archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 3
Jaargang 13
12 november 2015
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Als er geen geloof meer is .... Dik Kruithof

1303VG De Partij1Toevallig lees ik momenteel twee boeken die elkaar raken. Het ene boek is Tussen autonomie en humaniteit van Vincent Stolk, dat de geschiedenis van levensbeschouwelijk humanisme nagaat in relatie tot opvoeding en onderwijs tussen 1850 en 1970. Uiteraard wordt er in dit boek ruim aandacht besteed aan idealen en uitgangspunten voor opvoeding en, om het oude woord uit de arbeidersbeweging erbij te halen, verheffing.

Het tweede boek is De Partij, over het politieke leven in de vroege SDAP van Adriaan van Veldhuyzen. Dit boek schetst de vroege SDAP niet vanuit de kant van de idealen en politieke discussies, maar meer vanuit de verenigingskant, waarin vooral het opbouwen van een politieke partij centraal staat. De SDAP was ontstaan na een richtingenstrijd in de Sociaaldemocratische bond en probeerde in elk geval de heftige onderlinge strijd binnen de beweging te vermijden. Dat wordt mooi weergegeven in de volgende zin uit de conclusies (waarvoor twee oudere bronnen worden gegeven):

‘Dat de SDAP door deze gestileerde omgangsvormen volgens sommigen het voorportaal van het burgerdom was geworden, was een ongemakkelijke waarheid’. Burgerdom of burgerij, bourgeoisie is volgens wikipedia een sociale klasse van mensen in de middenklasse of in de bovenklasse die hun macht of status ontlenen aan hun vermogen, opleiding en werk (anders dan de aristocraten die hun status in de eerste plaats aan hun familieachtergrond ontlenen).

Voor mij gaan beide boeken dus over bewegingen die, al of niet bewust, erop gericht waren om een onderliggende maatschappelijke klasse te verheffen, door toegang te krijgen tot (liefst openbaar) onderwijs of door politieke macht te verwerven en die ten voordele van de onderliggende klasse van arbeiders te gebruiken. Ik spreek dan vanuit de periode rond een eeuw geleden. Stolk gaat uiteraard verder en onderzoekt ook de ontwikkelingen in het openbaar onderwijs van na de oorlog, maar dat is voor mijn verhaal minder belangrijk.

Ik wil namelijk die situatie1303VG De Partij2 van honderd jaar geleden vergelijken met de situatie nu. Politiek gezien is de sociaal-democratie succesvol geweest, heeft geregeerd en veel bereikt voor de arbeiders. Vooral na de oorlog konden veel kinderen uit die klasse doorleren en later doorstuderen en zo deel gaan uitmaken van wat vroeger ‘het burgerdom’ was.
Niet-politieke economische ontwikkelingen en de opening van een wereldeconomie met wereldwijde arbeidsverdeling hebben de arbeidersklasse veranderd in een werknemersklasse. Tot 2000 kon die profiteren van economische voorspoed, maar ze heeft nu ernstig te lijden onder de crisis. Werkzekerheid en de gestage stijging van lonen zijn een halt toegeroepen en er ontstaat, op een financieel hoger niveau, een werkersklasse met even weinig zekerheden als de arbeidersklasse honderd jaar geleden had. Treffend is dat vakbond en politieke partij nu succes hebben met een actie als Young & United om het jeugdminimumloon af te schaffen en dat de politiek maatregelen moet nemen om nota bene het uitbesteden (en dus slechter betalen) van werk door de overheid zelf een halt toe te roepen. Binnenkort zal er ook nog wel eens aandacht komen voor de kwalijke gevolgen van pay-rolling voor de kwaliteit van het werk van de overheid.

Het is ook in deze crisis al lang duidelijk geworden dat de (economische) bovenlaag in ons  maatschappelijke systeem zich heel makkelijk kan verrijken en Piketty heeft voldoende aangetoond dat wie kapitaal heeft daarvan steeds meer krijgt. Grunberg schreef in zijn voetnoot van 3 november dat opwaartse sociale mobiliteit, de kern van de Amerikaanse droom, vrijwel tot stilstand is gekomen en dat het ideaal: de kinderen zullen het beter hebben dan de ouders niet meer haalbaar is. Hij schrijft: ‘Zonder dat geloof valt de middenklasse uiteen, de politieke gevolgen daarvan zijn in Europa merkbaar’.

