100% sport

Het dóórdringen in de wereld van de Beelden uit Soberder Tijden vraagt om standaarden en normen, om ordening, rubricering, van de op aarde rondwarende (thuis, in archieven, op beurzen) Random File aan prentbriefkaarten. Gebruik(er)svriendelijke rubrieken, min of meer gebaseerd op de normaalverdeling van de vertoonde thema’s: begin met een grove indeling en ga stapelen. Worden thematische bergen te groot /blijven stapels te klein dan verder splitsen/samenvoegen tot er een hanteerbare ordening ontstaat: liever geen subtiele hiërarchische systematiek maar eerder evenwichtige frekwenties van simpele etiketten (misschien aangeklede apen liever onder Humor dan onder Dieren, misschien zwemsters niet onder Vrouwen, maar onder Badleven). Vorige keer wat Humor, dit keer maar eens enige Sport uit Soberder Tijden.

 

Geen participant

Overeenkomsten en verschillen: ‘Lachen is gezond’ hoor je wel eens zeggen. De vader van een van mijn beste vrienden richtte zijn aandacht vooral op radioverslaggeving van voetbal en zei vaak op onverwachte momenten ‘Sport is gezond’. Mijn vrouw, die prachtig piano speelt maar ook uitstekend tennist, waarschuwt vaak voor de gevolgen van overmatige sportieve inspanning: ‘Daarvan krijg je een sporthart’. Jarenlang zei mijn vorige huisarts, als hij mij in schaarsgeklede toestand meewarig bezag: ‘Zou je niet eens wat aan sport doen?’ Jarenlang antwoordde ik dan dat ik dat eigenlijk wel zou moeten doen – tot ik de opwekking nou wel genoeg had aangehoord en voortaan zei dat de sport mij niet lag.

 

Geen ervaringsdeskundige

Voor sport ben ik een echte outsider, wat weer niet wil zeggen dat ik over sport geen wijsneuzigheden kan debiteren. Sport is gestileerde strijd, groepsgewijs of op individuele basis, daarover is iedereen het eens. Bij die benadering vallen zowel schaken, hondenrennen, hengelen, kunstrijden, duikbootje, darting, sudoku, jacht als bergklimmen en paardrijden onder het sportbegrip. In zijn wat slordiger momenten probeerde de hoogleraar sociologie Arie den Hollander op zijn vrijdagochtendcolleges bij de UvA wel eens een onderscheid te maken tussen ‘ware’ sport en nepsport: ‘Hard rijden in een open auto, joelen op een voetbaltribune, dat schijnt ook sportief te zijn!’ (Is sport ook een vorm van zinvol geweld?).

 

Niet meer dan één echte winnaar

Goed, net als Dans is Sport een meer gecivilseerde vorm van oorlogvoering, zeg maar een verder geordende uitwerking van de aan meer en meer codes gebonden ridderlijke toernooien van vroeger. Vechtkunst om de vechtkunst: niet om een doel (landjepik, verovering van schatten en vrouwen) te bereiken, maar om de ... immateriële sportiviteit (het proces). Dus begonnen bij sjieke, machtige, rijkere groeperingen (‘leisure classes’) die tijd en energie over hadden en naarmate de welvaart steeg doorgesijpeld onder eenvoudiger volk. Ik denk niet dat er tegenwoordig nog topsporters (ook niet in de golfsport en het oceaanzeilen) worden geleverd door de adel (noch door de industriebaronnen).

 

Verwoestende sportiviteit

Geciviliseerde oorlog maar ondertussen: de meeste ex-professionele boksers ouder dan 30 jaar hebben ernstig te lijden onder debiliserende hersenbeschadiging, de meeste ex-professionele honkballers van die leeftijd proberen te strompelen op verwoeste knieën en belanden in een rolstoel. Naiëve buitenstaanders vragen zich af wat volwassen ‘spelers’ ertoe brengt elkaar zo systematisch kapot te maken, maar de betrokkenen zelf voelen zich meestal helemaal geen slachtoffer. Ze zien hun invaliditeit als de prijs die ze hebben betaald om OVERWINNINGEN te behalen. En zo blijft bij alle dramatische maatschappelijke veranderingen (Commercialisering! Globalisering!) een ontroerende trouw aan de belangeloze, eerlijke, edele sportieve beginselen nog fier overeind.

