archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 8
Jaargang 12
12 februari 2015
Vermaak en Genot > Was er nog wat op de tv? delen printen terug
Hongerwinterbaby's Katharina Kouwenhoven

1208VG Baby'sVorige week was er een programma op de TV over de hongerwinter van '44 - '45. Hoe erg het allemaal was en wat de gevolgen waren. Dus was Prof. Tessa Roseboom aanwezig, want die is altijd aanwezig als de hongerwinter ter sprake komt. Prof. Roseboom was van mening dat kinderen van moeders die tijdens de hongerwinter zwanger waren, op latere leeftijd veel meer met ziektes te kampen hadden dan kinderen van niet-ondervoede moeders.

Dat idee sprak mij wel aan, want ik had bij mezelf - ik ben zo'n hongerwinterbaby - en in mijn omgeving geconstateerd dat wij kwalen kregen die onze ouders niet hadden: wij waren veel eerder aan de bril en onze ogen verslechterden sneller, wij kregen kanker of hart- en vaatziekten, terwijl dat in onze familie niet voorkwam, wij hadden last van botontkalking en gewrichtsproblemen, die ook niet erfelijk konden zijn. Mogelijk had dit te maken met de ongunstige omstandigheden waaronder wij ter wereld waren gekomen.

Om haar hypothese te toetsen deed de professor onderzoek en daarvoor kon ze beschikken over alle geboortedossiers van het Amsterdamse Wilhelmina Gasthuis en daardoor kon ze mensen die in die tijd geboren waren opsporen. Deze werden vergeleken met twee 'controlegroepen' van mensen die voor of na de hongerwinter geboren waren. De hongerwinterbaby's in dit onderzoek zijn dus allen geboren in het ziekenhuis. Dit gebeurde op basis van medische en/of sociale indicaties. Met de moeders en/of baby's in dit onderzoek was dus al iets aan de hand, maar daar schenkt de professor geen aandacht aan. Ze schreef samen met Ronald van de Krol een boekje* over haar bevindingen, een boekje dat voor de helft bestaat uit interviews van v.d. Krol met een hongerwinterbaby met een bepaalde kwaal, en inmiddels natuurlijk op leeftijd, en voor de andere helft uit onderzoeksresultaten en verklaringen.

In dit boekje worden door Prof. Roseboom ferme conclusies getrokken, maar wordt niet aangegeven waarop deze gebaseerd zijn (er komt geen getal in voor!). Ook op de methodologische problemen van het onderzoek wordt niet ingegaan. Er wordt ogenschijnlijk maar wat beweerd. Er zat niets anders op dan het artikel op te sporen waarin verslag wordt gedaan van het onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze. Dat trof ik aan in Molecular and Celluar Endocrinology 185 (2001).

Helaas weet ik niets van de kwaliteit van medische tijdschriften en dus ook niet van de status van dit blad. Ik neem echter aan dat er een 'peer review' aan te pas is gekomen. In het artikel staat in ieder geval meer informatie. De oorspronkelijke groep baby's die in de prijzen viel bestond uit 2414 personen, waarvan er 2155 opgespoord werden. Door sterfte, emigratie etc. bleven er 1527 over waarvan het adres bekend was. Uiteindelijk werden er 912 geïnterviewd en namen er 741 deel aan klinisch onderzoek. Op die aantallen valt niets af te dingen, behalve dat er een voortdurende selectie plaatsvindt. Maar nu de resultaten. Er worden vijf groepen vergeleken, geboren voor de hongerwinter, hongerwinter in de laatste fase van de zwangerschap, in het midden van de zwangerschap, vroeg in de zwangerschap en bevruchting na de hongerwinter.

