Het roer was al om dus het zien van Our Daily Bread heeft daar de aanzet niet toe gegeven. Ik heb het over de film van de Oostenrijker Nikolaus Geyrhalter (2005) waarin ons een objectieve kijk op de voedselindustrie wordt gegund. Geheel zonder toelichting, begeleidende teksten, interviews, verklaringen en ook zonder muziek, neemt de camera ons mee naar de gemechaniseerde slachtbank voor runderen, die voor de varkens, en die voor de hijgende vissen. Hee, zijn we nu in een kerncentrale? Welnee, dit is de hightech broedmachine voor de eitjes met inhoud! En uiteraard kunnen we kennismaken met de rijen ingehokte kippen die deze eitjes toch steeds blijven leggen in omstandigheden waarbinnen een mens geheid van de leg zou geraken, hoe is het in godsnaam mogelijk. Pijnlijke confrontaties met dieren, pijnlijke confrontaties bovendien met de mensen die in deze volstrekt van de natuur vervreemde wereld hun werk doen op een routineuze manier, alsof de levende have die in diverse stadia van ontmanteling onder hun handen komt, inderdaad niets met natuur te maken heeft.

Ik vroeg me af bij het zien van de gigantische hallen prop- en propvol duizenden en nog eens duizenden rondwemelende kippen of we hier nog wel willen spreken van Gods schepselen, als immers uitsluitend door toedoen van de mens zulke krankzinnige aantallen kunnen ontstaan? Dezelfde vraag stelde ik mezelf bij de beelden van de dikbilrunderen, wier achterwerken dermate misvormd zijn door de buitensporig grote vleesmassa’s dat drachtige koeien alleen nog door middel van de keizersnede verlost kunnen worden. Ze vertonen dan ook meerdere forse littekens over de buik. Weer andere koeien, die voor de melk worden ’gebruikt’( stem uw taalgebruik af op uw onderwerp) komen gelaten een betonnen hal binnen sukkelen om in WC-achtige hokjes zuigers aan hun onnatuurlijk grote, gezwollen uiers te laten zetten; even later in weer een andere betonnen hal doet een man zijn best om een stier ‘in de juiste stemming’ te krijgen met behulp van een daartoe vastgebonden koe; op het weinig vonkende moment suprème houdt de man een trechtervormige reageerbuis onder het stierenlid, waarna de stier wordt teruggebracht naar zijn kleine stal. Zowel hij als de koe krijgen een vriendelijk schouderklopje van de … fokkers? Zaadbankiers? Kun je deze lieden nog wel veehouders noemen? Om het woord ‘boer’ maar helemaal te vergeten.

Rij na rij betonnen hokjes voorzien van roosters en tralies waar zogende zeugen precies pas in liggen met hun biggetjes aan de tepels; nergens stro, nergens aarde, nergens iets, alleen maar steen, staal en perspex. Een poosje verderop in de film zien we hoe de biggetjes in een speciaal voor dit doel ontworpen ‘ijzeren big’ worden gelegd. ‘Dit doel’? Onverdoofde castratie. Stichting Wakker Dier noemt het een ‘middeleeuwse methode’. Is zeker waar, maar .. in de goede oude slechte tijden bestond er geen bio-industrie, zeg ik er bij, altijd op zoek naar de paradox.

Dan mogen we nog genieten van de megakassen,vol vruchtgroenten die ... op schuimrubber zijn geplant en uiteraard met overdadige wolken gif uit sproeiers onveilig worden gemaakt voor ongedierte (en voor ons zeker niet?), en zie hoe schitterend zo’n uitgestrekt veld zonnebloemen er bij staat ... onder het vliegtuigje waar ook al een grijs gifgordijn uit neerdaalt over de gele hoofden. Pijnlijk, hoe een machine zijn reusachtige stalen klauw om een olijfboom klemt en die vervolgens helemaal lens schudt, zodat alle olijfjes van de boom regenen. De rijke symboliek waar deze oude boom in wortelt kan het verder ook wel schudden.

Geyrhalter heeft wijselijk niets laten zien van de brute behandeling die dieren moeten ondergaan tijdens transporten, waarschijnlijk is hij lang niet overal uitgenodigd maar denkelijk heeft hij van zijn film geen aanklacht willen maken. En de rest kunnen we er zelf wel bij vermoeden! Goed, oké en verder? Hoe dan ook heeft deze film mij intens triest gestemd. Beton, staal, plastic, kunstlicht, machines, medicijnen en gif: het bedje waarop ons eten ligt.

Misschien zal het tij eens keren. Laten we de toekomst het voordeel van de twijfel geven, en dat ooit het grote roer òm mag gaan.