 

Tijdloze rituelen?

Tijd voor de bronnen, de prentbriefkaartbeelden uit soberder tijden. Het moet me van het hart dat het niet echt meevalt: het verschil tussen de soberder tijden van de vorige eeuwisseling en die van de jaren 50 van de vorige eeuw en de overdadige, vercommercialiseerde multimediale beeldcultuur van nu is op die briefkaarten niet altijd goed zichtbaar. Toen veel statische beelden van dynamische teams en solosterren, nu eigenlijk niet veel anders – zij het dat de kaarten tegenwoordig het karakter hebben van reclamedrukwerk van gesponsorde teams (en sterren) en veel minder als postaal communicatiemedium. De grote veranderingen in de afbeeldingen van hoogstandjes, de zwevende voetbal-doelverdedigers, neerstortende hardlopers aan de finish en desintegrerende Formule I bolides zijn ad nauseam vooral te volgen op de krantenpagina’s en de beeldschermen.

 

Damessport

Op prentbriefkaart 1.a. zien we twee dames bezig de winterse skisport te beoefenen. De ene mevrouw kijkt belangstellend hoe de ander haar lange latten onderbindt. Het lijkt een studio-opname tegen een op karton geschilderd winterdecor. De kaart werd op 19 maart 1905 vanuit Kristiania (N.) verstuurd door Kristina en kwam op 21 maart 1905 aan bij Gerty Rood in Utrecht. Hier ziet u onze sneeuwschoenen. Voor eenige dagen lag er wel 1 meter sneeuw aan der höhe van Kristiania en konden wij sneeuwschoen loopen, maar nu regent het jammer. Veele groeten van u Kristina. Misschien had Kristina in Kristiania haar bril niet op bij het bekijken van de kaart want de daar afgebeelde dames zijn niet bezig met sneeuwschoenen maar met ski’s. Beschaafde wintersport in stijl.

Een groter kontrast van de Noorse kaart met nr. 1.b. is nauwelijks denkbaar: Na twee van top tot teen in zwart gehulde wintersporters een vrolijke mevrouw op het strand in bikini met flippers, duikmasker en harpoengeweer klaar voor de watersport, om precies te zijn de onderwaterjacht. De kaart werd op 16 juli 1956 verstuurd uit La Ciotat (Bouches du Rhône, F.) naar Monsieur J. Mansot in Luxeuil-les-Bains (Hte.Saône, F.). Gérard gaf de boodschap mee: Peut être un peu plus de 15 ans mais fins (?) poste (?). Bons loisirs. Yvonne voegde daar aan toe: Meillers pensés. Wat een levenslustig plaatje!

 

Schaatsprong en menselijke piramide

Niet direct schrikken van kaart 2.a.: de kaart is 45º gedraaid. De meneer wordt niet afgeschoten uit een kanon maar maakt een mooie sprong tijdens een ijsdans. Otto Hügen, partner von Inge Meyer. Basel 1938 staat er achterop. Een mooie sprong, de schaatsen zijn niet goed zichtbaar, Inge kijkt gespannen toe.

Kaart 2.b. staat wel natuurgetrouw overeind maar hier zijn het de 32 gymnasten die in evenveel verschilende standen de zwaartekrachtop de proef stellen. Heel hard trainen en op het juiste moment deze complexe configuratie tot stand brengen, dat is nog eens iets anders dan honkbal. De kaart beeldt de TELE MENILLES SPORTS, Section Gymnastique af en werd in 1959 verstuurd aan Monsieur Paul Robin in Paris (F.). Vanuit een gymnastiekfestival in Pacy groeten Ninette, Lucien, Mariette en Jean Paul de geadresseerde Paul onder vermelding van helaas onleesbare wetenswaardigheden over het gymfeest. Indrukwekkend, maar misschien iets overdadig. Meer Focus gewenst?