archiefvorig nr.lopend nr.

Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
IFFR XL in Rotterdam (2) Hans Knegtmans

In de vorige Leunstoel beloofde ik een stukje te schrijven over de hoogtepunten van IFFR, editie 2011. Anders blijft misschien het onjuiste beeld hangen dat ze daar in Rotterdam vooral veel films vertonen waar je met een grote boog omheen moet. Dat is niet aardig tegenover de organisatie. Bovendien doet de filmliefhebber die denkt dat IFFR een evenement is voor monomane excentriekelingen zichzelf te kort. Ter illustratie: alleen al de komende maanden maart en april gaan minstens tien festivalfilms landelijk in première, waarvan twee – Animal Kingdom en Blue Valentine – zeker in mijn top tien van 2011 zullen prijken. En dat zijn geen arthouse-rariteiten.

Van de festivalfilms die al eerder in roulatie gingen is Poetry met afstand de beste. Beter dan het eveneens prachtige Biutiful, beter dan Oscarfavoriet Black Swan. Op de filmsite Rotten Tomatoes krijgt de film van de Amerikaanse pers een gemiddeld rapportcijfer van 8,4. De Zuid-Koreaanse Regisseur Lee Chang-Dong, die eerder met Secret Sunshine in Cannes de Gouden Palm net misliep maar wel de belangrijkste Aziatische prijzen binnenhaalde, voert een omaatje van 66 op als onwaarschijnlijke heldin. Ze lijkt de naïviteit zelve, ook al doordat ze blijkens specialistisch onderzoek aan Alzheimer lijdt. In een beginnend stadium, maar toch.

Op de poëziecursus waarvoor ze zich inschrijft stelt ze schijnbaar onnozele vragen. Wanneer haar kleinzoon – de meest egoïstische, apathische lamlul die je je kunt voorstellen – samen met vijf andere scholieren betrokken blijkt bij de dood van een meisje, laat ze zich ogenschijnlijk inpakken door hun respectieve vaders die, om een proces te voorkomen, met steun van de schoolleiding een afkoopsom bedenken. Ze laat zich zelfs overhalen om de treurende moeder van het meisje persoonlijk het aanbod te doen. Deze ontmoeting resulteert in een van de meest verbluffende filmmomenten van de laatste jaren. De kijker, die een overdosis Hollywoodsentiment verwacht of een dramatische uitbarsting, heeft buiten de genialiteit van de regisseur gerekend. Ook de ontknoping van het verhaal – tijdens een potje badminton, of all things – is grandioos. Net als trouwens de hoofdrol van Yun Jung-Hee. In de slechts vijf theaters waar de film sinds een paar weken draait loopt het geen storm. Misschien had de distributeur de bui al zien hangen.

Ik vrees dat de Russische film Silent Souls, die vandaag (24/2) uitgaat in zeven theaters, een zelfde lot wacht. De reden is ongetwijfeld dat de film in bijna alle opzichten understated is. Bescheiden, ingetogen, terughoudend bijna. Alsof regisseur Alexey Fedorchenko zijn verhaal liever niet had verteld. Omdat het te persoonlijk is of te subtiel, wie zal het zeggen. Zo’n film waarover de actieadept zich beklaagt ‘omdat er niets in gebeurt’.
En dat terwijl de regisseur, die persoonlijk de film inleidde, een montere, welbespraakte man bleek te zijn. De inleiding nam een onbedoeld komische wending. Juist toen Fedorchenko een anekdote begon over de vele – vaak onverwachte – prijzen die de film op festivals had bemachtigd, maakte midden in de zaal een toeschouwer een beugelflesje Grolsch open. Voor de niet-insiders: het openen van zo’n fles door een geoefende gebruiker brengt een geluid voort dat niet te onderscheiden is van een krachtig geopende fles champagne.

Hilariteit alom. De regisseur, die plotseling zijn overwicht op het publiek kwijt was, viel even stil zodat iemand anders de inleiding tijdelijk moest overnemen. Daarna herpakte hij zich met een aardig bruggetje. Het was maar goed dat we zo’n plezier hadden, vertelde hij, want tijdens de film zelf zou het lachen ons wel vergaan. Daar bleek geen woord van gelogen. De film speelt zich af in een uithoek van Rusland die ooit werd bewoond door de Meri, een volk van Finse afkomst. Aist, de verteller en een van de twee hoofdpersonen, krijgt van zijn baas en goede vriend Miron te horen dat diens vrouw Tanya zojuist is gestorven. Volgens oud gebruik worden bij de Meri de doden gecremeerd in de buurt van stromend water. Miron vraagt zijn vriend samen een autotocht te ondernemen naar een rivier waar de plechtigheid kan plaatsvinden. Na de overledene geprepareerd te hebben voor de crematie, beginnen ze aan hun verre reis.
Een tamme bedoening? Niet met het camerawerk van Mikhail Krichman (winnaar op het festival van Venetië). En zeker niet wanneer de mannen zich aan ‘roken’ overgeven, wat in dit geval het uitwisselen van confidenties betekent. Deze zijn voor de kijker nieuw en zelfs onthutsend, maar Miron blijkt Aists geheimen te kennen als zijn broekzak. De Engelse titel heeft zowel betrekking op de hoofdpersonen, als op de twee roeken die Aist aan het begin van de film aanschaft en die, geruisloos in hun kooitje, de reis mogen meemaken. De kalme, zorgvuldige crematie is op zichzelf al een filmisch juweeltje dat woordloos alles zegt over de personages en hun gevoelens voor Tanya.

