Nu we zo ver het oog reikt lijstjes zien van beste films uit 2008 – het meest bekend zijn die in De Volkskrant en De Filmkrant – spreekt het voor zich dat De Leunstoel niet kan achterblijven. De films uit het lijstje zijn allemaal te zien, hetzij in het plaatselijke filmtheater (nummer 1 draait deze week in Goor, terwijl nummer 4 nog in het hele land vertoond wordt), hetzij op DVD. Uw dagblad of Google helpt u verder.

De tijden veranderen. Ooit werden de gebroeders Joel en Ethan Coen gedoogd als een stel kwajongens, die zeker mooie films zouden kunnen maken. Als ze maar niet die hinderlijke neiging hadden tot intellectualistische grappenmakerij, waardoor de kijker niet zeker wist wat serieus bedoeld was en wat als dubbele bodem. Niemand wil graag in de zeik genomen worden, zeker niet een filmcriticus die aan derden moet uitleggen wat zij mooi moeten vinden en waarom.

Heel, heel langzaam kwam er verandering in de opvatting dat de broertjes een interessante voetnoot vormden bij het werk van ‘serieuze’ filmmakers. Met No Country for Old Men manifesteerden ze zich plotseling als de cineasten aan wie de rest van Amerika zich kon - of misschien wel moest – spiegelen.

Dat de film inktzwart was, de thematiek loodzwaar en het script gebaseerd op een boek van een van de beroemdste romanschrijvers van het moment (Cormac McCarthy) hielp ook flink mee aan de algehele opwaardering van de makers. Een monumentale film, de beste van het jaar. Dus allemaal naar Goor of naar de DVD-winkel.

Weduwe Shin-ae verhuist met haar zoontje Jun naar de Zuid-Koreaanse provinciestad Miryang. Het is een ware sentimental journey: haar overleden echtgenoot is daar geboren, en ze hoopt hier de draad van haar leven weer te kunnen oppakken als pianolerares. Het tegendeel gebeurt. Haar zoontje Jun wordt ontvoerd en Shin-ae zoekt haar heil bij een groep born-again christenen tot ze merkt dat ze van de door hen geserveerde gebakken lucht ook geen verlossing hoeft te verwachten.

Regisseur Lee Chang-dong won met dit drama de Asian Film Award, geen geringe prestatie gezien het imposante filmaanbod uit eigen land en andere grootmachten als Japan en China. Fantastische hoofdrollen van Jeon Do-yeon als de gekwelde moeder, en Song-kang ho als garagehouder van bescheiden komaf, die onbeholpen probeert haar hart te veroveren. Ook in Zuid-Korea zal een dubbeltje nooit een kwartje worden.

De Zweedse regisseur Roy Andersson slaat weer toe, met een mozaïekfilm die op het eerste gezicht niet het niveau haalt van zijn voorganger Songs from the Second Floor. Dat laatste lijkt maar zo. Du levande is een musical. Althans volgens het criterium dat we de meeste muziek niet alleen te horen krijgen maar ook te zien. Zoals van de leden van een fanfarecorps die – de een op tuba, de ander op de grote trom – thuis hun partij instuderen voordat ze uiteindelijk, groepsgewijs en in vol ornaat, los gaan. Of de deelnemers aan een Rotary-achtig banket die een feestlied zingen dat, ook zonder ondertiteling, de kijker kippenvel bezorgt. En dan heb ik het nog niet gehad over de scène waarin Anna droomt dat ze met stergitarist Micke Larsson (jawel, die van de groep Black Devils) op huwelijksreis is, waarbij hij haar op een snerpende ballade vergast. You, the Living verdient, hoe onevenwichtig ook, op zijn sterkste momenten het predicaat ‘geniaal’. Zeg eens dat het niet zo is.

De andere Coen-film van dit jaar. En wat zijn ze de broers weer goed! Dat merk je als je de film voor de tweede keer ziet. Dan pas vallen details op die je de eerste keer gemist hebt. Let op Brad Pitts geamuseerde uitroep ‘You think that’s a Schwinn?’, wanneer iemand geheel onbedoeld zijn racefiets kleineert.

We wisten al dat George Clooney zich niet te goed voelt om in een film voor aap te staan, en van John Malkovich verbaast het je ook niet. Maar de supercoole, sexy Brad Pitt als nitwit, je moet het gezien hebben om te geloven.

 

De misdaadkomedie is een riskant genre. Huurmoordenaars die hun vak serieus nemen zijn niet om te lachen, ook al probeert regisseur Quentin Tarantino nog zo vaak het tegendeel te bewijzen. Dat neemt niet weg dat ook in deze beroepstak neuroten en andere brekebenen actief kunnen zijn, om wie het op momenten dat ze geen moord plegen goed lachen is.

Na een mislukte klus in Dublin worden veteraan Ken (Brendan Gleeson) en zijn jongere collega Ray (Colin Farrell) naar het pittoreske Brugge gestuurd waar ze hun volgende opdracht zullen ontvangen. Dit karwei blijkt zo onaangenaam dat hun baas (Ralph Fiennes) persoonlijk zijn opstandige werknemers weer in het gareel moet zien te krijgen.