Zij werden vergeleken op allerlei medische variabelen, zoals glucoseconcentratie, cholesterol, BMI, bloeddruk, luchtwegen, slechte algehele gezondheid (en dus niet op kanker, gezichtsvermogen, botkwaliteit, gewrichtsproblemen, spiermassa etc.). In totaal zijn er 80 gemiddelden vergeleken en hiervan zijn er 7 significant, dat wil zeggen niet aan het toeval toe te schrijven. Zeven? Ja, zeven. Dat is een aantal dat nauwelijks boven het kansniveau uitkomt. Het zouden net zo goed 7 andere geweest kunnen zijn en bij herhaling van het onderzoek zullen het zeker andere zijn. Er zit echter wel een patroon in.

De groep die vroeg in de zwangerschap aan de hongerwinter is blootgesteld komt er het slechtste af op 4 van de 16 variabelen. Voor ferme conclusies is echter helemaal geen grond. Eigenlijk komt er niets uit, uit dit onderzoek. Niet alleen voor de oorspronkelijke hypothese is dit jammer, maar ook voor een andere gedachte. Hart- en vaatziekten worden altijd in verband gebracht met cholesterol, hoge bloeddruk, suiker en overgewicht. In de praktijk is gebleken dat bij 50% van de mensen die een hartaanval krijgt niets mis is met deze waarden. Daar moet dus iets anders aan de hand zijn. De hongerwinter, bijvoorbeeld. Maar daar lijkt het dus niet op. Zelfs voor de groep die vroeg in de zwangerschap is blootgesteld aan de hongerwinter is het niet meer dan een trend. Bovendien zou je moeten weten waarom de moeders van deze kinderen in het ziekenhuis bevallen zijn.

Het is jammer van al het werk dat is verricht, maar het zou mevrouw Roseboom sieren als ze haar beweringen over de invloed van de hongerwinter wat zou nuanceren.

* Tessa Roseboom en Ronald van de Krol (2010). Baby's van de Hongerwinter. De Onvermoede Erfenis van Ondervoeding. Amsterdam, Uitgeverij Augustus

-----------------------------------------------------------------------------
De foto komt uit het familiealbum van Katharina Kouwenhoven
--------------------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
--------------------------------------
Abonneert u op de Nieuwsbrief.
Ga naar: www.deleunstoel.nl/nieuwsbrief.php

© 2015 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "Was er nog wat op de tv?" -
Vermaak en Genot > Was er nog wat op de tv?
Hongerwinterbaby's Katharina Kouwenhoven
1208VG Baby'sVorige week was er een programma op de TV over de hongerwinter van '44 - '45. Hoe erg het allemaal was en wat de gevolgen waren. Dus was Prof. Tessa Roseboom aanwezig, want die is altijd aanwezig als de hongerwinter ter sprake komt. Prof. Roseboom was van mening dat kinderen van moeders die tijdens de hongerwinter zwanger waren, op latere leeftijd veel meer met ziektes te kampen hadden dan kinderen van niet-ondervoede moeders.

Dat idee sprak mij wel aan, want ik had bij mezelf - ik ben zo'n hongerwinterbaby - en in mijn omgeving geconstateerd dat wij kwalen kregen die onze ouders niet hadden: wij waren veel eerder aan de bril en onze ogen verslechterden sneller, wij kregen kanker of hart- en vaatziekten, terwijl dat in onze familie niet voorkwam, wij hadden last van botontkalking en gewrichtsproblemen, die ook niet erfelijk konden zijn. Mogelijk had dit te maken met de ongunstige omstandigheden waaronder wij ter wereld waren gekomen.

Om haar hypothese te toetsen deed de professor onderzoek en daarvoor kon ze beschikken over alle geboortedossiers van het Amsterdamse Wilhelmina Gasthuis en daardoor kon ze mensen die in die tijd geboren waren opsporen. Deze werden vergeleken met twee 'controlegroepen' van mensen die voor of na de hongerwinter geboren waren. De hongerwinterbaby's in dit onderzoek zijn dus allen geboren in het ziekenhuis. Dit gebeurde op basis van medische en/of sociale indicaties. Met de moeders en/of baby's in dit onderzoek was dus al iets aan de hand, maar daar schenkt de professor geen aandacht aan. Ze schreef samen met Ronald van de Krol een boekje* over haar bevindingen, een boekje dat voor de helft bestaat uit interviews van v.d. Krol met een hongerwinterbaby met een bepaalde kwaal, en inmiddels natuurlijk op leeftijd, en voor de andere helft uit onderzoeksresultaten en verklaringen.