Een film waarvan ik vrijwel zeker weet dat hij hier – en in alle andere landen behalve Canada – zelfs het meest sophisticated arthouse niet zal halen, is You are here van de Canadese Daniel Cockburn, overal aangeduid als ‘video artist’. Ook Cockburn was bij mijn voorstelling aanwezig. Zijn kijkaanwijzing was simpel: ‘relax’. Maar al gauw bleek dat daar geen sprake van kon zijn. Om onduidelijke redenen wordt de film aangeduid met het dikdoenerige etiket A Meta Detective Story. Recensenten vergelijken het schouwspel met het werk van scriptschrijver Charlie Kaufman (Being John Malkovich, Adaptation, en Eternal Sunshine of the Spotless Mind). Dat lijkt me vergezocht, al was het maar omdat Adaptation de enige van de drie is waarbij ik niet ongedurig en lichtelijk chagrijnig werd van de enorme pretenties die bijna van het scherm af walmen. Hoewel ook Cockburn me allerminst pretentievrij lijkt, heeft zijn film iets eerlijks en authentieks. Dit ondanks het feit dat hij na afloop op een vraag uit de zaal – ‘bent u echt op mind fucking uit, of lijkt dat maar zo?’ – antwoordde dat hij die vraag pas kon beantwoorden als hij wist welke definitie van mind fucking de vraagsteller precies hanteerde, maar dat het antwoord zeer waarschijnlijk ‘ja’ zou zijn.

Vergeet Kaufman, vergeet de Meta Detective Story. 'You are here' is een bonte rij van absurdistische schetsjes die, elk op hun eigen manier, illustreren hoe futiel het menselijk streven om cognitief orde te scheppen in de omringende chaos soms is. Dit probleem wordt het duidelijkst in de vergeefse pogingen van een vrouw om voorwerpen die op haar weg komen, systematisch op te bergen in een archief, alleen maar om keer op keer te ervaren dat de dingen niet keurig op hun plaats blijven staan. Veel geestiger echter zijn de meer abstracte fragmenten. Een kantoor waar de telefoon roodgloeiend staat omdat – volgens afspraak, maar waarom? – taxipassagiers om de haverklap bellen om hun huidige positie door te geven en te vragen naar verdere instructies over de te volgen route. Of een man onder wiens deur een papier met Chinese karakters wordt doorgeschoven. Gelukkig beschikt hij over een goedgevulde boekenplank met de complete serie van ‘Wat te doen als iemand een papier met Chinese karakters onder je deur doorschuift?’ Alle boeken bestaan van A tot Z uit instructies van het ‘als… dan…’ type. Zo lukt het hem een complete Chinese tekst te ontcijferen zonder dat hij ook maar één woord van die taal kent.

Als ik al een filmische vergelijking zou moeten maken, is dat niet met Kaufman maar met de Zweed Roy Andersson, bedenker van de geniale films Songs from the Second Floor en You, the Living. Maar met twee belangrijke verschillen. Filmisch is Anderssons werk vele malen interessanter. Daarnaast is hij oprecht begaan met zijn personages, hoe absurd en dwaas hij ze ook afbeeldt. Dat maakt zijn films tot meer dan hoogstaande, grappige hersengymnastiek. Natuurlijk is dit geen klacht over het niveau van You are here. Alleen al de vergelijking met een van de beste filmers van het nieuwe millennium is bedoeld als een groot compliment. Zie voor Andersson: Jrg 5, Nr 10 en Jrg 3, Nr 14.

In plaats van te treuren over het gemis van You Are Here – misschien komt er wel een DVD van – kunt u zich beter verheugen op de twee eerder genoemde films die er wél aankomen. Op 3 maart gaat Animal Kingdom in première, op 17 maart Blue Valentine. Binnenkort in De Leunstoel.
 
