archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 17
Jaargang 20
8 juni 2023
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Ecomodernisten versus versoberaars Paul Bordewijk

2017BS EcomodernistenBNR van 4 mei jongstleden had een interview met GroenLinks Kamerlid Suzanna Kröger. Erboven stond: ‘Het klimaatbeleid begint op CO2-boekhouding te lijken.’ Je zou je kunnen voorstellen dat dat als een compliment bedoeld was, dat binnen het klimaatbeleid voor elke maatregel goed wordt nagegaan welke reductie van de CO2 uitstoot wordt bereikt tegen welke kosten. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft in 2018 zo’n soort overzicht gepubliceerd, door mij samengevat in De Leunstoel van 29 juni 2019. Er bleek uit dat toepassing van kernenergie een betrekkelijk goedkope methode van uitstootreductie is, en maatregelen in de gebouwde omgeving heel duur zijn.

Het leek mij essentiële informatie om goede keuzes te kunnen maken, en het verbaast mij dat die overzichten zo weinig bekendheid hebben gekregen. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat het PBL er niet meer achter staat, maar daar had dan toch ook bekendheid aan moeten worden gegeven, tegelijk met een actualisatie. Wellicht dat die gunstige uitkomst voor kernenergie bij GroenLinks niet goed gevallen is.

Een klimaatneutrale samenleving

Kröger zegt in het interview: ‘Ik vind dat het klimaatbeleid al heel snel op een soort CO2-boekhouding begint te lijken, terwijl je eigenlijk de transitie in gang moet willen zetten naar een klimaatneutrale samenleving binnen de grenzen van de planeet.’ Opvallend is daarbij dat boekhouden kennelijk als iets negatiefs wordt gezien, als een activiteit van middelmatige mannetjes waar je als Tweede-Kamerlid voor GroenLinks je ver boven verheven voelt, zo van ‘wie zijn díe mensen?’ Misschien verklaart die minachting voor boekhouden ook wel de problemen bij de aan GroenLinks gelieerde Triodos Bank, waar men niet in staat is de houders van participaties hun geld terug te betalen.
Maar verder klinkt het nogal raadselachtig wat Suzanna Kröger zegt, en vraag ik me af of ze het zelf begrijpt: de transitie naar een klimaatneutrale samenleving binnen de grenzen van de planeet. Is het Nederlandse beleid dan niet gericht op een klimaatneutrale samenleving? En hoe zou dat buiten de grenzen van de planneet kunnen? Ik vrees dat Kröger haar toevlucht neemt tot deze vaagtaal omdat het echte alternatief voor het Nederlandse beleid dat zij wil te veel kiezers zou afstoten.

Ecomodernisme

Om te voorkomen dat het menselijk leven op Aarde ernstige schade ondervindt door de opwarming van onze planeet, moeten we hoe dan ook de uitstoot van CO2 beperken en op zo kort mogelijke termijn terugbrengen tot nul. Daarvoor zijn grofweg twee strategieën denkbaar.
De ene is minder brandstoffen verbruiken door andere productieprocessen te kiezen. Dat kan variëren van woningisolatie tot gebruik van kernenergie. Daarbij treedt ontkoppeling op tussen welvaartsgroei en energiegebruik. Dit is de route die bepleit wordt door de ecomodernisten, en die in feite door de regering gevolgd wordt. Zo is in de periode 2008-2021 de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 14% gedaald, terwijl de economie met 12% groeide. Per eenheid van product daalde de uitstoot dus met 23%, bijna een kwart. Dat is geen getal dat bij de meeste deelnemers aan extinction rebellion tussen de oren zit. Wanneer er inmiddels op grote schaal kernenergie was toegepast, zou die daling nog veel groter zijn geweest.

Alternatief: Degrowth.