De combinatie van een zeldzaam inventief scenario en twee beroepscriminelen die tegen wil en dank de ethische schaduwzijde van hun baantje onder ogen zien, maken In Bruges tot een topper in het misdaadgenre.

In een slaperig Mexicaans dorpje rijdt tiener Juan de Nissan van zijn vader tegen een boom. De blikschade mag geen naam hebben, maar de stekker van de stroomverdeler moet worden vervangen. Tijdens de daaropvolgende zoektocht lijkt regisseur Fernando Eimbcke aanvankelijk slechts geïnteresseerd in Juans ontmoetingen met andere dorpsbewoners: een bejaarde mecanicien, een jonge alleenstaande moeder en een springerige Bruce Lee fan.

Maar er is meer onder de zon. Op zijn elfendertigst maakt Lake Tahoe ongeromantiseerd duidelijk dat een puber het moment van en traject naar volwassenwording niet altijd voor het kiezen heeft.

De Waalse broers Dardenne behoren tot de minst behaagzieke filmers van Europa. Recht toe recht aan is hun devies, we verfilmen de wereld zoals hij is. Voor nep kun je terecht bij Hollywood, Bollywood of vergelijkbare pijlers van de filmindustrie. De Albanese Lorna (gespeeld door de Korsovaarse Arta Dobroshi) hoopt, gecoacht door een kleine crimineel, in een drie-stappen-plan zich op te werken tot Belgisch zakenvrouw. Eerst sluit ze een nephuwelijk met de junk Claudy. Wanneer ze – inmiddels genaturaliseerd – hem geloosd heeft, trouwt ze met een vermogende Rus die daarvoor flink betaalt. Vervolgens kan ze met haar werkelijke vriend een snackbar openen.

Dat is het plan. Maar de sympathieke zielenpoot Claudy (Jérémie Renier) blijkt hun schijnhuwelijk zo serieus op te vatten dat hij serieus aan het afkicken slaat. Dat was de bedoeling niet. Lorna maakt kennis met de opvattingen over zakendoen in die kringen. Een intens treurige film met een sprankje licht aan het eind van de tunnel.

Ook van de Brit Ken Loach weten we dat aankaarten van maatschappelijke misstanden zijn tweede natuur is. De hoogblonde ongehuwde moeder Angie (Kierston Wareing) ronselt voor een Brits bedrijf Poolse dagloners. Wanneer ze een seksistische collega een glas water in het gezicht werpt, wordt ze op straat gezet. Dan maar zelf zo’n bedrijf beginnen, denkt zij. Zo moeilijk kan dat niet zijn. Het schijnt dat een werkgever belasting moet betalen en meer van dat soort dingen, maar die details komen later wel.

Al gauw merkt Angie dat in die branche koppelbazen en werkgevers eendrachtig de buitenlandse werknemers voorliegen en uitbuiten, en dat ze zich alleen kan handhaven door zich aan de praktijken van haar collega’s te conformeren. Loach zou zijn heldin wel sympathieker willen maken, lijkt het, maar zeker hij kan niet om de werkelijkheid heen.

 

In 2002 wordt in Argentinië de bejaarde dierenarts Arturo ontvoerd. De hele familie in rep en roer zou je denken, maar dat valt tegen. Met name zijn dochter Teresa, inderhaast opgetrommeld uit Parijs waarheen ze jaren geleden is verhuisd, lijkt er nauwelijks op gespitst losgeld te betalen en haar pappa te redden.

Ook de verhouding met haar dochter Guillerma is op zijn best ‘koeltjes’ te noemen. Alles blijkt terug te voeren op een ver verleden. In 1978 (het jaar van het omstreden WK voetbal aldaar) was Arturo behoorlijk dik met het generaalsregime terwijl zijn dochter en haar man de revolutie predikten. Regisseur Lucia Cedrón (wier vader in die tijd zelf slachtoffer werd van de junta) vertelt de familiegeschiedenis met een ingetogenheid die sommige critici niet gepast vonden voor een zo dramatisch onderwerp. Niets van aantrekken. Cordero de Dios is een ijzig spannend en soms ontroerend familiedocument.

Internationaal reeds uitgebracht in 2004, maar hier pas het afgelopen jaar. Vader William Keane zoekt een film lang zijn dochter die een jaar geleden verdween in het Port Authority busstation van New York. Wie bij een film wil weten waar hij aan toe is wordt door regisseur Lodge Kerrigan tot het uiterste getergd. Aan het eind weten we nog steeds niet of Keane’s dochter werkelijk verdwenen is, laat staan – zoals hij zelf lijkt te denken – ontvoerd toen hij even met iemand in gesprek raakte. Het is zelfs niet zeker dat het kind ooit bestaan heeft. Kerrigan verkleint de risico’s van zijn minimalistische thematiek door halverwege zijn hoofdpersoon in contact te brengen met een buurvrouw plus dochter, daarmee een welkom thrillerelement introducerend. De moeder zadelt Keane tijdelijk op met de zorg voor het kind. Als hij werkelijk een fantast blijkt die waan en werkelijkheid niet kan onderscheiden kan het meisje haar lol nog op. Damian Lewis acteert de sterren van de hemel en het is een klein wonder dat hij niet vaker werd gelauwerd dan met één lullige nominatie voor de Gotham Award voor beste aankomende acteur.

 

*******************************************