hoofdlijn is de verkrachting van zakenvrouw Michèle (Huppert) door een gemaskerde indringer. Vervolgens krijgen we diezelfde verkrachting nog tweemaal te zien. De ene versie laat zich gemakkelijk herkennen als een angstdroom van de hoofdpersoon. De andere versie echter is exact dezelfde aanranding als waar de film mee begon, maar nu gefilmd vanuit een ander perspectief, zodat de toeschouwer de indruk krijgt dat de dader de verkrachting nog eens overdoet.

Die wandaad is nog maar het begin van een ingewikkelde relatie tussen dader en slachtoffer, waarbij de seks zich de ene keer manifesteert als redelijk conventioneel, de andere keer als sadomasochistisch en tenslotte als … . Nee, ik mag niet op de ontknoping vooruitlopen.

Zoveel psychologische en seksuele ambivalentie als Michèle zichzelf toestaat, zo rechtlijnig is zij in haar oordeel over de medemens. Haar zoon Vincent is een sullige mislukkeling die naar de pijpen danst van zijn zwangere, bitchy vriendin Alice, die het1315VG Elle2 kapitaal van Michèle maar al te graag wil gebruiken voor de inrichting van een prijzig appartement. Haar oude, gebotoxte en daardoor eeuwig jeugdige moeder, wekt haar toorn en minachting door steeds weer een piepjonge huwelijkskandidaat te paaien. Haar ex-echtgenoot Richard (Charles Berling) is een weinig verheffende variatie op dat thema. Mislukt als schrijver en echtgenoot, bouwt hij nu een nieuw bestaan op met een kekke maar oninteressante fitnesscoach, die het een hele eer vindt aanwezig te mogen zijn op het kerstdiner van Michèle.

De enige min of meer normale relatie is die tussen de sympathieke Anna (Anne Consigny), die samen met Michèle een bedrijf runt dat gewelddadige videospelletjes met monsters en seks ontwerpt, en haar man Robert. Het doet de kijker pijn dat Michèle uitgerekend hem aan de haak heeft geslagen voor stiekeme seks, en niet zichtbaar gebukt gaat onder schuldgevoel. Je hoopt dat ze alsnog tot inkeer komt.

Verkrachting en perverse seks zijn geen thema’s waar filmmakers lichtvaardig mee omspringen. Populair is het wraakgenre (Irréversible, 2002; I spit on your grave, 1975, 2010). Elle behoort echter in een totaal andere categorie. Michèle geeft de eerste verkrachting niet aan bij de politie. Ze laat zich zelfs nauwelijks afleiden van haar dagelijkse werk en verplichtingen. Wanneer ze vervolgens de persoon leert kennen die tot zulk abject gedrag in staat is, wekt dit haar nieuwsgierigheid en windt het haar op:  in een suggestieve scène masturbeert zij zittend voor het raam, terwijl haar aanrander enkele kerstboodschappen vanuit zijn auto naar huis sjouwt.

Dát is Verhoeven en dat maakt dat je Elle als een fantastisch geacteerde komedie ondergaat. Een flink zwarte komedie, maar dan nog. Een ander voorbeeld: wanneer zoon Vincent en zijn vrouw hun auto parkeren en uitstappen, vergeten ze aanvankelijk de baby mee te nemen. Niet langer dan enkele seconden, maar toch. Een filmmaker die verkrachting als maatschappelijke misstand ziet, komt van zijn levensdagen niet op het idee om zo’n grapje in zijn film te verstoppen. Of welke grap dan ook.

De film is gebaseerd op de roman Oh van Philippe Dijian, tot scenario bewerkt door David Burke. Componiste Anne Dudley heeft kennelijk goed geluisterd naar Bernard Hermann (onder meer bekend als huiscomponist van Alfred Hitchcock) en draagt er aldus aan bij dat de film de juiste sfeer ademt, met name als er gevaar dreigt. Maar eerstverantwoordelijk voor het eindresultaat is de gouden combinatie van Paul Verhoeven en Isabelle Huppert.

-----
De plaatjes zijn uitgezocht door Hans Knegtmans
© 2016 Hans Knegtmans
powered by CJ2