archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 16
Jaargang 11
26 juni 2014
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Jeugdsentiment op de valreep? Hans Knegtmans

1116VG JongenIn het boek Onderhuids van de Amerikaanse schrijfster Julia Keller wordt hoofdpersoon Bell in haar auto op een gevaarlijke bergweg achtervolgd door een gek. En wat gebeurt? ‘Opeens dacht Bell niet meer aan de weg of de bocht of de bestuurder van de andere auto, ze dacht aan Carla, ze dacht aan haar zus en aan haar vader, die al dertig jaar dood was maar die nog steeds in haar hoofd zat, zeker op momenten die ertoe deden.’ ‘Dus het is waar,’ bedenkt ze, ‘je ziet dus echt je leven aan je voorbijgaan.’

Het beeld van ‘het leven dat vlak voor het sterven in een flits aan je voorbijtrekt’ is zo populair dat menigeen geneigd is te geloven dat er wel iets van waar ‘moet’ zijn. Een slotakkoord van tientallen jaren beulswerk? Een terugblik ten bewijze dat je niet voor Jan Lul geleefd hebt?

U merkt wel, ik heb me hier niet echt wetenschappelijk in verdiept. Als adolescent raakte  ik een paar keer in opperste paniek als ik me probeerde voor te stellen hoe het was om dood te zijn. Dood. Je bent er niet meer. Dat leek me maar niks en dat is nog steeds zo. En dan zou ik ook nog eens als toegift getrakteerd worden op een sterk gecomprimeerde versie van zeventig of meer levensjaren? Om ingewreven te krijgen dat het nu echt afgelopen is?

Doordat ik de dood als gespreksonderwerp maar liever mijd, heb ik geen idee hoe ik me die fast-forward film van het verleden concreet moet voorstellen. De creatie van Julia Keller denkt in de paar seconden die ze nog meent te hebben aan haar dierbaren. De schrijfster treedt niet in detail. Bell denkt niet hoe het voelde, haar dochter ’s avonds in te stoppen. Of hoe gelukkig ze was als haar vader thuis kwam. Misschien zag ze slechts een beeld of hoorde ze een stem.

Op mijn lagere school mochten leerlingen die de opgegeven taak af hadden zichzelf vermaken met een van de aanwezige boeken. Ongekend populair waren de vier toen verschenen delen van Jo, Suus en Jokko van Hergé, de vermaarde schepper van Kuifje. Ik moet in die tijd Het testament van Mr. Pump, Bestemming New York, De Manitoba antwoordt niet meer en De uitbarsting van de Karamako bijna uit mijn hoofd hebben gekend. Pas enkele jaren later ging ik over tot de aanschaf van de toen beschikbare Kuifje-delen, en Jo, Suus en Jokko verdwenen geleidelijk uit mijn geheugen.

De eerste blote borstenfilm die ik zag heette Liane, het meisje uit het oerwoud. Tegenwoordig zouden we het optreden van de sexy actrice Marion Michael afdoen met het woord topless maar, en dat kan niet genoeg worden benadrukt, in de jaren vijftig was een filmster die schaamteloos haar ontblote borsten toonde, een unicum. Al even wonderbaarlijk was het besluit van onze nationale filmkeuring, de film toegankelijk te maken voor veertien jaar en ouder. Nog steeds beschouw ik dit bioscoopbezoek als een erotisch hoogtepunt in mijn leven.

Toch heb ik er weinig hoop op dat ik in mijn laatste minuten bezocht zal worden door beelden van een topless Marion Michael of de fleurige kaft van De uitbarsting van de Karamako. Iets zegt me dat mijn lichaam en geest, aan het eind van hun latijn, andere prioriteiten hebben.

Verleden week raakte ik op een academische borrel in gesprek met een vrouwelijke collega wier lichaam haar soms plotseling in de steek laat. Haar echtgenoot met EHBO-kennis had haar zelfs tot tweemaal toe moeten reanimeren. Ik zag mijn kans schoon en vroeg haar of ze misschien in haar laatste momenten van bewustzijn iets gemerkt had van ongewone, droomachtige denkflarden. Dat had ze niet. Er was een plotselinge onderbreking in haar bewustzijn, niet meer en niet minder. Eigenlijk had ik dit altijd al gedacht. Sommige literaire vondsten getuigen meer van magisch realisme dan van realiteitszin.

