archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 13
Jaargang 17
23 april 2020
Beschouwingen > In de polder delen printen terug
Eigen deskundigheid eerst Paul Bordewijk

1713BS DeskundigMoet je als leek deskundigen altijd vertrouwen?
Ik ben geen econoom, maar ik heb ik desondanks regelmatig kritiek op het Centraal Planbureau (zie mijn website www.paulbordewijk.nl).
Ik ben geen vervoerskundige, maar heb desondanks vol overtuiging het Leidse plan voor de aanleg van de RijnGouwelijn bestreden.
Ik ben ook geen klimaatwetenschapper. Dat ik desondanks de voorspellingen van de klimaatwetenschappers in grote lijnen onderschrijf is niet vanwege de autoriteit van de wetenschap, maar omdat we de gevolgen daarvan aan den lijve ondervinden.

En ik ben ook geen viroloog. Het leek mij verstandig dat de regering de adviezen van het RIVM volgde, want dat waren de deskundigen. Maar ik ben daar steeds meer aan gaan twijfelen. Woordvoerders van het RIVM bestreden steeds dat je zo veel mogelijk mensen moet testen en zoveel mogelijk mondkapjes moet dragen. Ze deden dat met argumenten die ik niet kon reproduceren, zoals ‘mondkapjes helpen niet, mensen kunnen er niet goed mee omgaan en als iedereen ze draagt gaat dat ten koste van de zorg’. Een illustratie van wat ik in De Leunstoel van 12 september j.l. een steelpannetje noemde. Maar dat zegt niet alles. Nogmaals: ik ben geen viroloog.

Tegelijkertijd zag je dat in het buitenland heel andere maatregelen werden genomen, op advies van andere deskundigen. Zulke deskundigen waren er ook in Nederland, zoals Ab Osterhaus, Jaap Goudsmit, Amrish Badjoe en Rosanne Hertzberger. Maar dat was voor weldenkend Nederland geen reden zich achter de oren te krabben, eerder ontstond verontwaardiging dat deze mensen een podium kregen om twijfel te zaaien over het RIVM, want dat was Neerlands Hoop in Bange Dagen. Alex Friedrich van het UMCG in Groningen ‘maakte een moeilijke 48 uur door, nadat hij was afgeweken van het landelijke testbeleid. De regering bleef het RIVM volgen: eigen deskundigen eerst.

Ik denk dat deze eensgezindheid niet los gezien kan worden van de aanvallen op het RIVM in een heel ander dossier, dat van de stikstofdepositie. Daarin verklaarde het RIVM dat een groot deel van die depositie het gevolg was van de landbouw. Om te voldoen aan de rechterlijke uitspraak over de stikstofdepositie zou dus een belangrijk deel van de landbouw moeten worden gestaakt en dat was voor veel boeren reden om per tractor hun ongenoegen te uiten. Daarbij werd ook de deskundigheid van het RIVM in twijfel getrokken. En daar wilde je als fatsoenlijk mens niets mee te maken hebben. Deskundigen waren deskundigen, daar moest je niet aan twijfelen.

Maar wanneer je het RIVM vanwege zijn deskundigheid moet vertrouwen, geldt dat argument ook in andere dossiers. Dan kun je het je dus niet veroorloven de adviezen van het RIVM over het coronavirus in twijfel te trekken, want dan maak je gemene zaak met die stomme boeren op hun tractor. Maar er lijkt een omslag aan te komen. Op 10 april publiceerde de Volkskrant een ongewoon lang stuk van Kustaw Bessems, waarin hij beschreef hoe hij langzamerhand werd bekropen door twijfel of het RIVM het wel bij het rechte eind had. Op 14 april publiceerde NRC Handelsblad een interview met Jos de Blok van Buurtzorg, waarin deze aangaf hoe zijn organisaties de medewerkers met mondkapjes beschermde. Daar hadden ze kritiek op gekregen van de GGD en de Inspectie, omdat die medewerkers zo over beschermd zouden zijn, waar de GGD zich overigens ‘niet in herkende’. Een dag later liet De Groene Amsterdammer een aantal dissidenten aan het woord.

Terwijl iedereen gespitst was op de RIVM cijfers over opnames in ziekenhuizen, aantallen op de IC en aantallen overleden (erkende) Corona patiënten, speelde zich in verpleeghuizen een verborgen drama af. Waarbij onbeschermde medewerkers het hoofd boven water moesten zien te houden te midden van dwalende demente patiënten. Het enige wat er gedaan werd om deze mensen voor besmetting te behoeden was hun partners verbieden op bezoek te komen. Maar die zaten verder alleen maar thuis en het risico dat zij het virus meedroegen was dus veel kleiner dan bij de verzorgers.

