archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 20
Jaargang 11
25 september 2014
Beschouwingen > Buitenlandse zaken delen printen terug
Separatisten aller landen verenigt U! Paul Bordewijk

1120BS Grenzen‘Een spook waart door Europa – het spook van het separatisme. Alle machten van het oude Europa hebben zich tot een heilige drijfjacht tegen dit spook verbonden, de NAVO en de EU, Cameron en Porosjenko, Engelse vakbondsleiders en Nederlandse Tweede-Kamerleden.’ Ziehier een hedendaagse variatie op het Communistisch Manifest.

Het spook steekt overal zijn kop op. Hoewel in 1977 in Helsinki op initiatief van Brezjnev de grenzen in Europa nog plechtig als onschendbaar waren aangemerkt en de integriteit van staten als onaantastbaar, bleek vijftien jaar later de kaart van Europa er al heel anders uit te zien. Het meest spectaculaire daarbij was het uiteenvallen  van Brezjnevs Sovjet-Unie, die nu juist door de verklaring van Helsinki beschermd had moeten worden. Maar ook Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië vielen uiteen. Daarmee kwamen er veel grenzen bij, terwijl slechts één grens werd uitgestuft: die tussen Oost- en West-Duitsland.  

Intussen heeft Kosovo zich weer afgescheiden van Servië, kon Cameron een uittreden van Schotland alleen voorkomen door meer autonomie in het vooruitzicht te stellen, en functioneren er onder Russische protectie staten met de pretentie van een autonome republiek in Oost-Oekraïne. Er zijn meer niet erkende staatjes met Russisch sprekende inwoners en er is ook nog Noord-Cyprus, met een regering die alleen door Turkije wordt erkend. Dan zijn er sterke afscheidingsbewegingen in Catalonië en Vlaanderen en wonen er in Noord-Italië veel mensen die graag van de corrupte toestanden in Zuid-Italië af zouden willen. Op Wikipedia vind je een indrukwekkende lijst van al dan niet serieus te nemen regionale bewegingen voor afscheiding of meer autonomie.

Separatisme treedt op wanneer het regionale saamhorigheidsgevoel het nationale overtreft, of wanneer dat laatste zelfs geheel afwezig is. Dat is geen gelukkige situatie en wij mogen blij zijn dat wij in een land leven waar de overgrote meerderheid van de inwoners zich met het bestaande staatsverband identificeert. In de tijd van koning Willem I was dat niet zo en scheidden de Belgen zich van ons af. In die tijd wilden ook de Limburgers dat doen. Later kwam de Friese Beweging op, resulterend in de FNP die toch meer een politiek curiosum is gebleven. Het meest problematisch in dit verband is nog de neiging bij veel allochtonen om zich naar het uitkomt op hun Nederlanderschap te beroepen of zich van Nederland te distantiëren.

Een belangrijke basis voor separatisme kan zijn het spreken van een andere taal, zoals in België en Catalonië. Probeer maar eens in Brussel in het Nederlands een kop koffie te bestellen, dan begrijp je de Nieuw-Vlaamse Alliantie van Bart de Wever een stuk beter. Taal wordt belangrijker als motief om je af te scheiden naarmate een maatschappij zich meer ontwikkelt en het voor je carrière belangrijker wordt de dominante taal te spreken. In plaats van je die taal volledig eigen te maken kun je er dan ook naar streven een eigen staat te vormen met degenen die dezelfde taal spreken, om zo toegang te hebben tot de zakelijke en bestuurlijke elite in je eigen land.

Ook wanneer een land geografisch verdeeld is over het te voeren beleid, kan dat een motief voor afscheiding zijn. In Schotland wilden de separatisten zich zo onttrekken aan het neoliberalisme dat Engeland in zijn greep heeft. In België klagen de Vlamingen juist over de nonchalante manier waarop in het zuiden uitkeringen worden verstrekt. Dat laatste is ook een belangrijk motief in Italië.  

Als het goed is levert separatisme sterkere staten op waarmee de inwoners zich beter kunnen vereenzelvigen. Toch roept het bij de bestuurlijke elites veel weerstand op. Daar kiest men juist voor grotere verbanden, zoals de Europese Unie. Niet de interne kracht van de natie staat dan voorop, maar de externe macht als gevolg van een groot inwoneraantal. Europa moet op kunnen tegen China en India, maar men ziet over het hoofd dat in Azië juist kleinere landen als Zuid-Korea, Taiwan, Hong Kong en Singapore welvarend zijn.