De alternatieve route heet met een Engelse term 'degrowth’, wat eigenlijk staat voor verarming. Je geeft er dan de voorkeur aan de daling van de uitstoot te bereiken door de productie te verminderen. Dat is de route die veel klimaatactivisten kiezen, en waarvan ik het idee heb dat achter haar verhullende taalgebruik ook Suzanna Kröger ervoor kiest.
Dat is niet alleen omdat men de getallen over ontkoppeling niet gelooft, het is ook omdat men een hekel heeft aan onze welvaart. Daar voelt men zich schuldig over, en niet alleen over de eigen welvaart, maar vooral ook over die van anderen en met name als ze minder verdienen. Kijk nu eens al dat volk bij de Ikea.
Dat is de diepere reden dat zogenaamde milieu-organisaties kernenergie afwijzen. Wat hebben we aan klimaatbeleid wanneer de welvaart gewoon door kan groeien? Zo meteen is de hele klimaatcrisis nog voor niets geweest. Dat is ook wat voorstanders van kernenergie te horen krijgen wanneer ze zich willen aansluiten bij extinction rebellion: dat heeft geen zin, want dan stijgt de welvaart gewoon door.

Richtingenstrijd

Achter de cryptische uitspraken van Suzanna Kröger gaat dus een zeer serieuze richtingenstrijd schuil, die tussen ecomodernisten en versoberaars. Die tegenstelling lijkt me relevant voor de fusie tussen de PvdA en GroenLinks waar nu naar gestreefd wordt. De uitspraken van Kröger zullen best representatief zijn voor GroenLinks. Maar worden ze ook breed in de PvdA onderschreven? Dat zou mij verbazen.
Diederik Samsom heeft zich meermalen beklaagd dat voedsel en energie veel te goedkoop zijn. Daarmee stond hij dichtbij GroenLinks, maar we weten nu waar zijn partijleiderschap toe geleid heeft. Ik kan mij niet voorstellen dat Attje Kuiken en Henk Nijboer er ook zo tegenaan kijken. Wanneer nu niet besproken wordt hoe de twee partijen tegen die kwestie aankijken, wordt de nieuwe partij opgezadeld met een tijdbom.

De illustratie is van Marcia Meerum Terwogt.
Meer informatie: marciamt72@gmail.com



© 2023 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Ecomodernisten versus versoberaars Paul Bordewijk
2017BS EcomodernistenBNR van 4 mei jongstleden had een interview met GroenLinks Kamerlid Suzanna Kröger. Erboven stond: ‘Het klimaatbeleid begint op CO2-boekhouding te lijken.’ Je zou je kunnen voorstellen dat dat als een compliment bedoeld was, dat binnen het klimaatbeleid voor elke maatregel goed wordt nagegaan welke reductie van de CO2 uitstoot wordt bereikt tegen welke kosten. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft in 2018 zo’n soort overzicht gepubliceerd, door mij samengevat in De Leunstoel van 29 juni 2019. Er bleek uit dat toepassing van kernenergie een betrekkelijk goedkope methode van uitstootreductie is, en maatregelen in de gebouwde omgeving heel duur zijn.

Het leek mij essentiële informatie om goede keuzes te kunnen maken, en het verbaast mij dat die overzichten zo weinig bekendheid hebben gekregen. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat het PBL er niet meer achter staat, maar daar had dan toch ook bekendheid aan moeten worden gegeven, tegelijk met een actualisatie. Wellicht dat die gunstige uitkomst voor kernenergie bij GroenLinks niet goed gevallen is.

Een klimaatneutrale samenleving

Kröger zegt in het interview: ‘Ik vind dat het klimaatbeleid al heel snel op een soort CO2-boekhouding begint te lijken, terwijl je eigenlijk de transitie in gang moet willen zetten naar een klimaatneutrale samenleving binnen de grenzen van de planeet.’ Opvallend is daarbij dat boekhouden kennelijk als iets negatiefs wordt gezien, als een activiteit van middelmatige mannetjes waar je als Tweede-Kamerlid voor GroenLinks je ver boven verheven voelt, zo van ‘wie zijn díe mensen?’ Misschien verklaart die minachting voor boekhouden ook wel de problemen bij de aan GroenLinks gelieerde Triodos Bank, waar men niet in staat is de houders van participaties hun geld terug te betalen.
Maar verder klinkt het nogal raadselachtig wat Suzanna Kröger zegt, en vraag ik me af of ze het zelf begrijpt: de transitie naar een klimaatneutrale samenleving binnen de grenzen van de planeet. Is het Nederlandse beleid dan niet gericht op een klimaatneutrale samenleving? En hoe zou dat buiten de grenzen van de planneet kunnen? Ik vrees dat Kröger haar toevlucht neemt tot deze vaagtaal omdat het echte alternatief voor het Nederlandse beleid dat zij wil te veel kiezers zou afstoten.