********************
Doe iets leuks met je geld:
Word donateur van De Leunstoel.


© 2011 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
IFFR XL in Rotterdam (2) Hans Knegtmans
In de vorige Leunstoel beloofde ik een stukje te schrijven over de hoogtepunten van IFFR, editie 2011. Anders blijft misschien het onjuiste beeld hangen dat ze daar in Rotterdam vooral veel films vertonen waar je met een grote boog omheen moet. Dat is niet aardig tegenover de organisatie. Bovendien doet de filmliefhebber die denkt dat IFFR een evenement is voor monomane excentriekelingen zichzelf te kort. Ter illustratie: alleen al de komende maanden maart en april gaan minstens tien festivalfilms landelijk in première, waarvan twee – Animal Kingdom en Blue Valentine – zeker in mijn top tien van 2011 zullen prijken. En dat zijn geen arthouse-rariteiten.

Van de festivalfilms die al eerder in roulatie gingen is Poetry met afstand de beste. Beter dan het eveneens prachtige Biutiful, beter dan Oscarfavoriet Black Swan. Op de filmsite Rotten Tomatoes krijgt de film van de Amerikaanse pers een gemiddeld rapportcijfer van 8,4. De Zuid-Koreaanse Regisseur Lee Chang-Dong, die eerder met Secret Sunshine in Cannes de Gouden Palm net misliep maar wel de belangrijkste Aziatische prijzen binnenhaalde, voert een omaatje van 66 op als onwaarschijnlijke heldin. Ze lijkt de naïviteit zelve, ook al doordat ze blijkens specialistisch onderzoek aan Alzheimer lijdt. In een beginnend stadium, maar toch.

Op de poëziecursus waarvoor ze zich inschrijft stelt ze schijnbaar onnozele vragen. Wanneer haar kleinzoon – de meest egoïstische, apathische lamlul die je je kunt voorstellen – samen met vijf andere scholieren betrokken blijkt bij de dood van een meisje, laat ze zich ogenschijnlijk inpakken door hun respectieve vaders die, om een proces te voorkomen, met steun van de schoolleiding een afkoopsom bedenken. Ze laat zich zelfs overhalen om de treurende moeder van het meisje persoonlijk het aanbod te doen. Deze ontmoeting resulteert in een van de meest verbluffende filmmomenten van de laatste jaren. De kijker, die een overdosis Hollywoodsentiment verwacht of een dramatische uitbarsting, heeft buiten de genialiteit van de regisseur gerekend. Ook de ontknoping van het verhaal – tijdens een potje badminton, of all things – is grandioos. Net als trouwens de hoofdrol van Yun Jung-Hee. In de slechts vijf theaters waar de film sinds een paar weken draait loopt het geen storm. Misschien had de distributeur de bui al zien hangen.

Ik vrees dat de Russische film Silent Souls, die vandaag (24/2) uitgaat in zeven theaters, een zelfde lot wacht. De reden is ongetwijfeld dat de film in bijna alle opzichten understated is. Bescheiden, ingetogen, terughoudend bijna. Alsof regisseur Alexey Fedorchenko zijn verhaal liever niet had verteld. Omdat het te persoonlijk is of te subtiel, wie zal het zeggen. Zo’n film waarover de actieadept zich beklaagt ‘omdat er niets in gebeurt’.
En dat terwijl de regisseur, die persoonlijk de film inleidde, een montere, welbespraakte man bleek te zijn. De inleiding nam een onbedoeld komische wending. Juist toen Fedorchenko een anekdote begon over de vele – vaak onverwachte – prijzen die de film op festivals had bemachtigd, maakte midden in de zaal een toeschouwer een beugelflesje Grolsch open. Voor de niet-insiders: het openen van zo’n fles door een geoefende gebruiker brengt een geluid voort dat niet te onderscheiden is van een krachtig geopende fles champagne.

Hilariteit alom. De regisseur, die plotseling zijn overwicht op het publiek kwijt was, viel even stil zodat iemand anders de inleiding tijdelijk moest overnemen. Daarna herpakte hij zich met een aardig bruggetje. Het was maar goed dat we zo’n plezier hadden, vertelde hij, want tijdens de film zelf zou het lachen ons wel vergaan. Daar bleek geen woord van gelogen. De film speelt zich af in een uithoek van Rusland die ooit werd bewoond door de Meri, een volk van Finse afkomst. Aist, de verteller en een van de twee hoofdpersonen, krijgt van zijn baas en goede vriend Miron te horen dat diens vrouw Tanya zojuist is gestorven. Volgens oud gebruik worden bij de Meri de doden gecremeerd in de buurt van stromend water. Miron vraagt zijn vriend samen een autotocht te ondernemen naar een rivier waar de plechtigheid kan plaatsvinden. Na de overledene geprepareerd te hebben voor de crematie, beginnen ze aan hun verre reis.
Een tamme bedoening? Niet met het camerawerk van Mikhail Krichman (winnaar op het festival van Venetië). En zeker niet wanneer de mannen zich aan ‘roken’ overgeven, wat in dit geval het uitwisselen van confidenties betekent. Deze zijn voor de kijker nieuw en zelfs onthutsend, maar Miron blijkt Aists geheimen te kennen als zijn broekzak. De Engelse titel heeft zowel betrekking op de hoofdpersonen, als op de twee roeken die Aist aan het begin van de film aanschaft en die, geruisloos in hun kooitje, de reis mogen meemaken. De kalme, zorgvuldige crematie is op zichzelf al een filmisch juweeltje dat woordloos alles zegt over de personages en hun gevoelens voor Tanya.

