Een aanzienlijk deel van het coming of age filmgenre gaat over twee vriendinnen. Vaak zitten die in hetzelfde schuitje, met niet-begrijpende ouders of leraren, puberale gevoelens voor dezelfde jongen en andere juveniele problemen. In Ginger & Rosa gooit regisseuse Sally Potter – in 1992 bekend geworden door haar verfilming van Virgina Woolfs roman Orlando, met Tilda Swinton in de titelrol – het over een andere boeg. Het verhaal speelt zich af in 1962, ten tijde van de raketcrisis in Cuba, waarbij de wereld zijn adem inhield voor een dreigende nucleaire wereldoorlog. In de eerste beelden zijn de hoofdpersonen nog bijna inwisselbare tieners. Ze zitten samen in de badkuip om hun spijkerbroeken te laten krimpen. Of ze halen met een strijkijzer de hinderlijke krullen uit elkaars haar.

Maar de meisjes reageren verschillend op de veranderende tijden. Ginger wil nadrukkelijk in de voetsporen treden van haar linkse vader, die zich vanzelfsprekend bij zijn voornaam, Roland laat noemen. Hij heeft vroeger furore gemaakt als pacifistische dienstweigeraar. Ginger heeft zijn politieke denkbeelden en waarden volledig geïnternaliseerd. Ze loopt mee in ban-de-bom demonstraties en bezoekt voorlichtingsavonden van actiegroepen. Zo jong als ze is, gelooft ze heilig dat de wereld zijn ondergang tegemoet holt.

Rosa’s politieke bewustzijn daarentegen staat op een laag pitje. In plaats van over een kernoorlog mijmert ze liever over de grote liefde die haar leven zin zal geven. Aanvankelijk is dat geen sta-in-de-weg voor de vriendschap van de twee. Ongemakkelijk is het wel, bijvoorbeeld in een scène waarin, in een busabri of all places, Rosa zich laat betasten door een opgeschoten jongen, terwijl aan de andere kant van het glas Ginger lijdzaam wacht op de afloop van de vrijage.

De vriendschap krijgt het pas echt te verduren, wanneer Rosa verliefd wordt op de charismatische Roland (met gepaste ambiguïteit gespeeld door de jongensachtige Alessandro Nivola). Indachtig de Zeitgeist – alles moet kunnen en iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen daden – ziet hij er geen been in dochter plus vriendin mee te nemen voor een weekendje zeilen in zijn boot. We zien hoe Ginger 's nachts haar verdriet verbijt, wanneer ze uit haar slaap wordt gehouden door het onmiskenbare gekreun van twee mensen die seks hebben.

De meeste kijkers hebben reeds eerder partij voor Ginger gekozen, daarbij geholpen door een optelsom van zaken die, zou je zeggen, de regisseur onmogelijk kunnen zijn ontgaan. De pas dertienjarige actrice Elle Fanning – die al in speelfilms acteerde toen ze drie turven hoog was – brengt met indrukwekkende overtuiging het karakter en de emoties van Ginger tot leven. Fanning is Ginger, in ieder enthousiast gebaar en elke verwachtingsvolle oogopslag, en je wilt niets liever dan dat het goed gaat met haar. Alice Englert heeft in haar rol van Rosa slechts een fractie van de uitstraling van haar tegenspeler. (Pas na afloop ontdekte ik dat ik haar een halfjaar eerder uit en te na had kunnen bestuderen in het bezienswaardige Beautiful Creatures.) Wanneer deze verschillen in aantrekkelijkheid nog eens worden uitvergroot door de partijdigheid van het scenario, spreekt het voor zich naar wie de sympathie van de kijker uit gaat.

Niet dat Ginger daar veel mee opschiet. Een zeventienjarige is niet in staat het ideaalbeeld van haar alwetende en almachtige pappa in te ruilen voor een prozaïscher versie. Zelfs de psychologische steun van wel drie weldenkende peetouders – van origine politieke discussiepartners van haar ouders – schiet te kort om zijn verraad en dat van haar vriendin bespreekbaar te maken. Pas in de slotscène die door merg en been gaat, wordt zij gedwongen onder ogen te zien wat ze tot dan toe steeds had weggerationaliseerd.

Opgroeien is geen kleinigheid. Opgroeien met een narcistische vader, die persoonlijke verantwoordelijkheid verwart met flagrante normloosheid, is een heksentoer. Als om het gemoed van de kijker wat te verlichten, heeft de maker een soundtrack samengesteld die grotendeels bestaat uit sympathieke, geruststellende jazz van vroeger: Duke Elllington, Charlie Parker, Thelonious Monk (met het toepasselijke The Man I Love), Miles Davis, Sidney Bechet, Django Reinhardt en zelfs gitarist Les Paul, het kan niet op.

 

*************************

Ga naar: www.deleunstoel.nl/nieuwsbrief.php