Aanvankelijk ontkende minister De Jonge dat zorgmedewerkers buiten de ziekenhuizen over onvoldoende beschermingsmateriaal beschikten. Waarschijnlijk geadviseerd door ambtenaren die niet op hun deskundigheid, maar op hun kwaliteit als proces-manager waren geselecteerd, dus op hun vermogen een papieren werkelijkheid te creëren. Verpleeghuizen zijn letterlijk het afvoerputje van de gezondheidszorg en staan daarom op de achterste rij wanneer de mondkapjes worden uitgedeeld.

De Blok heeft het over ‘angst onder deskundigen om het RIVM af te vallen’. Daar herken ik wel iets van. Sommige virologen vertoonden op de televisie een soort aarzeling of ze moesten kiezen tussen hun eigen mening of die van het RIVM. Je kunt je afvragen of er bij en rond het RIVM niet sprake is van groepsdenken. Het verschijnsel dat binnen een hechte groep die onder grote druk staat verkeerde beslissingen worden genomen, omdat mensen bang zijn deloyaal te zijn wanneer ze een afwijkend geluid laten horen. Jouke de Vries en ik hebben daar in 2009 het boek Rijdende treinen en gepasseerde stations over gepubliceerd.

Inmiddels lijkt het erop dat het kabinet de weerstand van het RIVM tegen veel testen trotseert. Kort nadat Hugo de Jonge Bruno Bruins had opgevolgd, werd voormalig CEO van DSM Feike Sybesma gevraagd op jacht te gaan naar meer testfaciliteiten. De Corona app die het kabinet wil laten ontwikkelen kan ook alleen maar slagen wanneer iedereen die dat wil zich kan laten testen. Zonder dat zullen te weinig mensen die besmet zijn zich aanmelden – als ze daar al toe bereid zijn – en zullen mensen die een melding krijgen dat ze misschien besmet zijn, niet thuis blijven.

Ook bij de mondkapjes is het huilen met de pet op. Niet alleen dat verzorgenden te weinig beschermd zijn. Wanneer ik zie dat in Oostenrijk het dragen ervan in de supermarkt verplicht is, lijkt me dat veel veiliger dan die anderhalve mater die je in Nederland moet aanhouden Terwijl dat in een supermarkt met al die door elkaar krioelende mensen helemaal niet kan. Dat zelf afwegen van groente en fruit in de supermarkt lijkt me trouwens ook behoorlijk onfris.
Kortom: het lijkt me heel verstandig wanneer het kabinet zich breder oriënteert dan alleen op het RIVM en voor meer testen en meer mondkapjes zorgt.

-------
Het plaatje is van Coc van Duijn
Meer informatie op: http://cocvanduijn.nl/

© 2020 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "In de polder" -
Beschouwingen > In de polder
Eigen deskundigheid eerst Paul Bordewijk
1713BS DeskundigMoet je als leek deskundigen altijd vertrouwen?
Ik ben geen econoom, maar ik heb ik desondanks regelmatig kritiek op het Centraal Planbureau (zie mijn website www.paulbordewijk.nl).
Ik ben geen vervoerskundige, maar heb desondanks vol overtuiging het Leidse plan voor de aanleg van de RijnGouwelijn bestreden.
Ik ben ook geen klimaatwetenschapper. Dat ik desondanks de voorspellingen van de klimaatwetenschappers in grote lijnen onderschrijf is niet vanwege de autoriteit van de wetenschap, maar omdat we de gevolgen daarvan aan den lijve ondervinden.

En ik ben ook geen viroloog. Het leek mij verstandig dat de regering de adviezen van het RIVM volgde, want dat waren de deskundigen. Maar ik ben daar steeds meer aan gaan twijfelen. Woordvoerders van het RIVM bestreden steeds dat je zo veel mogelijk mensen moet testen en zoveel mogelijk mondkapjes moet dragen. Ze deden dat met argumenten die ik niet kon reproduceren, zoals ‘mondkapjes helpen niet, mensen kunnen er niet goed mee omgaan en als iedereen ze draagt gaat dat ten koste van de zorg’. Een illustratie van wat ik in De Leunstoel van 12 september j.l. een steelpannetje noemde. Maar dat zegt niet alles. Nogmaals: ik ben geen viroloog.

Tegelijkertijd zag je dat in het buitenland heel andere maatregelen werden genomen, op advies van andere deskundigen. Zulke deskundigen waren er ook in Nederland, zoals Ab Osterhaus, Jaap Goudsmit, Amrish Badjoe en Rosanne Hertzberger. Maar dat was voor weldenkend Nederland geen reden zich achter de oren te krabben, eerder ontstond verontwaardiging dat deze mensen een podium kregen om twijfel te zaaien over het RIVM, want dat was Neerlands Hoop in Bange Dagen. Alex Friedrich van het UMCG in Groningen ‘maakte een moeilijke 48 uur door, nadat hij was afgeweken van het landelijke testbeleid. De regering bleef het RIVM volgen: eigen deskundigen eerst.