Ecomodernisme

Om te voorkomen dat het menselijk leven op Aarde ernstige schade ondervindt door de opwarming van onze planeet, moeten we hoe dan ook de uitstoot van CO2 beperken en op zo kort mogelijke termijn terugbrengen tot nul. Daarvoor zijn grofweg twee strategieën denkbaar.
De ene is minder brandstoffen verbruiken door andere productieprocessen te kiezen. Dat kan variëren van woningisolatie tot gebruik van kernenergie. Daarbij treedt ontkoppeling op tussen welvaartsgroei en energiegebruik. Dit is de route die bepleit wordt door de ecomodernisten, en die in feite door de regering gevolgd wordt. Zo is in de periode 2008-2021 de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 14% gedaald, terwijl de economie met 12% groeide. Per eenheid van product daalde de uitstoot dus met 23%, bijna een kwart. Dat is geen getal dat bij de meeste deelnemers aan extinction rebellion tussen de oren zit. Wanneer er inmiddels op grote schaal kernenergie was toegepast, zou die daling nog veel groter zijn geweest.

Alternatief: Degrowth.

De alternatieve route heet met een Engelse term 'degrowth’, wat eigenlijk staat voor verarming. Je geeft er dan de voorkeur aan de daling van de uitstoot te bereiken door de productie te verminderen. Dat is de route die veel klimaatactivisten kiezen, en waarvan ik het idee heb dat achter haar verhullende taalgebruik ook Suzanna Kröger ervoor kiest.
Dat is niet alleen omdat men de getallen over ontkoppeling niet gelooft, het is ook omdat men een hekel heeft aan onze welvaart. Daar voelt men zich schuldig over, en niet alleen over de eigen welvaart, maar vooral ook over die van anderen en met name als ze minder verdienen. Kijk nu eens al dat volk bij de Ikea.
Dat is de diepere reden dat zogenaamde milieu-organisaties kernenergie afwijzen. Wat hebben we aan klimaatbeleid wanneer de welvaart gewoon door kan groeien? Zo meteen is de hele klimaatcrisis nog voor niets geweest. Dat is ook wat voorstanders van kernenergie te horen krijgen wanneer ze zich willen aansluiten bij extinction rebellion: dat heeft geen zin, want dan stijgt de welvaart gewoon door.

Richtingenstrijd

Achter de cryptische uitspraken van Suzanna Kröger gaat dus een zeer serieuze richtingenstrijd schuil, die tussen ecomodernisten en versoberaars. Die tegenstelling lijkt me relevant voor de fusie tussen de PvdA en GroenLinks waar nu naar gestreefd wordt. De uitspraken van Kröger zullen best representatief zijn voor GroenLinks. Maar worden ze ook breed in de PvdA onderschreven? Dat zou mij verbazen.
Diederik Samsom heeft zich meermalen beklaagd dat voedsel en energie veel te goedkoop zijn. Daarmee stond hij dichtbij GroenLinks, maar we weten nu waar zijn partijleiderschap toe geleid heeft. Ik kan mij niet voorstellen dat Attje Kuiken en Henk Nijboer er ook zo tegenaan kijken. Wanneer nu niet besproken wordt hoe de twee partijen tegen die kwestie aankijken, wordt de nieuwe partij opgezadeld met een tijdbom.

De illustratie is van Marcia Meerum Terwogt.
Meer informatie: marciamt72@gmail.com

© 2023 Paul Bordewijk
powered by CJ2