In dit boekje worden door Prof. Roseboom ferme conclusies getrokken, maar wordt niet aangegeven waarop deze gebaseerd zijn (er komt geen getal in voor!). Ook op de methodologische problemen van het onderzoek wordt niet ingegaan. Er wordt ogenschijnlijk maar wat beweerd. Er zat niets anders op dan het artikel op te sporen waarin verslag wordt gedaan van het onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze. Dat trof ik aan in Molecular and Celluar Endocrinology 185 (2001).

Helaas weet ik niets van de kwaliteit van medische tijdschriften en dus ook niet van de status van dit blad. Ik neem echter aan dat er een 'peer review' aan te pas is gekomen. In het artikel staat in ieder geval meer informatie. De oorspronkelijke groep baby's die in de prijzen viel bestond uit 2414 personen, waarvan er 2155 opgespoord werden. Door sterfte, emigratie etc. bleven er 1527 over waarvan het adres bekend was. Uiteindelijk werden er 912 geïnterviewd en namen er 741 deel aan klinisch onderzoek. Op die aantallen valt niets af te dingen, behalve dat er een voortdurende selectie plaatsvindt. Maar nu de resultaten. Er worden vijf groepen vergeleken, geboren voor de hongerwinter, hongerwinter in de laatste fase van de zwangerschap, in het midden van de zwangerschap, vroeg in de zwangerschap en bevruchting na de hongerwinter.

Zij werden vergeleken op allerlei medische variabelen, zoals glucoseconcentratie, cholesterol, BMI, bloeddruk, luchtwegen, slechte algehele gezondheid (en dus niet op kanker, gezichtsvermogen, botkwaliteit, gewrichtsproblemen, spiermassa etc.). In totaal zijn er 80 gemiddelden vergeleken en hiervan zijn er 7 significant, dat wil zeggen niet aan het toeval toe te schrijven. Zeven? Ja, zeven. Dat is een aantal dat nauwelijks boven het kansniveau uitkomt. Het zouden net zo goed 7 andere geweest kunnen zijn en bij herhaling van het onderzoek zullen het zeker andere zijn. Er zit echter wel een patroon in.

De groep die vroeg in de zwangerschap aan de hongerwinter is blootgesteld komt er het slechtste af op 4 van de 16 variabelen. Voor ferme conclusies is echter helemaal geen grond. Eigenlijk komt er niets uit, uit dit onderzoek. Niet alleen voor de oorspronkelijke hypothese is dit jammer, maar ook voor een andere gedachte. Hart- en vaatziekten worden altijd in verband gebracht met cholesterol, hoge bloeddruk, suiker en overgewicht. In de praktijk is gebleken dat bij 50% van de mensen die een hartaanval krijgt niets mis is met deze waarden. Daar moet dus iets anders aan de hand zijn. De hongerwinter, bijvoorbeeld. Maar daar lijkt het dus niet op. Zelfs voor de groep die vroeg in de zwangerschap is blootgesteld aan de hongerwinter is het niet meer dan een trend. Bovendien zou je moeten weten waarom de moeders van deze kinderen in het ziekenhuis bevallen zijn.

Het is jammer van al het werk dat is verricht, maar het zou mevrouw Roseboom sieren als ze haar beweringen over de invloed van de hongerwinter wat zou nuanceren.

* Tessa Roseboom en Ronald van de Krol (2010). Baby's van de Hongerwinter. De Onvermoede Erfenis van Ondervoeding. Amsterdam, Uitgeverij Augustus

-----------------------------------------------------------------------------
De foto komt uit het familiealbum van Katharina Kouwenhoven
--------------------------------------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
--------------------------------------
Abonneert u op de Nieuwsbrief.
Ga naar: www.deleunstoel.nl/nieuwsbrief.php
© 2015 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2