Hoewel ik mij herinner dat Artis in mijn jeugd een ouwe troep was, heb ik me nooit gerealiseerd dat deze dierentuin al dateert uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Chapeau!

Iedere Amsterdammer is wel eens in Artis geweest, aangelokt door de aantrekkelijke toegangsprijs in september, in de jaren vijftig een kwartje, nu als ik me niet vergis 12.50 euro, maar het kan best meer zijn. Als kind ging ik met mijn moeder wel eens naar Artis, hoewel die er eigenlijk een beetje vies van was. Gek was dat niet, want het stonk er vreselijk en overal trof je uitwerpselen aan. Wat dat betreft leek het erg op een inrichting voor geesteszieken. Maar bij ons om de hoek, op het Mercatorplein, vertrok lijn 7 en het eindpunt van lijn zeven was toevallig Artis. Makkelijker kon het niet.

Vaker dan eenmaal per jaar zal een bezoek aan Artis echter niet plaats gevonden hebben.

Toen ik studeerde, bezocht ik Artis veel vaker. Om de colleges van Prof. Kortland, de primatendeskundige, te kunnen volgen moest je in Artis zijn en daarom kreeg je een Artisjaarkaart, zodat je altijd toegang had tot de tuin. Van die colleges herinner ik me niet veel, behalve dat Kortland beeldend chimpansees kon nadoen. Na college bleef ik vaak in die tuin hangen en ik ging er ook wel eens op andere dagen naar toe; mijn studentenkamer bevond zich op loopafstand.

Het aardige van het toenmalige Artis – ik heb het over de jaren zestig en zeventig – was dat er een zeer diverse collectie dieren bijeen gebracht was, vanuit alle werelddelen. Hoewel het grote publiek natuurlijk vooral voor de apen en olifanten kwam, trof je er ook de wombat uit Australie, het grootste knaagdier ter wereld en de capibara, een eveneens flink knaagdier uit Zuid Amerika. Bruine en witte beren, de vermakelijke pinguïns, zeehonden en -leeuwen, robben en walrussen, de onbegrijpelijke zeekoe, dwerg- en gewone nijlpaarden, neushoorns, allerlei herten, hyena's en hyenahonden (waarvan de jongen van die grappige Mickey Mouse-oren hebben), het aardvarken en het wrattenzwijn, de miereneter en de mierenegel, het koalabeertje en het vogelbekdier (gekker tref je ze niet aan) en het przewalskipaard en de wisent, inmiddels uitgestorven en in dierentuinen weer opgefokt en van daaruit weer uitgezet in de natuur, nou ja, natuur: de wisent loopt rond in het Amsterdamse Bos. Het przewalskipaard echter bevolkt momenteel weer de Poolse steppen. Er was dus veel te zien in onze Amsterdamse dierentuin en dat was ook nog zo toen mijn dochter klein was en we een gezinskaart hadden aangeschaft. Je kon er uren doorbrengen zonder je te vervelen, want er waren natuurlijk ook nog vogels, reptielen en insecten, waar mijn dochter een perverse voorkeur voor had, zoals mijn kleinzoon nu heeft voor grote spinnen.

Artis is echter erg veranderd en de collectie dieren is enorm verschraald. Dat is een bewust beleid, omdat de gezamenlijke dierentuinen besloten hebben zich te specialiseren en elk fokprogramma's op te zetten voor een paar soorten. En dus verdween de wombat uit Artis. Ik heb hem mijn kleinzoon nooit kunnen laten zien. In de jaren negentig was er nog één in de Londense Zoo, maar die heb ik later daar ook niet meer aangetroffen. Terwijl de wombat het in Australië moeilijk schijnt te hebben. Er moet dus een dierentuin zijn die het op zich heeft genomen wombats te fokken, maar welke? En is die een beetje bereikbaar vanuit Amsterdam? Niet alleen de wombat, maar talloze andere dieren zijn ook verdwenen en ik vind er niks meer aan, aan Artis. Bovendien tast het de educatieve waarde van de tuin aan en dat was toch het voornaamste argument om dieren van hun vrijheid te beroven en aanvankelijk onder barre omstandigheden gevangen te houden. Dan konden wij een tijger in het echt zien en een gier en een zebra en allerlei andere dieren waarvoor je anders verre reizen moest ondernemen en gevaarlijke tochten door het oerwoud of over de savanne.

In Artis zie je mij dus niet meer. Met mijn kleinzoons ben ik er maar 1 of 2 keer geweest. Maar ik heb er wel goede herinneringen aan.

 

*********************************