Wat een merkwaardig boekje schreef Hanif Kureishi. Afgaand op de titel en de omslag van My Ear at his Heart * gaat het om een herinnering aan zijn vader, de ondertitel luidt zelfs : ‘reading my father’. Toch blijkt dat maar ten dele het geval te zijn. Kureishi senior was een gemankeerde schrijver. Hij schreef en hij schreef: romans, verhalen, toneelstukken en hoorspelen, maar niemand wilde ze publiceren. Zijn zoon heeft nu, voor het eerst van zijn leven, enkele manuscripten goed gelezen en kwam tot de conclusie dat het sterk autobiografische teksten zijn. Het steeds weer terugkerende thema is de gespannen verhouding met Omar, de broer waar hij tegen opkeek. Die was een succesvol cricketcommentator en publiceerde tegen het eind van zijn leven drie delen met memoires. Kureishi’s vader werkte bijna een leven lang voor de Pakistaanse ambassade in Londen en trouwde een Engelse vrouw. Omar trok de wereld rond en vestigde zich uiteindelijk weer in zijn geboorteland, hoewel Pakistan strikt genomen nog niet bestond toen hij ter wereld kwam.

Buitengewoon interessant materiaal, een prachtig gegeven om een mooi boek aan te wijden. Maar het jammerlijke is dat Hanif Kureishi het te veel over zichzelf heeft. Niet alleen als hij uit zijn geheugen put om iets duidelijk te maken, maar ook gewoon om de lezer deelgenoot te maken van zijn losbandige jeugd. Dat begon mij op den duur te irriteren. Ik sloeg er de inleiding nog eens op na en daaruit bleek dat ik het had kunnen weten. Aanvankelijk had dit een boek moeten worden met persoonlijke herinneringen gekoppeld aan favoriete literatuur. Tijdens het schrijven drong het laatst gemaakte manuscript van zijn vader zich echter aan hem op. Het kwam te voorschijn bij een opruiming of zo (dat wordt niet helemaal duidelijk), na 11 jaar zoek te zijn geweest.

Volgens mij is het zo gegaan: de uitgever heeft het manuscript bekeken en gedacht: bingo, prachtig boek over de vader van een schrijver. Hij heeft de auteur er van overtuigd dat het op die manier aan de man moest worden gebracht. Maar, hij heeft het niet aangedurfd hem ertoe aan te zetten de tekst te herzien en in te korten. Of het is hem niet gelukt; jammer.

*********

Nabokov schreef ooit een roman vanuit een vergelijkbaar perspectief: The Real Life of Sebastian Knight.** Daarin probeert de verteller het leven van zijn overleden halfbroer te reconstrueren. Hij put daartoe uit zijn schaarse persoonlijke herinneringen en bestudeert diens boeken nauwkeurig. Verder spoort hij enkele sleutelfiguren op en laat die aan het woord. De boeken van Nabokov staan vol met woordgrappen. Die vind ik meestal wel aardig, maar ze boeien me zelden lang genoeg om een boek helemaal uit te lezen. Met dit boek is dat wel gelukt. De eerste keer, een jaar geleden speelde een rol dat ik vanwege een probleempje met mijn hart tot het bed veroordeeld was. Daardoor werd de leesdiscipline blijkbaar bevorderd. Misschien kwam het ook doordat de hoofdpersoon lijdt aan een mysterieuze hartkwaal: de ziekte van Lehmann. Waarschijnlijk is dat weer zo’n grapje van Nabokov. Ik heb aan een verpleger gevraagd om voor me uit te zoeken of er in de handboeken iets over Lehmann te vinden is. Hij keek me wantrouwend aan en is er nooit op teruggekomen. Misschien vreesde hij dat ik door de schok last had gekregen van inbeeldingen. Laatst heb ik het boek nog een keer helemaal gelezen en weer met veel plezier. Het raadsel van de ziekte van Lehmann heb ik nog steeds niet kunnen oplossen.

************

De scherpste polemieken van Willem Frederik Hermans werden gebundeld door Max Pam. Hij bedacht er de titel Niet uit Kwaadaardigheid voor.*** Nou, dat lijkt me een beetje schijnheilig. Ik kocht het boek in ieder geval wel uit kwaadaardigheid. Lekker, mijn hart ophalen aan mooi verwoorde scheldkanonnades, dacht ik. En proberen je voor te stellen hoe de geadresseerde eronder zou lijden. Eerlijk gezegd viel dat een beetje tegen. De meeste ‘slachtoffers’ van deze stukken zijn dood en/of in totale vergetelheid weggezonken. ‘Schadenfreude’ is dan niet meer aan de orde. Mooie tirades blijven het wel.

 

*********************************************************