------------------------------------
De tekening is van Nelle Boer
www.nelleboer.nl
Twitter: @NelleBoer


© 2014 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Jeugdsentiment op de valreep? Hans Knegtmans
1116VG JongenIn het boek Onderhuids van de Amerikaanse schrijfster Julia Keller wordt hoofdpersoon Bell in haar auto op een gevaarlijke bergweg achtervolgd door een gek. En wat gebeurt? ‘Opeens dacht Bell niet meer aan de weg of de bocht of de bestuurder van de andere auto, ze dacht aan Carla, ze dacht aan haar zus en aan haar vader, die al dertig jaar dood was maar die nog steeds in haar hoofd zat, zeker op momenten die ertoe deden.’ ‘Dus het is waar,’ bedenkt ze, ‘je ziet dus echt je leven aan je voorbijgaan.’

Het beeld van ‘het leven dat vlak voor het sterven in een flits aan je voorbijtrekt’ is zo populair dat menigeen geneigd is te geloven dat er wel iets van waar ‘moet’ zijn. Een slotakkoord van tientallen jaren beulswerk? Een terugblik ten bewijze dat je niet voor Jan Lul geleefd hebt?

U merkt wel, ik heb me hier niet echt wetenschappelijk in verdiept. Als adolescent raakte  ik een paar keer in opperste paniek als ik me probeerde voor te stellen hoe het was om dood te zijn. Dood. Je bent er niet meer. Dat leek me maar niks en dat is nog steeds zo. En dan zou ik ook nog eens als toegift getrakteerd worden op een sterk gecomprimeerde versie van zeventig of meer levensjaren? Om ingewreven te krijgen dat het nu echt afgelopen is?

Doordat ik de dood als gespreksonderwerp maar liever mijd, heb ik geen idee hoe ik me die fast-forward film van het verleden concreet moet voorstellen. De creatie van Julia Keller denkt in de paar seconden die ze nog meent te hebben aan haar dierbaren. De schrijfster treedt niet in detail. Bell denkt niet hoe het voelde, haar dochter ’s avonds in te stoppen. Of hoe gelukkig ze was als haar vader thuis kwam. Misschien zag ze slechts een beeld of hoorde ze een stem.

Op mijn lagere school mochten leerlingen die de opgegeven taak af hadden zichzelf vermaken met een van de aanwezige boeken. Ongekend populair waren de vier toen verschenen delen van Jo, Suus en Jokko van Hergé, de vermaarde schepper van Kuifje. Ik moet in die tijd Het testament van Mr. Pump, Bestemming New York, De Manitoba antwoordt niet meer en De uitbarsting van de Karamako bijna uit mijn hoofd hebben gekend. Pas enkele jaren later ging ik over tot de aanschaf van de toen beschikbare Kuifje-delen, en Jo, Suus en Jokko verdwenen geleidelijk uit mijn geheugen.

De eerste blote borstenfilm die ik zag heette Liane, het meisje uit het oerwoud. Tegenwoordig zouden we het optreden van de sexy actrice Marion Michael afdoen met het woord topless maar, en dat kan niet genoeg worden benadrukt, in de jaren vijftig was een filmster die schaamteloos haar ontblote borsten toonde, een unicum. Al even wonderbaarlijk was het besluit van onze nationale filmkeuring, de film toegankelijk te maken voor veertien jaar en ouder. Nog steeds beschouw ik dit bioscoopbezoek als een erotisch hoogtepunt in mijn leven.

Toch heb ik er weinig hoop op dat ik in mijn laatste minuten bezocht zal worden door beelden van een topless Marion Michael of de fleurige kaft van De uitbarsting van de Karamako. Iets zegt me dat mijn lichaam en geest, aan het eind van hun latijn, andere prioriteiten hebben.

Verleden week raakte ik op een academische borrel in gesprek met een vrouwelijke collega wier lichaam haar soms plotseling in de steek laat. Haar echtgenoot met EHBO-kennis had haar zelfs tot tweemaal toe moeten reanimeren. Ik zag mijn kans schoon en vroeg haar of ze misschien in haar laatste momenten van bewustzijn iets gemerkt had van ongewone, droomachtige denkflarden. Dat had ze niet. Er was een plotselinge onderbreking in haar bewustzijn, niet meer en niet minder. Eigenlijk had ik dit altijd al gedacht. Sommige literaire vondsten getuigen meer van magisch realisme dan van realiteitszin.

------------------------------------
De tekening is van Nelle Boer
www.nelleboer.nl
Twitter: @NelleBoer
© 2014 Hans Knegtmans
powered by CJ2