Er is een tijd geweest dat in Brussel werd gepleit voor het Europa van de regio’s. Daarbij zouden grote nationale staten als Duitsland en Frankrijk opgesplitst moeten worden om een evenwichtiger Europa te realiseren, met lidstaten die minder in grootte en dus minder in macht verschillen. Freddy Heineken liet daar zelfs een kaart voor tekenen (zie De Republikein van maart dit jaar). Maar onder invloed van landen als Spanje, waar de regering niet wil dat het werk van de katholieke koningen teniet wordt gedaan, is er in Brussel een heel andere wind gaan waaien.  

Toen in 1991 Slovenië zich onafhankelijk wilde verklaren, kreeg men een EU-delegatie op zijn dak om uit te leggen dat Slovenië daar veel te klein voor was. Helaas werd die aangevoerd door de premier van Luxemburg, zodat de boodschap weinig indruk maakte.

Als gevolg hiervan zagen we bij het referendum over de Schotse onafhankelijkheid dezelfde dynamiek als bij de Europese grondwet. Alle grote organisaties, politieke partijen en media droegen uit dat de kiezer vóór Europa dan wel tegen Schotland moest stemmen, maar de dreiging met hel en verdoemenis maakt de kiezer obstinaat, zodat tijdens de campagne de voorstanders van het kleinere staatkundige verband geleidelijk aanhang wonnen, wat Cameron slechts kon keren door de Schotten binnen het Verenigd Koninkrijk veel meer autonomie te beloven.

De gehechtheid van wat we maar even de internationale gemeenschap noemen aan territoriale integriteit, leidt ertoe dat wanneer eenmaal een land uiteengevallen is, de oude interne binnengrenzen heilig zijn als buitengrenzen van de nieuwe staten. Toen Joegoslavië uiteen was gevallen mocht Kosovo aanvankelijk geen nieuwe staat worden, want het was daarvoor geen deelstaat maar een provincie van Servië. En nadat na onnoemelijk veel lijden Kosovo toch een eigen staat werd, was het weer onbespreekbaar dat het noordelijke gebied waar vooral Serven wonen bij Servië zou blijven.

Toch leefde op de Shetland eilanden al het idee dat wanneer Schotland onafhankelijk zou worden de eilanden daarbuiten zouden blijven, en zelf onderdeel van de Commonwealth zouden worden, of zich misschien wel aan zouden sluiten bij Noorwegen. Stel dat Friesland ooit onafhankelijkheid zou willen. Als dat een breed gedragen en consistente wens is zie ik niet dat Nederland zich daartegen zou moeten verzetten, en zeker niet dat we dan Leeuwarden gaan bombarderen. Maar wanneer Vlieland en Terschelling, die tijdens de Duitse bezetting bij Friesland zijn gevoegd, bij Nederland zouden willen blijven, moet ook dat gehonoreerd worden.

Dat brengt ons op Oekraïne. Dat is een zelfstandige staat geworden na het uiteenvallen van de Sovjet Unie. Dit was zo ongeveer de enige inbreuk op de territoriale integriteit van een land die luide werd toegejuicht. Maar wanneer dan onderdelen van de Oekraïne niet willen dat de oude binnengrenzen klakkeloos als de nieuwe buitengrenzen worden beschouwd is het huis te klein. Dat Oekraïne dan dood en verderf zaait in de afgescheiden gebieden lijkt iedereen vanzelfsprekend te vinden.
Herziening van staatsgrenzen kan staten opleveren met een grotere interne samenhang. Daar zijn zorgvuldige procedures voor nodig, met referenda onder internationaal toezicht. Dat is beter dan het vasthouden aan de territoriale identiteit van landen met willekeurige buitengrenzen. Om het zover te krijgen doe ik de oproep: Separatisten aller landen verenigt u!

--------------------------------------------
De tekening is van Annemiek Meijer

--------------------------------------------------------------
Door bestellingen te doen bij bol.com via de banner rechts steunt u De Leunstoel!