Ik denk dat deze eensgezindheid niet los gezien kan worden van de aanvallen op het RIVM in een heel ander dossier, dat van de stikstofdepositie. Daarin verklaarde het RIVM dat een groot deel van die depositie het gevolg was van de landbouw. Om te voldoen aan de rechterlijke uitspraak over de stikstofdepositie zou dus een belangrijk deel van de landbouw moeten worden gestaakt en dat was voor veel boeren reden om per tractor hun ongenoegen te uiten. Daarbij werd ook de deskundigheid van het RIVM in twijfel getrokken. En daar wilde je als fatsoenlijk mens niets mee te maken hebben. Deskundigen waren deskundigen, daar moest je niet aan twijfelen.

Maar wanneer je het RIVM vanwege zijn deskundigheid moet vertrouwen, geldt dat argument ook in andere dossiers. Dan kun je het je dus niet veroorloven de adviezen van het RIVM over het coronavirus in twijfel te trekken, want dan maak je gemene zaak met die stomme boeren op hun tractor. Maar er lijkt een omslag aan te komen. Op 10 april publiceerde de Volkskrant een ongewoon lang stuk van Kustaw Bessems, waarin hij beschreef hoe hij langzamerhand werd bekropen door twijfel of het RIVM het wel bij het rechte eind had. Op 14 april publiceerde NRC Handelsblad een interview met Jos de Blok van Buurtzorg, waarin deze aangaf hoe zijn organisaties de medewerkers met mondkapjes beschermde. Daar hadden ze kritiek op gekregen van de GGD en de Inspectie, omdat die medewerkers zo over beschermd zouden zijn, waar de GGD zich overigens ‘niet in herkende’. Een dag later liet De Groene Amsterdammer een aantal dissidenten aan het woord.

Terwijl iedereen gespitst was op de RIVM cijfers over opnames in ziekenhuizen, aantallen op de IC en aantallen overleden (erkende) Corona patiënten, speelde zich in verpleeghuizen een verborgen drama af. Waarbij onbeschermde medewerkers het hoofd boven water moesten zien te houden te midden van dwalende demente patiënten. Het enige wat er gedaan werd om deze mensen voor besmetting te behoeden was hun partners verbieden op bezoek te komen. Maar die zaten verder alleen maar thuis en het risico dat zij het virus meedroegen was dus veel kleiner dan bij de verzorgers.

Aanvankelijk ontkende minister De Jonge dat zorgmedewerkers buiten de ziekenhuizen over onvoldoende beschermingsmateriaal beschikten. Waarschijnlijk geadviseerd door ambtenaren die niet op hun deskundigheid, maar op hun kwaliteit als proces-manager waren geselecteerd, dus op hun vermogen een papieren werkelijkheid te creëren. Verpleeghuizen zijn letterlijk het afvoerputje van de gezondheidszorg en staan daarom op de achterste rij wanneer de mondkapjes worden uitgedeeld.

De Blok heeft het over ‘angst onder deskundigen om het RIVM af te vallen’. Daar herken ik wel iets van. Sommige virologen vertoonden op de televisie een soort aarzeling of ze moesten kiezen tussen hun eigen mening of die van het RIVM. Je kunt je afvragen of er bij en rond het RIVM niet sprake is van groepsdenken. Het verschijnsel dat binnen een hechte groep die onder grote druk staat verkeerde beslissingen worden genomen, omdat mensen bang zijn deloyaal te zijn wanneer ze een afwijkend geluid laten horen. Jouke de Vries en ik hebben daar in 2009 het boek Rijdende treinen en gepasseerde stations over gepubliceerd.

Inmiddels lijkt het erop dat het kabinet de weerstand van het RIVM tegen veel testen trotseert. Kort nadat Hugo de Jonge Bruno Bruins had opgevolgd, werd voormalig CEO van DSM Feike Sybesma gevraagd op jacht te gaan naar meer testfaciliteiten. De Corona app die het kabinet wil laten ontwikkelen kan ook alleen maar slagen wanneer iedereen die dat wil zich kan laten testen. Zonder dat zullen te weinig mensen die besmet zijn zich aanmelden – als ze daar al toe bereid zijn – en zullen mensen die een melding krijgen dat ze misschien besmet zijn, niet thuis blijven.

Ook bij de mondkapjes is het huilen met de pet op. Niet alleen dat verzorgenden te weinig beschermd zijn. Wanneer ik zie dat in Oostenrijk het dragen ervan in de supermarkt verplicht is, lijkt me dat veel veiliger dan die anderhalve mater die je in Nederland moet aanhouden Terwijl dat in een supermarkt met al die door elkaar krioelende mensen helemaal niet kan. Dat zelf afwegen van groente en fruit in de supermarkt lijkt me trouwens ook behoorlijk onfris.
Kortom: het lijkt me heel verstandig wanneer het kabinet zich breder oriënteert dan alleen op het RIVM en voor meer testen en meer mondkapjes zorgt.

-------
Het plaatje is van Coc van Duijn
Meer informatie op: http://cocvanduijn.nl/
© 2020 Paul Bordewijk
powered by CJ2