----------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
© 2015 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Als er geen geloof meer is .... Dik Kruithof
1303VG De Partij1Toevallig lees ik momenteel twee boeken die elkaar raken. Het ene boek is Tussen autonomie en humaniteit van Vincent Stolk, dat de geschiedenis van levensbeschouwelijk humanisme nagaat in relatie tot opvoeding en onderwijs tussen 1850 en 1970. Uiteraard wordt er in dit boek ruim aandacht besteed aan idealen en uitgangspunten voor opvoeding en, om het oude woord uit de arbeidersbeweging erbij te halen, verheffing.

Het tweede boek is De Partij, over het politieke leven in de vroege SDAP van Adriaan van Veldhuyzen. Dit boek schetst de vroege SDAP niet vanuit de kant van de idealen en politieke discussies, maar meer vanuit de verenigingskant, waarin vooral het opbouwen van een politieke partij centraal staat. De SDAP was ontstaan na een richtingenstrijd in de Sociaaldemocratische bond en probeerde in elk geval de heftige onderlinge strijd binnen de beweging te vermijden. Dat wordt mooi weergegeven in de volgende zin uit de conclusies (waarvoor twee oudere bronnen worden gegeven):

‘Dat de SDAP door deze gestileerde omgangsvormen volgens sommigen het voorportaal van het burgerdom was geworden, was een ongemakkelijke waarheid’. Burgerdom of burgerij, bourgeoisie is volgens wikipedia een sociale klasse van mensen in de middenklasse of in de bovenklasse die hun macht of status ontlenen aan hun vermogen, opleiding en werk (anders dan de aristocraten die hun status in de eerste plaats aan hun familieachtergrond ontlenen).

Voor mij gaan beide boeken dus over bewegingen die, al of niet bewust, erop gericht waren om een onderliggende maatschappelijke klasse te verheffen, door toegang te krijgen tot (liefst openbaar) onderwijs of door politieke macht te verwerven en die ten voordele van de onderliggende klasse van arbeiders te gebruiken. Ik spreek dan vanuit de periode rond een eeuw geleden. Stolk gaat uiteraard verder en onderzoekt ook de ontwikkelingen in het openbaar onderwijs van na de oorlog, maar dat is voor mijn verhaal minder belangrijk.

Ik wil namelijk die situatie1303VG De Partij2 van honderd jaar geleden vergelijken met de situatie nu. Politiek gezien is de sociaal-democratie succesvol geweest, heeft geregeerd en veel bereikt voor de arbeiders. Vooral na de oorlog konden veel kinderen uit die klasse doorleren en later doorstuderen en zo deel gaan uitmaken van wat vroeger ‘het burgerdom’ was.
Niet-politieke economische ontwikkelingen en de opening van een wereldeconomie met wereldwijde arbeidsverdeling hebben de arbeidersklasse veranderd in een werknemersklasse. Tot 2000 kon die profiteren van economische voorspoed, maar ze heeft nu ernstig te lijden onder de crisis. Werkzekerheid en de gestage stijging van lonen zijn een halt toegeroepen en er ontstaat, op een financieel hoger niveau, een werkersklasse met even weinig zekerheden als de arbeidersklasse honderd jaar geleden had. Treffend is dat vakbond en politieke partij nu succes hebben met een actie als Young & United om het jeugdminimumloon af te schaffen en dat de politiek maatregelen moet nemen om nota bene het uitbesteden (en dus slechter betalen) van werk door de overheid zelf een halt toe te roepen. Binnenkort zal er ook nog wel eens aandacht komen voor de kwalijke gevolgen van pay-rolling voor de kwaliteit van het werk van de overheid.

Het is ook in deze crisis al lang duidelijk geworden dat de (economische) bovenlaag in ons  maatschappelijke systeem zich heel makkelijk kan verrijken en Piketty heeft voldoende aangetoond dat wie kapitaal heeft daarvan steeds meer krijgt. Grunberg schreef in zijn voetnoot van 3 november dat opwaartse sociale mobiliteit, de kern van de Amerikaanse droom, vrijwel tot stilstand is gekomen en dat het ideaal: de kinderen zullen het beter hebben dan de ouders niet meer haalbaar is. Hij schrijft: ‘Zonder dat geloof valt de middenklasse uiteen, de politieke gevolgen daarvan zijn in Europa merkbaar’.

----------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
© 2015 Dik Kruithof
powered by CJ2