© 2014 Paul Bordewijk meer Paul Bordewijk - meer "Buitenlandse zaken" -
Beschouwingen > Buitenlandse zaken
Separatisten aller landen verenigt U! Paul Bordewijk
1120BS Grenzen‘Een spook waart door Europa – het spook van het separatisme. Alle machten van het oude Europa hebben zich tot een heilige drijfjacht tegen dit spook verbonden, de NAVO en de EU, Cameron en Porosjenko, Engelse vakbondsleiders en Nederlandse Tweede-Kamerleden.’ Ziehier een hedendaagse variatie op het Communistisch Manifest.

Het spook steekt overal zijn kop op. Hoewel in 1977 in Helsinki op initiatief van Brezjnev de grenzen in Europa nog plechtig als onschendbaar waren aangemerkt en de integriteit van staten als onaantastbaar, bleek vijftien jaar later de kaart van Europa er al heel anders uit te zien. Het meest spectaculaire daarbij was het uiteenvallen  van Brezjnevs Sovjet-Unie, die nu juist door de verklaring van Helsinki beschermd had moeten worden. Maar ook Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië vielen uiteen. Daarmee kwamen er veel grenzen bij, terwijl slechts één grens werd uitgestuft: die tussen Oost- en West-Duitsland.  

Intussen heeft Kosovo zich weer afgescheiden van Servië, kon Cameron een uittreden van Schotland alleen voorkomen door meer autonomie in het vooruitzicht te stellen, en functioneren er onder Russische protectie staten met de pretentie van een autonome republiek in Oost-Oekraïne. Er zijn meer niet erkende staatjes met Russisch sprekende inwoners en er is ook nog Noord-Cyprus, met een regering die alleen door Turkije wordt erkend. Dan zijn er sterke afscheidingsbewegingen in Catalonië en Vlaanderen en wonen er in Noord-Italië veel mensen die graag van de corrupte toestanden in Zuid-Italië af zouden willen. Op Wikipedia vind je een indrukwekkende lijst van al dan niet serieus te nemen regionale bewegingen voor afscheiding of meer autonomie.

Separatisme treedt op wanneer het regionale saamhorigheidsgevoel het nationale overtreft, of wanneer dat laatste zelfs geheel afwezig is. Dat is geen gelukkige situatie en wij mogen blij zijn dat wij in een land leven waar de overgrote meerderheid van de inwoners zich met het bestaande staatsverband identificeert. In de tijd van koning Willem I was dat niet zo en scheidden de Belgen zich van ons af. In die tijd wilden ook de Limburgers dat doen. Later kwam de Friese Beweging op, resulterend in de FNP die toch meer een politiek curiosum is gebleven. Het meest problematisch in dit verband is nog de neiging bij veel allochtonen om zich naar het uitkomt op hun Nederlanderschap te beroepen of zich van Nederland te distantiëren.

Een belangrijke basis voor separatisme kan zijn het spreken van een andere taal, zoals in België en Catalonië. Probeer maar eens in Brussel in het Nederlands een kop koffie te bestellen, dan begrijp je de Nieuw-Vlaamse Alliantie van Bart de Wever een stuk beter. Taal wordt belangrijker als motief om je af te scheiden naarmate een maatschappij zich meer ontwikkelt en het voor je carrière belangrijker wordt de dominante taal te spreken. In plaats van je die taal volledig eigen te maken kun je er dan ook naar streven een eigen staat te vormen met degenen die dezelfde taal spreken, om zo toegang te hebben tot de zakelijke en bestuurlijke elite in je eigen land.

Ook wanneer een land geografisch verdeeld is over het te voeren beleid, kan dat een motief voor afscheiding zijn. In Schotland wilden de separatisten zich zo onttrekken aan het neoliberalisme dat Engeland in zijn greep heeft. In België klagen de Vlamingen juist over de nonchalante manier waarop in het zuiden uitkeringen worden verstrekt. Dat laatste is ook een belangrijk motief in Italië.  

Als het goed is levert separatisme sterkere staten op waarmee de inwoners zich beter kunnen vereenzelvigen. Toch roept het bij de bestuurlijke elites veel weerstand op. Daar kiest men juist voor grotere verbanden, zoals de Europese Unie. Niet de interne kracht van de natie staat dan voorop, maar de externe macht als gevolg van een groot inwoneraantal. Europa moet op kunnen tegen China en India, maar men ziet over het hoofd dat in Azië juist kleinere landen als Zuid-Korea, Taiwan, Hong Kong en Singapore welvarend zijn.

