archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 3
Jaargang 15
9 november 2017
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Afke's Tiental * Katharina Kouwenhoven

1503VG GeellinksMijn favoriete kinderboek was Afke’s Tiental, in 1900 geschreven door Nienke van Hichtum (Sjoukje Maria Diderika Troelstra-Bokma de Boer, 1869–1939) en in 1903 uitgekomen. Een heel oud boek eigenlijk, maar een juweeltje. Het is gebaseerd op het leven van Harmke Feenstra-Tuinstra uit Warga, waarvan de dochter Wiepkje als dienstmeisje werkte bij Nienke, die haar uithoorde over het reilen en zeilen in haar ouderlijk huis.

Sjoukje was getrouwd met de socialistische voorman Pieter Jelles Troelstra, die meer gaf om zijn politieke ambities dan om zijn huwelijk. En als hij op tournee was kon hij moeilijk van de vrouwtjes afblijven. Een goed huwelijk was het dus niet en in 1906 ging het echtpaar uit elkaar. Sjoukje ging alleen verder met haar twee kinderen en bleef schrijven, maar ander werk van haar heeft de tand des tijds niet doorstaan.

Moeder (mem) Afke en vader (heit) Marten, landarbeider, hebben negen kinderen en kunnen maar moeilijk het hoofd boven water houden in hun piepkleine landarbeiderswoning. Ze moeten allemaal meewerken om het gezin draaiende te houden, door geld te verdienen, zoals Wiepkje, of in de huishouding. De kleinste meisjes Boukje, zes, en Sietske, vier, moeten bijvoorbeeld elke dag twaalf naadjes (pennen) breien. Er gebeurde natuurlijk niet zo erg veel – er verdwaalde wel eens een kind of er kwam er een te laat thuis – tot ze op een dag met het hele gezin een boottochtje gingen maken op zo’n enorm Fries meer. De boot sloeg om en ze waren bijna verzopen.

Het waren vooral de dagelijkse beslommeringen waarover verteld werd. Die kleine, breiende meisjes vond ik onvoorstelbaar.1503VG Afke's tiental Ik had zelf breien geleerd op school en vond het een crime, maar mijn moeder (geb. 1903) vertelde dat zij en haar zusjes ook al op jonge leeftijd sokken aan het breien waren. Mijn moeder heeft het haar hele leven gedaan, sokken  breien op vier pennen. Ze heeft het mij ook geleerd en ik kan het nog steeds maar het is een heel gedoe. Verder boeide het boek me vooral door de sfeer. Een harmonieus gezin, waar groot en klein respect had voor elkaar, iedereen naar vermogen een steentje bijdroeg, al was het maar op de baby passen, want er was natuurlijk altijd een baby. Het tegenovergestelde van een dysfunctioneel gezin, ondanks de armoede en zware omstandigheden (geen geld hebben voor turf om de kachel te stoken, dus maar vroeg naar bed).

Normaal las ik altijd jongensboeken, genre De Scheepsjongen van Bontekoe, want daar stond de schoolbibliotheek vol mee, en streekromans. Daarin deden zich echter problemen voor waar ik niets van begreep. Die hadden natuurlijk altijd met seks te maken en daar had ik (nog) geen kaas van gegeten. Afke was dus helemaal op maat. Daarin gebeurde herkenbare dingen en figureerden aardige mensen. Jaren later heb ik het mijn dochter voorgelezen en die vond het ook prachtig, al had ze van sokken breien geen notie.

Er is trouwens ook nog een prachtboek dat ik niet zelf gelezen heb maar dat mij op school is voorgelezen: Alleen op de Wereld. Ik heb het laatst voor mijn kleinzoons gekocht, in de hoop dat hun ouders het hun zullen voorlezen, samen huilend op de bank onder een dekentje.

------
De plaatjes zijn van Via Dit en Katharina Kouwenhoven


© 2017 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Afke's Tiental * Katharina Kouwenhoven
1503VG GeellinksMijn favoriete kinderboek was Afke’s Tiental, in 1900 geschreven door Nienke van Hichtum (Sjoukje Maria Diderika Troelstra-Bokma de Boer, 1869–1939) en in 1903 uitgekomen. Een heel oud boek eigenlijk, maar een juweeltje. Het is gebaseerd op het leven van Harmke Feenstra-Tuinstra uit Warga, waarvan de dochter Wiepkje als dienstmeisje werkte bij Nienke, die haar uithoorde over het reilen en zeilen in haar ouderlijk huis.

Sjoukje was getrouwd met de socialistische voorman Pieter Jelles Troelstra, die meer gaf om zijn politieke ambities dan om zijn huwelijk. En als hij op tournee was kon hij moeilijk van de vrouwtjes afblijven. Een goed huwelijk was het dus niet en in 1906 ging het echtpaar uit elkaar. Sjoukje ging alleen verder met haar twee kinderen en bleef schrijven, maar ander werk van haar heeft de tand des tijds niet doorstaan.

Moeder (mem) Afke en vader (heit) Marten, landarbeider, hebben negen kinderen en kunnen maar moeilijk het hoofd boven water houden in hun piepkleine landarbeiderswoning. Ze moeten allemaal meewerken om het gezin draaiende te houden, door geld te verdienen, zoals Wiepkje, of in de huishouding. De kleinste meisjes Boukje, zes, en Sietske, vier, moeten bijvoorbeeld elke dag twaalf naadjes (pennen) breien. Er gebeurde natuurlijk niet zo erg veel – er verdwaalde wel eens een kind of er kwam er een te laat thuis – tot ze op een dag met het hele gezin een boottochtje gingen maken op zo’n enorm Fries meer. De boot sloeg om en ze waren bijna verzopen.

Het waren vooral de dagelijkse beslommeringen waarover verteld werd. Die kleine, breiende meisjes vond ik onvoorstelbaar.1503VG Afke's tiental Ik had zelf breien geleerd op school en vond het een crime, maar mijn moeder (geb. 1903) vertelde dat zij en haar zusjes ook al op jonge leeftijd sokken aan het breien waren. Mijn moeder heeft het haar hele leven gedaan, sokken  breien op vier pennen. Ze heeft het mij ook geleerd en ik kan het nog steeds maar het is een heel gedoe. Verder boeide het boek me vooral door de sfeer. Een harmonieus gezin, waar groot en klein respect had voor elkaar, iedereen naar vermogen een steentje bijdroeg, al was het maar op de baby passen, want er was natuurlijk altijd een baby. Het tegenovergestelde van een dysfunctioneel gezin, ondanks de armoede en zware omstandigheden (geen geld hebben voor turf om de kachel te stoken, dus maar vroeg naar bed).

Normaal las ik altijd jongensboeken, genre De Scheepsjongen van Bontekoe, want daar stond de schoolbibliotheek vol mee, en streekromans. Daarin deden zich echter problemen voor waar ik niets van begreep. Die hadden natuurlijk altijd met seks te maken en daar had ik (nog) geen kaas van gegeten. Afke was dus helemaal op maat. Daarin gebeurde herkenbare dingen en figureerden aardige mensen. Jaren later heb ik het mijn dochter voorgelezen en die vond het ook prachtig, al had ze van sokken breien geen notie.

Er is trouwens ook nog een prachtboek dat ik niet zelf gelezen heb maar dat mij op school is voorgelezen: Alleen op de Wereld. Ik heb het laatst voor mijn kleinzoons gekocht, in de hoop dat hun ouders het hun zullen voorlezen, samen huilend op de bank onder een dekentje.

------
De plaatjes zijn van Via Dit en Katharina Kouwenhoven
© 2017 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2