Een film waarvan ik vrijwel zeker weet dat hij hier – en in alle andere landen behalve Canada – zelfs het meest sophisticated arthouse niet zal halen, is You are here van de Canadese Daniel Cockburn, overal aangeduid als ‘video artist’. Ook Cockburn was bij mijn voorstelling aanwezig. Zijn kijkaanwijzing was simpel: ‘relax’. Maar al gauw bleek dat daar geen sprake van kon zijn. Om onduidelijke redenen wordt de film aangeduid met het dikdoenerige etiket A Meta Detective Story. Recensenten vergelijken het schouwspel met het werk van scriptschrijver Charlie Kaufman (Being John Malkovich, Adaptation, en Eternal Sunshine of the Spotless Mind). Dat lijkt me vergezocht, al was het maar omdat Adaptation de enige van de drie is waarbij ik niet ongedurig en lichtelijk chagrijnig werd van de enorme pretenties die bijna van het scherm af walmen. Hoewel ook Cockburn me allerminst pretentievrij lijkt, heeft zijn film iets eerlijks en authentieks. Dit ondanks het feit dat hij na afloop op een vraag uit de zaal – ‘bent u echt op mind fucking uit, of lijkt dat maar zo?’ – antwoordde dat hij die vraag pas kon beantwoorden als hij wist welke definitie van mind fucking de vraagsteller precies hanteerde, maar dat het antwoord zeer waarschijnlijk ‘ja’ zou zijn.

Vergeet Kaufman, vergeet de Meta Detective Story. 'You are here' is een bonte rij van absurdistische schetsjes die, elk op hun eigen manier, illustreren hoe futiel het menselijk streven om cognitief orde te scheppen in de omringende chaos soms is. Dit probleem wordt het duidelijkst in de vergeefse pogingen van een vrouw om voorwerpen die op haar weg komen, systematisch op te bergen in een archief, alleen maar om keer op keer te ervaren dat de dingen niet keurig op hun plaats blijven staan. Veel geestiger echter zijn de meer abstracte fragmenten. Een kantoor waar de telefoon roodgloeiend staat omdat – volgens afspraak, maar waarom? – taxipassagiers om de haverklap bellen om hun huidige positie door te geven en te vragen naar verdere instructies over de te volgen route. Of een man onder wiens deur een papier met Chinese karakters wordt doorgeschoven. Gelukkig beschikt hij over een goedgevulde boekenplank met de complete serie van ‘Wat te doen als iemand een papier met Chinese karakters onder je deur doorschuift?’ Alle boeken bestaan van A tot Z uit instructies van het ‘als… dan…’ type. Zo lukt het hem een complete Chinese tekst te ontcijferen zonder dat hij ook maar één woord van die taal kent.

Als ik al een filmische vergelijking zou moeten maken, is dat niet met Kaufman maar met de Zweed Roy Andersson, bedenker van de geniale films Songs from the Second Floor en You, the Living. Maar met twee belangrijke verschillen. Filmisch is Anderssons werk vele malen interessanter. Daarnaast is hij oprecht begaan met zijn personages, hoe absurd en dwaas hij ze ook afbeeldt. Dat maakt zijn films tot meer dan hoogstaande, grappige hersengymnastiek. Natuurlijk is dit geen klacht over het niveau van You are here. Alleen al de vergelijking met een van de beste filmers van het nieuwe millennium is bedoeld als een groot compliment. Zie voor Andersson: Jrg 5, Nr 10 en Jrg 3, Nr 14.

In plaats van te treuren over het gemis van You Are Here – misschien komt er wel een DVD van – kunt u zich beter verheugen op de twee eerder genoemde films die er wél aankomen. Op 3 maart gaat Animal Kingdom in première, op 17 maart Blue Valentine. Binnenkort in De Leunstoel.
 
********************
Doe iets leuks met je geld:
Word donateur van De Leunstoel.
© 2011 Hans Knegtmans
powered by CJ2