Er is een tijd geweest dat in Brussel werd gepleit voor het Europa van de regio’s. Daarbij zouden grote nationale staten als Duitsland en Frankrijk opgesplitst moeten worden om een evenwichtiger Europa te realiseren, met lidstaten die minder in grootte en dus minder in macht verschillen. Freddy Heineken liet daar zelfs een kaart voor tekenen (zie De Republikein van maart dit jaar). Maar onder invloed van landen als Spanje, waar de regering niet wil dat het werk van de katholieke koningen teniet wordt gedaan, is er in Brussel een heel andere wind gaan waaien.  

Toen in 1991 Slovenië zich onafhankelijk wilde verklaren, kreeg men een EU-delegatie op zijn dak om uit te leggen dat Slovenië daar veel te klein voor was. Helaas werd die aangevoerd door de premier van Luxemburg, zodat de boodschap weinig indruk maakte.

Als gevolg hiervan zagen we bij het referendum over de Schotse onafhankelijkheid dezelfde dynamiek als bij de Europese grondwet. Alle grote organisaties, politieke partijen en media droegen uit dat de kiezer vóór Europa dan wel tegen Schotland moest stemmen, maar de dreiging met hel en verdoemenis maakt de kiezer obstinaat, zodat tijdens de campagne de voorstanders van het kleinere staatkundige verband geleidelijk aanhang wonnen, wat Cameron slechts kon keren door de Schotten binnen het Verenigd Koninkrijk veel meer autonomie te beloven.

De gehechtheid van wat we maar even de internationale gemeenschap noemen aan territoriale integriteit, leidt ertoe dat wanneer eenmaal een land uiteengevallen is, de oude interne binnengrenzen heilig zijn als buitengrenzen van de nieuwe staten. Toen Joegoslavië uiteen was gevallen mocht Kosovo aanvankelijk geen nieuwe staat worden, want het was daarvoor geen deelstaat maar een provincie van Servië. En nadat na onnoemelijk veel lijden Kosovo toch een eigen staat werd, was het weer onbespreekbaar dat het noordelijke gebied waar vooral Serven wonen bij Servië zou blijven.

Toch leefde op de Shetland eilanden al het idee dat wanneer Schotland onafhankelijk zou worden de eilanden daarbuiten zouden blijven, en zelf onderdeel van de Commonwealth zouden worden, of zich misschien wel aan zouden sluiten bij Noorwegen. Stel dat Friesland ooit onafhankelijkheid zou willen. Als dat een breed gedragen en consistente wens is zie ik niet dat Nederland zich daartegen zou moeten verzetten, en zeker niet dat we dan Leeuwarden gaan bombarderen. Maar wanneer Vlieland en Terschelling, die tijdens de Duitse bezetting bij Friesland zijn gevoegd, bij Nederland zouden willen blijven, moet ook dat gehonoreerd worden.

Dat brengt ons op Oekraïne. Dat is een zelfstandige staat geworden na het uiteenvallen van de Sovjet Unie. Dit was zo ongeveer de enige inbreuk op de territoriale integriteit van een land die luide werd toegejuicht. Maar wanneer dan onderdelen van de Oekraïne niet willen dat de oude binnengrenzen klakkeloos als de nieuwe buitengrenzen worden beschouwd is het huis te klein. Dat Oekraïne dan dood en verderf zaait in de afgescheiden gebieden lijkt iedereen vanzelfsprekend te vinden.
Herziening van staatsgrenzen kan staten opleveren met een grotere interne samenhang. Daar zijn zorgvuldige procedures voor nodig, met referenda onder internationaal toezicht. Dat is beter dan het vasthouden aan de territoriale identiteit van landen met willekeurige buitengrenzen. Om het zover te krijgen doe ik de oproep: Separatisten aller landen verenigt u!

--------------------------------------------
De tekening is van Annemiek Meijer

--------------------------------------------------------------
Door bestellingen te doen bij bol.com via de banner rechts steunt u De Leunstoel!
© 2014 Paul Bordewijk
powered by CJ2